عوامل مؤثر بر دگردیسی هویت اجتماعی زنان با رویکرد مدل‌سازی ساختاری - تفسیری فراگیر
محورهای موضوعی :
ندا خداکرمیان گیلان
1
,
محسن نیازی
2
*
1 - دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
2 - استاد تمام گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
کلید واژه: مدل ساختاری - تفسیری فراگیر, هویت اجتماعی, زنان, مدرنیته, بازاندیشی در هویت.,
چکیده مقاله :
در جوامع امروزی عواملی مانند صنعتی شدن، توسعه تکنولوژی، گسترش اقتصاد، سرمایه‌گذاری و توسعه ارتباطات چارچوب نمادین زندگی افراد را دگرگون کرده‌اند. در چنین شرایطی افراد نیاز به هویت دارند، از طریق هویت می‌توان پیچیدگی و سرعت تغییرات اجتماعی را کاست و به انسان این توانایی را بخشید که نظمی نسبی در زندگی خود و اطرافیان به وجود آورد. در این پژوهش محقق درصدد این است که به طراحی مدلی متشکل از عوامل مؤثر بر دگردیسی هویت اجتماعی زنان با استفاده از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری فراگیر بپردازد. پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی بوده، جامعه موردمطالعه تحقیق، خبرگان دانشگاهی هستند که 24 نفر از اعضای هیئت‌علمی، فارغ‌التحصیلان دکترا و دانشجویان دکترا در رشته جامعه‌شناسی و روانشناسی به‌صورت هدفمند قضاوتی انتخاب شدند. مدل طراحی‌شده حاوی 11 عامل: آگاهی زنان از موقعیت خود در جامعه، هویت‌های متضاد، گرایش به برابری زن و مرد، گرایش به زندگی فردی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، رواج باورهای کلیشه‌ای، دشواری هماهنگی نقش‌های سنتی با جدید، فضاهای دوستی، دگرگونی نسلی، بازاندیشی در هویت، مدرنیته، عدم انسجام هویت هستند. از میان عوامل موردبررسی، دشواری هماهنگی نقش‌های سنتی با جدید، بازاندیشی در هویت فرهنگی، رواج کلیشه‌ای جنسیتی، هویت‌های متعارض به‌عنوان عامل روبنایی شکل‌گیری دگردیسی هویت اجتماعی زنان قرار دارند که منجر به آگاهی زنان از موقعیت خود در جامعه، گرایش به برابری زن و مرد، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، عدم انسجام هویت، مدرنیته، فضای دوستی می‌شوند. درنهایت دگرگونی نسلی پیامد نهایی آن خواهد بود.
In contemporary societies, factors such as industrialization, technological development, economic expansion, investment, and communication development have transformed the symbolic framework of individuals' lives. In such circumstances, individuals need identity; through identity, complexity and the speed of social changes can be mitigated, enabling humans to create relative order in their lives and surroundings. In this research, the investigator aims to design a model consisting of factors influencing the restructuring of women's social identity using the comprehensive interpretive structural modeling method. The present research is descriptive-analytical, and the study population includes university experts, with 24 members selected purposefully from the faculty, doctoral graduates, and doctoral students in the fields of sociology and psychology. The designed model encompasses 11 factors: women's awareness of their position in society, conflicting identities, inclination toward gender equality, individual life orientation, universities and higher education centers, prevalence of stereotypical beliefs, challenges in coordinating traditional and new roles, social spaces, generational changes, reconsideration of identity, modernity, and identity inconsistency. Among the examined factors, challenges in coordinating traditional and new roles, reconsideration of cultural identity, prevalence of gender stereotypes, and conflicting identities are identified as pivotal factors in shaping the restructuring of women's social identity. These factors lead to women's awareness of their position in society, inclination toward gender equality, the role of universities and higher education centers, identity inconsistency, modernity, and social spaces. Ultimately, generational changes will be the outcome.
1- ابوالحسنی تنهایی، حسین؛ و خرمی، شمسی(1389). بررسی جامعه‌شناختی باورهای دینی و سبک زندگی بر اساس نظریه و روش گافمن، مطالعه موردی کرمانشاه. پژوهش اجتماعی، 3(6)، 19-41.
2- ازکیا، مصطفی؛ و غفاری، غلامرضا(1393). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: کیهان.
3- ایمان، محمدتقی؛ و کذیقان، طاهره(1382). بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی زنان (مطالعه موردی زنان شهر شیراز)، علوم انسانی الزهرا، دوره 12-13، 44-45.
4- پورقاسم، شهلا(1382). بررسی وضعیت و مشکلات اشتغال زنان دارای تحصیلات عالی و جویای کار شهر تهران. پایان¬نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس تهران.
5- خواجه‌نوری، بیژن؛ مرادخانی، مهری؛ براتی، شهناز(1397). مطالعه رابطه سبک زندگی و هویت اجتماعی زنان (مورد: مطالعه زنان شهر ایلام)، مجله علوم اجتماعی، 15(1)، 143-168. doi:10.22067/jss.v15i1.48890
6- رحمانی، جبار؛ و طیبی‌نیا، مهری(1397). فرآیند تحول هویت اجتماعی زنان در تجربه گفتمانی نهاد دانشگاه (موردمطالعه: زنان متأهل، شاغل و دانشجو). جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 5(11)، 123-151. 10.22080/SSI.2018.1911doi:
7- ریتزر، جورج؛ و گودمن، داگلاس جی(1393). نظریه جامعه‌شناسی مدرن. ترجمه خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
8- ساروخانی، باقر؛ رفعت‌جاه، مریم(1386). بازاندیشی در تقابل‌های جنسیتی و هویت‌های زنان (بررسی کیفی هویت اجتماعی در میان زنان تهرانی). مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، 25(4)، 213–236.
9- ستوده، هدایت¬الله(1387). روانشناسی اجتماعی. تهران: آوای نور.
10- علیرضانژاد، سهیلا(1397). زن کشاورز یا زن خانه‌دار: مطالعه‌ای در باب تحول نقش‌ها و هویت اجتماعی زنان روستایی. مطالعات اجتماعی ایران، 12(1)، 82-104. 20.1001.1.20083653.1397.12.0.16.8dor:
11- فیاض، ابراهیم؛ و خضری، فاطمه(1394). بررسی هویت زن ایرانی - مسلمان از خلال مفاهیم جنسیت. پژوهشنامه انسان‌شناسی ایران، 5(1)، 93-106. doi:10.22059/IJAR.2015.58752
12- کاستلز، مانوئل(1380). قدرت هویت، ترجمه افشین خاکباز، احد علیقلیان و حسن چاووشیان. تهران: طرح نو.
13- کریمی‌فرد، حسین(1395). بررسی انسجام و همبستگی هویتی - ارزشی نخبگان حاکم در ایران (1357- 1392). انقلاب اسلامی، 6(21)، 1-22. 10.22084/RJIR.2017.1777doi:
14- کیانی، مژده؛ و نجفی، سیامک(1397). اعتماد اجتماعی و هویت اجتماعی؛ بازاندیشی در هویت اجتماعی زنان تحصیل‌کرده موردمطالعه دانشگاه تبریز. فصلنامه زن و جامعه، 9(2)، 275-294.
15- گیدنز، آنتونی(1378). جامعه‌شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
16- گیدنز، آنتونی(1392). پیامدهای مدرنیته. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز.
17- گیدنز، آنتونی(1394). جامعه‌شناسی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
18- معروف‌پور، مینا؛ و سفیری، خدیجه(1397). تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر تعارض هویتی زنان شهر نقده. مطالعات زن و خانواده، 6(3)، 225-255. 10.22051/JWFS.2018.15019.1431doi:
19- میمنت‌آبادی، قباد؛ تاجیک‌اسماعیلی، سمیه؛ و هاشمی، شهناز(1399). نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تحول هویت (موردمطالعه: شهروندان سنندج). راهبرد اجتماعی- فرهنگی، 9(35)، 51-78. 20.1001.1.22517081.1399.9.2.3.8dor:
20- Baker, M. (2021). Perspectives on the Use of Afrocentric Approaches in Non-School Settings within Toronto on the Education, Employment and Black Identity of African Canadian Men. University of Toronto (Canada).
21- Bingley, W. J., Greenaway, K. H., & Haslam, S. A. (2022). A social-identity theory of information-access regulation (SITIAR): understanding the psychology of sharing and withholding. Perspectives on Psychological Science, 17(3), 827-840. doi:10.1177/1745691621997144
22- Carnoy, M., & Rhoten, D. (2002). What does globalization mean for educational change? A comparative approach. Comparative education review, 46(1), 1-9.
23- Doellgast, V., Bidwell, M., & Colvin, A. J. (2021). New directions in employment relations theory: Understanding fragmentation, identity, and legitimacy. ILR Review, 74(3), 555-579.
24- Hogg, M. A., & Williams, K. D. (2000). From I to we: Social identity and the collective self. Group dynamics: Theory, research, and practice, 4(1), 81. doi:10.1177/0019793921993445
25- Jouni, H (2005). Who is the Finn? Globalization and Identity in Finland. Journal of Finnish Studies, 9(2), 12- 26.
26- Labes, S. A. (2014). Globalization and cultural identity dilemmas. CES Working Papers, 6(1), 87-96.
27- Lim, K. Y. (2023). Reading Romans in light of social identity theory. Journal of Beliefs & Values, 1-8. doi:10.1080/13617672.2023.2230107
28- Mendhurwar, S., & Mishra, R. (2021). Integration of social and Iot technologies: architectural framework for digital transformation and cyber security challenges. Enterprise Information Systems, 15(4), 565-584. doi:10.1080/17517575.2019.1600041
29- Oloruntoba, S. O. (2021). The State and the State of Knowledge Production in African Universities: Rethinking Identity and Curricula. Pathways to Alternative Epistemologies in Africa, 61-75. doi:10.1007/978-3-030-60652-7_4
30- Paruzel, A., Danel, M., & Maier, G. W. (2020). Scrutinizing social identity theory in corporate social responsibility: An experimental investigation. Frontiers in Psychology, 11, 580620. doi:10.3389/fpsyg.2020.580620
31- Reynolds, K. J., Turner, J. C., & Haslam, S. A. (2000). When are we better than them and they worse than us? A closer look at social discrimination in positive and negative domains. Journal of personality and social psychology, 78(1), 64-80.
32- Scheepers, D., & Ellemers, N. (2019). Social identity theory. Social psychology in action: Evidence-based interventions from theory to practice, 129-143. doi:10.1007/978-3-030-13788-5_9
33- Slobodnikova, A., & Randolph-Seng, B. (2021). The effects of stereotype threat on Roma academic performance in Slovakia: role of academic self-efficacy and social identity. Journal for multicultural education, 15(2), 152-167. doi:10.1108/JME-08-2020-0080
34- van Knippenberg, D. (2023). Developing the social identity theory of leadership: Leader agency in leader group prototypicality. Social and Personality Psychology Compass, 17(4), e12739. doi:10.1111/spc3.12739