اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت خواب و پرخاشگری دختران مبتلا به نشانگان ملال پیش از قاعدگی
محورهای موضوعی :
فرزانه شقاقی
1
(واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
هادی اکبری نژاد
2
(گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، موسسه آموزش عالی نبی اکرم ، تبریز، ایران. )
کلید واژه: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد, کیفیت خواب, پرخاشگری, نشانگان ملال پیش از قاعدگی.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت خواب و پرخاشگری دختران مبتلا به نشانگان ملال پیش از قاعدگی انجام شد. روش پژوهش، نیمه¬آزمایشی با طرح پیش¬آزمون- پس¬آزمون و پیگری با گروه کنترل بود. جامعه آماری را دانش‌آموزان دختر دبیرستانی مبتلا به نشانگان ملال پیش از قاعدگی شهر تبریز در سال 1402 تشکیل داد. 30 نفر با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب، و به‌صورت تصادفی در دو گروه (هر کدام 15 نفر) قرار گرفتند. اعضای گروه آزمایش درمان مختص گروه خود را در 8 جلسه 5/1 ساعته دریافت کرد؛ اما گروه کنترل درمانی دریافت نکرد. هر دو گروه، پیش، پس و 4 ماه پس از مداخله به پرسشنامه‌های 19 سؤالی کیفیت خواب پیتزبورگ و 29 سؤالی پرخاشگری باس و پری پاسخ دادند. داده¬ها توسط آزمون تحلیل واریانس با اندازه¬گیری مکرر تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، کیفیت خواب و پرخاشگری دختران مبتلا به نشانگان ملال پیش از قاعدگی را در پس‌آزمون به‌ترتیب افزایش و کاهش داد. در مرحله پیگیری، اثر این درمان بر کیفیت خواب و پرخاشگری ماندگار بود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر می‌توان گفت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد احتمالاً می‌تواند سبب افزایش کیفیت خواب و کاهش پرخاشگری دختران مبتلا به نشانگان ملال پیش از قاعدگی شود.
The present study aimed to determine the effectiveness of acceptance and commitment therapy (ACT) on sleep quality & aggression in girls with premenstrual dysphoric syndrome. This study was semi-experimental with a pre-test, post-test, and follow-up with a control group design. The statistical population consisted of female high school students suffering from premenstrual dysphoric symptoms in Tabriz in 2023. A total of 30 participants were selected through the purposive sampling method and randomly divided into two groups (15 people each). Members of the experimental group received their treatment in eight 1.5-hour sessions, while the control group did not receive any treatment. Both groups completed the 19-item Pittsburgh sleep quality and 29-item Bass-Perry Aggression Questionnaire before, after, and four months following the intervention. Data were analyzed using repeated measures ANOVA. The results showed that ACT significantly increased sleep quality and decreased aggression in girls with premenstrual dysphoric syndrome in the post-test. In the follow-up phase, the effect of this treatment on sleep quality and aggression was lasting. According to the results of the present study, it can be concluded that ACT can potentially enhance sleep quality and reduce aggression in girls with premenstrual dysphoric syndrome.
1- برزگر، اسماعیل؛ زهره‌ای، اسماعیل؛ بوستانی‌پور، علیرضا؛ فتوح‌آبادی، خدیجه؛ ابراهیمی، شیما؛ و حسین‌نیا، معصومه(1397). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس ادراک‌شده و پرخاشگری زنان با سندرم پیش از قاعدگی. مطالعات روان‌شناختی، 14(3)، 163-178. doi:10.22051/PSY.2018.18095.1529
2- سامانی، سیامک(1386). بررسی پایایی و روایی پرسش‌نامه پرخاشگری باس و پری. مجله روان‌پزشكي و روان‌شناسي باليني ايران، ۱۳(۴)، ۳۵۹-365.
3- عرب، زهرا؛ شریعتی، علیرضا؛ بهرامی، حمیدرضا؛ آسایش، حمید؛ و وکیلی، محمدعلی(1391). تأثیر طب فشاری بر کیفیت خواب بیماران تحت درمان با همودیالیز. مجله پرستاری و مامایی، 10(2)، 237-245.
4- عظیمی، عظیم؛ حسن‌پور، مهدیه؛ و عظیمی، رضوان(1397). اثربخشی روان‌درمانی گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهزیستی روان‌شناختی و کیفیت خواب زنان مبتلا به ملال پیش از قاعدگی. دومین کنگره بین‌المللی و سومین کنفرانس توانمندسازی جامعه در حوزه علوم انسانی و مطالعات تربیتی، مركز توانمندسازي مهارت‌هاي فرهنگي و اجتماعي جامعه، تهران، 119-123.
5- عقیلی، سید مجتبی؛ حق‌پرست، یلدا و بابایی، انسیه(1403). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر درآمیختگی افکار، تنظیم هیجان و اضطراب سلامت دختران دارای سندرم درد قاعدگی. آموزش پرستاری، ۱۳(۱)، ۱1-21.
6- فرهنگیان، سیمین؛ میهن‌دوست، زینب؛ و احمدی، وحید(1400). تأثیر مقایسه‌ای درمان شناختی ـ رفتاری و مبتنی بر تنظیم هیجان بر سلامت عمومی، کاهش پرخاشگری و استرس شغلی پرستاران. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن‌سینا، 30(1)، 52-62. 10.32592/ajnmc.30.1.52doi:
7- نجفی، زهرا؛ تقربی، زهرا؛ و شهریاری کله مسیحی، محمد(1393). تأثیر رایحه‌درمانی با اسطوخودوس بر کیفیت خواب بیماران تحت همودیالیز. مجله علوم پزشکی فيض، 18(2)، 145-150.
8- Akman, T., Yavuzsen, T., Sevgen, Z., Ellidokuz, H., & Yilmaz, A. U. (2015). Evaluation of sleep disorders in cancer patients based on Pittsburgh Sleep Quality Index. European journal of cancer care, 24(4), 553-559. doi:10.1111/ecc.12296
9- Branecka-Woźniak, D., Cymbaluk-Płoska, A., & Kurzawa, R. (2022). The impact of premenstrual syndrome on women’s quality of life–a myth or a fact?. Eur Rev Med Pharmacol Sci, 26(2), 598-609. doi:10.26355/eurrev_202201_27887
10- Buss, AH., & Perry, M. (1992). The Aggression Questionnaire. JPSP, 63(3), 452-459.
11- Buysse, D. J., Reynolds III, C. F., Monk, T. H., Berman, S. R., & Kupfer, D. J. (1989). The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry research, 28(2), 193-213. doi:10.1016/0165-1781(89)90047-4
12- Carpenter, J. S., & Andrykowski, M. A. (1998). Psychometric evaluation of the Pittsburgh sleep quality index. Journal of psychosomatic research, 45(1), 5-13. doi:10.1016/S0022-3999(97)00298-5
13- Chun, H., & Doo, M. (2023, May). Sleep Quality in Women with Premenstrual Syndrome Is Associated with Metabolic Syndrome-Related Variables. In Healthcare (Vol. 11, No. 10, p. 1492). MDPI. doi:10.3390/healthcare11101492
14- Dózsa-Juhász, O., Makai, A., Prémusz, V., Ács, P., & Hock, M. (2023). Investigation of premenstrual syndrome in connection with physical activity, perceived stress level, and mental status—a cross-sectional study. Frontiers in Public Health, 11, 1223787. doi:10.3389/fpubh.2023.1223787
15- Faubion, S. S., Ghaith, S., Kling, J. M., Mara, K., Enders, F., Starling, A. J., & Kapoor, E. (2023). Migraine and sleep quality: does the association change in midlife women?. Menopause, 30(4), 376-382. doi:10.1097/GME.0000000000002149
16- Fernández, M. D. M., Montes-Martínez, A., Piñeiro-Lamas, M., Regueira-Méndez, C., & Takkouche, B. (2019). Tobacco consumption and premenstrual syndrome: A case-control study. PloS one, 14(6), e0218794. doi:10.1371/journal.pone.0218794
17- Hayes, SC., & Lillis, J. (2016). Acceptance and Commitment Therapy. 2en ed. Washington, DC: American Psychological Association.
18- Jung, M. J., La, M. O., & Son, C. (2017). Effects of acceptance and commitment therapy (ACT) on premenstrual symptoms, attitudes about menstruation, and perceived stress of women with premenstrual syndrome. Journal of Digital Convergence, 15(1), 485-495.
19- Liu, H., Liu, N., Chong, S. T., Yau, E. K. B., & Badayai, A. R. A. (2023). Effects of acceptance and commitment therapy on cognitive function: A systematic review. Heliyon, 9(3), E14057. doi:10.1016/j.heliyon.2023.e14057
20- Payne, L. A., Rapkin, A. J., Lung, K. C., Seidman, L. C., Zeltzer, L. K., & Tsao, J. C. (2016). Pain catastrophizing predicts menstrual pain ratings in adolescent girls with chronic pain. Pain Medicine, 17(1), 16-24. doi:10.1111/pme.12869
21- Peterson, B. D., & Eifert, G. H. (2011). Using acceptance and commitment therapy to treat infertility stress. Cognitive and Behavioral Practice, 18(4), 577-587. doi:10.1016/j.cbpra.2010.03.004
22- Puthusserry, S. T., & Delariarte, C. F. (2023). Development and implementation of mindfulness-based psychological intervention program on premenstrual dysphoric symptoms and quality of life among late adolescents: A pilot study. Journal of Affective Disorders Reports, 11, 100461. doi:10.1016/j.jadr.2022.100461
23- Shechtman, Z., & Tutian, R. (2016). Teachers treat aggressive children: An outcome study. Teaching and Teacher Education, 58, 28-34. doi:10.1016/j.tate.2016.04.005
24- Shoaee, F., Pouredalati, M., Dadshahi, S., Parvin, P., Bolourian, M., Kiani, A., ... & Vafisani, F. (2020). Evaluation of non-pharmacological strategies, therapeutic and cognitive-behavioral interventions in the treatment of premenstrual syndrome: a review study. International Journal of Pediatrics, 8(2), 10929-10939.
25- Sullivan, M. J., Bishop, S. R., & Pivik, J. (1995). The pain catastrophizing scale: development and validation. Psychological assessment, 7(4), 524.
26- Vacher, C., Romo, L., Dereure, M., Soler, M., Picot, M. C., & Purper-Ouakil, D. (2022). Efficacy of cognitive behavioral therapy on aggressive behavior in children with attention deficit hyperactivity disorder and emotion dysregulation: study protocol of a randomized controlled trial. Trials, 23(1), 124. doi:10.1186/s13063-022-05996-5
27- Yen, J. Y., Lin, P. C., Hsu, C. J., Lin, C., Chen, I. J., & Ko, C. H. (2023). Attention, response inhibition, impulsivity, and decision-making within luteal phase in women with premenstrual dysphoric disorder. Archives of Women's Mental Health, 26(3), 321-330. doi:10.1007/s00737-023-01311-6