مقایسه استرس ادراک‌شده، احساس انسجام و پایبندی به درمان در زنان مبتلا به دیابت نوع یک و دو
محورهای موضوعی :
فاطمه محمدی
1
,
هادی اکبری نژاد
2
*
,
پریا فاروقی
3
1 - دانشجو ارشد روانشناسی، موسسه آموزش عالی نبی اکرم(ص)، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه روانشناسی موسسه آموزش عالی نبی اکرم (ص)، تبریز، ایران.
3 - استادیار گروه روانشناسی موسسه آموزش عالی نبی اکرم (ص)، تبریز، ایران.
کلید واژه: استرس ادراک‌شده, احساس انسجام, پایبندی به درمان, دیابت نوع یک و دو.,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر مقایسه استرس ادراک شده، احساس انسجام و پایبندی به درمان در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و دو بود. روش پژوهش از نوع علی-مقایسه‌ای بود. جامعه آماری را کلیه بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و دو شهر تبریز در سال 1402 بود که عضو انجمن دیابت این شهر بودند تشکیل دادند. نمونه آماری شامل 100 نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و دو؛ (50 نفر) زنان مبتلا به دیابت نوع یک و (50 نفر) زنان مبتلا به دیابت نوع دو بودند. به¬منظور مقایسه با گروه هدف، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با استفاده از پرسشنامه‌های استرس ادراک‌شده کوهن (1983)، احساس انسجام فلسنبرگ (2006) و تبعیت از درمان بیماری¬های مزمن مدانلو (1392) مورد آزمون قرار گرفتند. به‌منظور تجزيه و تحليل داده‌ها، از آزمون تحلیل واریانس چندمتغییره (مانوا) استفاده شد. تجزیه و تحلیل فرضیه‌ها نشان دهنده این بود که بین بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و دو از نظر استرس ادراک‌شده و مولفه‌های آن (خودکارآمدي ادراك شده و درماندگی ادراك شده) (05/0P>) ، احساس انسجام و مولفه‌های آن (فهم‌پذیری (توانایی درک)، توانایی مدیریت و معناداری) (05/0P>) و پایبندی به درمان و مؤلفه¬های آن (اهتمام در درمان، تمایل به مشارکت در درمان، توانایی تطابق، تلفیق درمان با زندگی، چسبیدن به درمان، تعهد به درمان و تردید در اجرای درمان) (05/0P>) تفاوت معنی‌دار وجود ندارد. با توجه به‌نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت میزان استرس ادراک¬شده، احساس انسجام و پایبندی به درمان در هر دو گروه بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و دو به یک اندازه است.
The aim of this study was to compare perceived stress, sense of coherence and adherence to treatment in patients with type 1 and type 2 diabetes. The research method was causal-comparative. The statistical population consisted of all patients with type 1 and type 2 diabetes in Tabriz city in 2023 (1402 in Shamsi Calendar) who were members of the diabetes association of this city. The statistical sample included 100 patients with type 1 and type 2 diabetes, 50 women with type 1 diabetes and 50 women with type 2 diabetes. Participants were selected using a purposeful sampling method, and the data were collected using Cohen's Perceived Stress Scale (1983), Felsenberg's Sense of Coherence Scale (2006), and Madanlo's Adherence to Treatment Questionnaire for Chronic Diseases (2013). To analyze the data, the multivariate analysis of variance (MANOVA) test was used. The analysis of the research hypotheses indicated that here was no significant difference between patients with type 1 and type 2 diabetes in terms of perceived stress and its components (perceived self-efficacy and perceived helplessness) (P>0.05), sense of coherence and its components (comprehensibility [ability to understand], management ability and meaningfulness) (P>0.05) and adherence to treatment and its components (interest in treatment, willingness to participate in treatment, ability to adapt, integration of treatment with life, adherence to treatment, commitment to treatment and hesitation in implementation treatment) (P>0.05). According to the obtained results, it can be said that the amount of perceived stress, sense of coherence and adherence to treatment is the same in both groups of patients with type 1 and type 2 diabetes.
1- افشار، محمد؛ معماریان، ربابه؛ محمدي عیسی؛ و کفایی، محبوبه(1394). ارتقاء فرآیند کنترل دیابت نوجوانان: تحقیق عملکردی مشارکتی. فصلنامه پرستاری دیابت، 3(2)، 8-18. dor:20.1001.1.23455020.1394.3.2.1.3
2- خانمحمدی، ارسلان؛ عباسی، قدرت‌الله؛ و رحمانی‌جوانمرد، سمیرا(1396). بررسی مقایسه‌ای خود-دلسوزی، انعطاف‌پذیری شناختی و حس انسجام در افراد مبتلا به دیابت و افراد سالم. مهارت‌های روانشناسی تربیتی، 8(3): 86-96.
3- خدایاری فرد، محمد؛ و پرند، اکرم(1385). تنیدگی و روش¬های مقابله با آن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4- دوراندیش، فخری؛ روزبان، ثریا؛ شهنی¬فیض، کوثر؛ و ابوذری، فاطمه(1401). بررسی نقش دشواری در تنظیم هیجان، تحمل آشفتگی و استرس ادراک¬شده در پیش¬بینی پیروی از درمان در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. فصلنامه مدیریت پرستاری، 11(3)، 38-49.
5- رامش، سمیه؛ علیزاده مقدم، اکرم؛ صفری، علیرضا؛ و فیضی، مرضیه(1397). رابطه اضطراب، افسردگی و استرس با شدت بیماری دیابت: نقش واسطه‌ای کیفیت زندگی. مجله دیابت و متابولیسم ایران، ۱۸(۲): ۸۰-۸۹.
6- سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ و حجازی، الهه(1401). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
7- صفایی، مریم؛ و شکری، امید(1393). سنجش استرس در بیماران سرطانی: روایی عاملی مقیاس استرس ادراک‌شده در ایران. روان‌پرستاری، ۲(۱): 13-22.
8- طاهری نخست، حمیدرضا(1380). بهینه‌سازی انسجام: یک مدل شناختی برای خودکشی. تازه‌های علوم شناختی، 11: 91-95.
9- عوض¬نژاد، نصرت؛ روانی¬پور، مریم؛ بحرینی، مسعود؛ و معتمد، نیلوفر(1395). مقایسه حس انسجام در مادران دارای کودکان سالم و مادران دارای کودکان مبتلا به بیماری¬های مزمن. مجله پژوهش¬های سلامت¬محور، 2(2): 183-196.
10- غیاثوندیان، شهرزاد؛ سلیمی، اصغر؛ نویدحمیدی، مژده؛ و ابراهیمی، حسین(1396). بررسی تأثیر آموزش خودمدیریتی بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی نوع دو. (دانش و تندرستی در علوم پایه پزشکی) مجله دانش و تندرستی، 12(1): 50-56. doi:10.22100/jkh.v12i1.1522
11- فروزان¬فر، فرزانه؛ جبل عاملی، شیدا؛ سلطانی¬زاده، محمد؛ امامی، سید محمدحسن؛ و انصاری شهیدی، مجتبی(1403). مدل پیش‌بینی سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری بر اساس استرس ادراک‌شده و انسجام روانی با میانجی‌گری شفقت به خود در بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 15(1)، 297-316.
doi:10.22059/japr.2023.338827.644193
12- مدانلو، مریم(1392). توسعه و روان‌سنجی ابزار پیروی از درمان در بیماران مزمن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
13- منصوری، علی؛ شهدادی، حسین؛ عارفی، فرهاد؛ و شهرکی واحد، عزیز(1395). بررسی ارتباط بین استرس ادراک‌شده و پرخاشگری در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه‌کننده به کلینیک دیابت شهرستان زابل. فصلنامه پرستاری دیابت، ۴(۲): ۴۰-۴۷.
14- مهرابی‌زاده منرمند، مهناز؛ عیدی بایگی، مجید؛ و داوودی، ایران(1391). مقایسه کیفیت زندگی و سلامت روان در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1، 2 و افراد غیر مبتلای شهر اهواز. تحقیقات علوم رفتاری، 10(7): 654-662.
15- میکاییلی، نیلوفر؛ قاسمی، محمدعلی؛ سالاری، سوسن؛ و ساکنی، زهرا(1398). ابعاد نظری و کاربردی تبعیت از درمان در بیماران: یک مطالعه مروری. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(2)، 1403-1419.
doi:10.22038/mjms.2019.14116
16- نوری، سمیه؛ و هومن، فرزانه(1400). مقایسه حس انسجام، نگرانی و خودکارآمدی در بیماران سرطانی و افراد عادی شهر اهواز. مجله روان¬شناسی اجتماعی، 14(60): 147-160.
17- نوری‌زاده، معصومه(1398). مقایسه کیفیت زندگی، استرس ادراک‌شده و تنظیم هیجانات در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، نوع دو و افراد سالم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل.
18- Aschner, P., Gagliardino, J. J., Ilkova, H., Lavalle, F., Ramachandran, A., Mbanya, J. C., & et al. (2020). High Prevalence of Depressive Symptoms in Patients With Type 1 and Type 2 Diabetes in Developing Countries: Results From the International Diabetes Management Practices Study . Diabetes Care, 44(5), 1100-11-7. doi:10.2337/dc20-2003
19- Bloomgarden, Z., & Rapaport, R. (2023). Diabetes trends in youth. Journal of Diabetes, 15(4), 286.
doi:10.1111/1753-0407.13382
20- Bosworth, H. B., Fortmann, S. P., Kuntz, J., Zullig, L. L., Mendys. P., Safford, M., & et al. (2017). Recommendations for providers on person-centered approaches to assess and improve medication adherence. Journal of general internal medicine, 32(1), 93-100.
doi:10.1007/s11606-016-3851-7
21- Bulut, A., & Bulut, A. (2016). Evaluation of anxiety condition among type 1 and type 2 diabetic patients. Neuropsychiatr Dis Treat, 12, 2573-2579.
22- Chaudhary, R., Kumar, P., Chopra, A., Chabbra, S., & Singh, P. (2017). Comparative Study of Psychiatric Manifestations among Type I and Type II Diabetic Patients. Indian J Psychol Med, 39(3), 342-346.
23- Chefik, F. H., Tadesse, T. A., Quisido, B. J. E., & Roba, A. E. (2022). Adherence to insulin therapy and associated factors among type 1 and type 2 diabetic patients on follow up in Madda Walabu University Goba Referral Hospital, South East Ethiopia. Plos one, 17(6), e0269919.
doi:10.1371/journal.pone.0269919
24- Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). The global measure of perceived stress. Journal of health and social behavior, 24(4), 385-96.
25- Dickinson, J. (2017). Commentary: The Effect of Words on Health and Diabetes. Diabetes Spectr, 30(1), 11-16. doi:10.2337/ds15-0054
26- D’Souza, D., Empringham, J., Pechlivanoglou, P., Uleryk, E. M., Cohen, E., & Shulman, R. (2023). Incidence of diabetes in children and adolescents during the COVID-19 pandemic: a systematic review and meta-analysis. JAMA Network Open, 6(6), e2321281-e2321281.
doi:10.1001/jamanetworkopen.2023.21281
27- ElSayed, N. A., Aleppo, G., Aroda, V. R., Bannuru, R. R., Brown, F. M., Bruemmer, D., ... & American Diabetes Association. (2023). 2. Classification and diagnosis of diabetes: standards of care in diabetes—2023. Diabetes care, 46(Supplement_1), S19-S40. doi.org/10.2337/dc23-S002
28- Feng, G., Xu, X & Lei, J (2023). Tracking perceived stress, anxiety, and depression in daily life: a double-downward spiral process. Front Psychol, 14: 1114332. doi:10.3389/fpsyg.2023.1114332
29- Flensborg-medsen, T., Ventegodt, S., & Merrick, J. (2006b). Sense of coherence and physical health. Across-sectional using scale (SOCII). TSW Holistic Health & medicine, 1, 236-247.
doi:10.1100/tsw.2006.350
30- Gupta, J., Kapoor, D., & Sood, V. (2021). Quality of Life and its Determinants in Patients with Diabetes Mellitus from Two Health Institutions of Sub-himalayan Region of India. Indian J Endocrinol Metab, 25(3), 211-219.
31- Hildebrand, J. A., Billimek, J., Lee, J-A., Sorkin, D. H., Olshansky, E. F., Clancy, S. L., & et al. (2020). Effect of diabetes self-management education on glycemic control in Latino adults with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Patient Educ Couns, 103(2), 266-275.
doi:10.1016/j.pec.2019.09.009
32- Jiang, C., Jiang, W., Yue, Y., Li, L., Sun, T., Chen, G., & et al. (2023). The trends of psychosomatic symptoms and perceived stress among healthcare workers during the COVID-19 pandemic in China: Four cross-sectional nationwide surveys, 2020–2023. Psychiatry Research, 326, 115301.
doi:10.1016/j.psychres.2023.115301
33- Karpha, K., Biswas, J., Nath, S., Dhali, A., Sarkhel, S., & Dhali, G. K. (2022). Factors affecting depression and anxiety in diabetic patients: A cross sectional study from a tertiary care hospital in Eastern India. Ann Med Surg (Lond(, 84, 104945. doi:10.1016/j.amsu.2022.104945
34- Kaźmierczak, M., Gebuza, G., Czajkowska, N., Bannach, M., Gierszewska, M., Dombrowska-Pali, A., & et al. (2019). Assessment of the level of the sense of coherence and its relationship with the acceptance of illness in women treated for breast cancer. Med Og Nauk Zdr, 25(4), 266–273.
doi:10.26444/monz/113018
35- Kliegman, R. M., & Geme, J. S. T. (2020). Nelson Textbook of Pediatrics. 21th ed. St, Louis: Saunders.
36- Krok, D. (2020). Sense of coherence and psychological well-being among coronary heart disease patients: a moderated mediation model of affect and meaning in life. Current Psychology.
doi:10.1007/s12144-020-00982-z
37- Krok, D., & Kleszczewska-Albańska, A. (2019). Sense of coherence and psychological well-being in cardiac patients: Is the association mediated by self-efficacy? Archivespp, 21(3), 1524.
doi:10.12740/APP/109754
38- Lin, X., Xu, Y., Pan, X., Xu, J., Ding, Y., Sun, X., ... & Shan, P. F. (2020). Global, regional, and national burden and trend of diabetes in 195 countries and territories: an analysis from 1990 to 2025. Scientific reports, 10(1), 1-11.
39- Leon, N., Namadingo, H., Bobrow, K., Cooper, S., Crampin, A., Pauly, B., & et al. (2021). Intervention development of a brief messaging intervention for a randomised controlled trial to improve diabetes treatment adherence in sub-Saharan Africa. BMC Public Health, 21(1), 1-4.
doi:10.1186/s12889-020-10089-6
40- Longendyke, R., Grundman, J. B., & Majidi, S. (2024). Acute and chronic adverse outcomes of type 1 diabetes. Endocrinology and Metabolism Clinics, 53(1), 123-133.
doi:10.1016/j.ecl.2023.09.004
41- Melmed, S., Polonsky, K. S., Larsen, P. R., & Kronenberg, H. M. (2011). Williams Textbook of endocrinology 12th ED. USA: Elsevier, 33, 1371-1551.
42- Moyers, S. A., & Hagger, M. S. (2020). Physical activity and sense of coherence: a meta-analysis. IRSE, Advance online publication. doi:10.31234/osf.io/d9e3k
43- Mumtaz, M. U., Sarfraz, S. H., Usman, M., & Rizvi, M. A. (2023). Prevalence of Depression among Patients with Type-1 and Type-2 Diabetes Mellitu. Pakistan Journal of Medical & Health Sciences, 17(3). 697-670. doi:10.53350/pjmhs2023173697
44- Murray, M. D., Morrow, D. G., Weiner, M., Tu, W., Deer, M. M., Brater, D. C., & Weinberger, M. (2004). A conceptual framework to study medication adherence in older adults. The American journal of geriatric pharmacotherapy, 2(1), 36-43.
45- Sasidharan Pillai, S., Has, P., Quintos, J. B., Serrano Gonzalez, M., Kasper, V. L., Topor, L. S., & Fredette, M. E. (2023). Incidence, severity, and presentation of type 2 diabetes in youth during the first and second year of the COVID-19 pandemic. Diabetes Care, 46(5), 953-958.
doi.org/10.2337/dc22-1702
46- PUGH, A. M., & BEVERLY, E. A. (2023). 702-P: Similarities and Differences in Type 1 and Type 2 Diabetes Diagnosis Stories. Diabetes, 72(Supplement_1). doi.org/10.2337/db23-702-P
47- Ramos-Valle, D., García-Cortés, L. R., & Dichi-Romero, M. D. L. Á. (2023). Sense of coherence in type 2 diabetes mellitus debutants: case-control study. Revista Medica del Instituto Mexicano del Seguro Social, 61(3), 258-264.
48- Świątoniowska-Lonc, N., Tański, E., Polański, J., Jankowska-Polańska, B., & Mazur, G. (2021). Psychosocial Determinants of Treatment Adherence in Patients with Type 2 Diabetes - A Review. Diabetes Metab Syndr Obes, 14, 2701-2715. doi:10.2147/DMSO.S308322