اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر نگرش نسبت به اعتیاد در دختران نوجوان
محورهای موضوعی :زهرا نعمتی 1 , بهرنگ اسماعیلی شاد 2 *
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران
2 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد بجنورد
کلید واژه: مهارت‌های زندگی, نگرش نسبت به اعتیاد, دختران نوجوان.,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش ارزیابی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر نگرش نسبت به اعتیاد بود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت، نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر مدارس متوسطه شهر بجنورد در سال تحصیلی 1400-1399 می‌باشد. به‌منظور انتخاب نمونه‌ها 30 دانش‌آموز به‌صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه 15 نفری (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) تقسیم شدند. مهارت‌های زندگی در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای به گروه آزمایش آموزش داده شد. ابزار تحقیق عبارت بود از پرسشنامه نگرش نسبت به اعتیاد دلاور و همکاران (1383). جهت تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل کوواریانس و نرم‌افزار SPSS 24 استفاده شد. نتایج نشان داد دوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس 9/56 درصد از نگرش نسبت به اعتیاد، 4/45 درصد از اثرات استفاده از مواد مخدر، 3/38 درصد از خطرات استفاده از مواد مخدر و 9/43 درصد از تمایل به مصرف مواد مخدر را تبیین می‌کند. بنابراین می‌توان گفت دوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی بر نگرش نسبت به اعتیاد اثربخشی معناداری دارد.
This study aimed to evaluate the effectiveness of life skills training on attitudes toward addiction. The present study was applied in terms of purpose and semi-experimental in terms of nature with a pre-test-post-test design. The statistical population includes all-female high school students in Bojnourd in the academic year 1399-1400. To select the samples, 30 students were randomly selected and divided into two groups of 15 (15 in the experimental group and 15 in the control group). Life skills were taught to the experimental group in 10 sessions of 90 minutes. The research instrument was the Attitude towards Addiction Questionnaire of Delavar et al (2004). Analysis of covariance and SPSS.24 software were used for statistical analysis of data. The results showed that life skills training courses in schools 56.9% of the attitude towards addiction, 45.4% of the effects of drug use 38.3% of the risks of drug use, and 43.9% of the desire to use Explains drugs. Therefore, it can be said that life skills training courses have a significant effect on attitudes toward addiction.
1- احدی، ر.، و محمدی، ش. (1395). عوامل مؤثر بر اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر در گذر پیشگیری کنشی با تأکید بر رویکرد اجتماع‌محور. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 3(13)، 149-103.
2- احمدی طهور سلطانی، م.، عسگری، م.، و توقیری، ا. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش عوامل خطرساز و افزایش عوامل محافظت‌کننده سوءمصرف مواد در نوجوانان کانون اصلاح و تربیت. اعتيادپژوهي، ۱۷(27)، ۱۶۰-۱۴۹.
3- اردستانی، پ.، و عابدینی، ش. (1391). گزارش تجربه و کارکرد اعتیاد خانه بهداشت امند، همايش تجارت و كاركردهاي مطلوب نظام مراقبت‌های اوليه بهداشتي، خراسان شمالي.
4- بهرامی، ف.، معاضدیان، آ.، و حسینیالمدنی، ع. (1392). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری بر کاهش نگرش مثبت وابستگان به مواد افیونی. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۷(۲۵)، ۵۷-۷۲.
5- پورچناری، م.، و گلزاری، م. (1387). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر تغییر نگرش دانش آموزان پسر مقطع دبیرستان شهر سیرجان نسبت به سوءمصرف مواد مخدر. اعتیادپژوهشی، 2(8)، 33-54.
6- جزینی، ع. (1395). تأثير مديريت پيشگيري اوليه از اعتياد بر دانش آموزان پسر پايه دوم دبيرستان. اعتیاد پژوهی، 10(37)، 96-75.
7- درکه، ب.، کرامتی، ه.، و امیری، ح. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی در کاهش گرایش به مصرف مواد مخدر در تهران. دانش انتظامی پلیس پایتخت، 6(3)، 112-89.
8- زمانی، س. (1394). بررسی رابطه‌ی بین کمرویی و گرایش به اعتیاد در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه مهران سال تحصیلی 1393-1394. دانش انتظامی ایلام، 4(16)، 122-103.
9- زراعت حرفه، ف.، و خضری مقدم، ن. (1396). نقش جو عاطفی خانواده و رضایت از زندگی در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 4(14)، 68-55.
10- شاکری نسب، م.، مهدیان، ح.، و قلعه‌نوی، ز. (1399). اثربخشی برنامه آموزش تحول مثبت نوجوانی بر هویت‌یابی و خودکارآمدی در دانش¬آموزان در معرض خطر اعتیاد. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۱۴(۵۸)، ۳۱-۵۰.
11- شیخ‌الاسلامی، ع.، قمری کیوی، ح.، و فیاضی، م. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر تاب‌آوری در دانش‌آموزان با آمادگی به اعتیاد. اعتيادپژوهي، ۱۴(۵۸)، ۳۰-۱۱.
12- فراغتی، م.، برجعلي، ا.، سهرابي، ف.، فرخي، ن.، و اسكندري، ح. (1398). نقش معنويت و تنظيم شناختي هيجاني بر ترک اعتياد با وضعيت تأهل و افزايش سن، علوم پزشکی رازی، 26(5): 26-36.
13- فاضل پور، ا.، و نادری، ف. (1397). ۱. اثربخشی آموزش مهارت‌های پیشگیری مبتنی بر باورهای دینی بر انعطاف‌پذیری کنشی، سازگاری عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان در معرض خطر سوءمصرف مواد مخدر دوره دوم متوسطه. اعتیادپژوهی، 13(53)، 217-234.
14- فضلی، ی.، شمسی، ع.، حیدری، ح. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر سطح اعتیاد پذیری و بازخورد نسبت به مواد مخدر، همایش بین‌المللی روانشناسی و فرهنگ زندگی، موسسه سفيران فرهنگي مبين.
15- کوزه‌گر، م. (4 اردیبهشت 1399). عوامل مرتبط با اعتیاد در جوانان. نشریه الکترونیکی سیب. برگرفته از .https://corona.sums.ac.ir/page-sib88/fa/156/show-form/43664-1
16- محمدخاني، ش. (1386). مدل ساختاري مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر: ارزيابي اثر مستقيم و غيرمستقيم عوامل فردي و اجتماعي. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 1(2)، 5-16.
17- محمدی زاده، ع.، و احمدآبادي، ز. (1387). هم وقوعي رفتارهاي پرخطر در بين نوجوانان دبیرستان‌های شهر تهران. خانواده پژوهی، 4(13)، 87-100.
18- کرد نوقابی، ر.، و پاشاشریفی، ح. (1384). تهیه و تدوین برنامۀ درسی مهارت‌های زندگی براي دانش. آموزان دوره تحصیلی متوسطه. نوآوری‌های آموزشی، 4(2)، 34-11.
19- موسوی، م. (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش گرایش به مواد مخدر بین دانش‌آموزان. اعتيادپژوهي، ۴(۱۳)، ۸۸-۷۳.
20- نارویی، ف.، سالاری اسکر، م.، و منظری توکلی، ز. (1394). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش اعتیاد پذیری زنان حاشیه‌نشین شهرستان کهنوج، دومین همایش ملی چالش‌ها و راهکارهای توسعه، كهنوج.
21- نوري، ن.، صديقيان، آ.، رفيعي، ح.، نارنجی‌ها، ه.ف صرامي، ح.، و باغستاني، ا. (1387). تحليل روند اعتياد در طي دو دهه اخير (روند پديده¬هاي مرتبط با اعتياد در طي سال¬هاي اجراي برنامه اول تا چهارم توسعه). مركز تحقيقات سوءمصرف و وابستگي به مواد دانشگاه علوم بهزيستي و توان‌بخشی، تهران.
22- وطن‌دوست، ح.، و آرمند، م. ع. (1397). رویکرد اجتماع‌محور در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان و جوانان: نقش تسهیلگری مرکز سلامت روان محلی. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 18، 104-75.
23- Botvin, G. J., & Griffin, K. W. (2004). Life Skills Training: Empirical findings and future directions. Journal of Primary Prevention, 25(2), 211-232
24- Botvin, G. J., Griffin, K. W., & Nichols, T. R. (2006). Preventing youth violence and delinquency through a universal school-based prevention approach. Prevention Science, 7(4), 403-408
25- Das, J. K., Salam, R. A., Arshad, A., Finkelstein, Y., & Bhutta, Z. A. (2016). Interventions for adolescent substance abuse: An overview of systematic reviews. Journal of Adolescent Health, 59(4), S61-S75.
26- Hansen, R. J. D. W. B., & Ponton, L. E. (1996). Handbook of adolescent health risk behavior. Springer Science & Business Media.
27- Griffin, K. W., Botvin, G. J., Nichols, T. R., & Doyle, M. M. (2003). Effectiveness of a universal drug abuse prevention approach for youth at high risk for substance use initiation. Preventive Medicine, 36(1), 1-7.
28- Gullickson, O. (2020). Adolescent Substance Use Identification and Early Interventions: A Guide for School Counseling Professionals.
29- Ialongo, N., Jeanne,P., Lisa,W., & Sheppard, K. (2001). The distal impact of two first-grade preventive interventions on conduct problems and disorder in early adolescence. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 9(3),146-160.
30- Lee, J. O., Herrenkohl, T. I., Kosterman, R., Small, C. M., & Hawkins, J. D. (2013). Educational inequalities in the co-occurrence of mental health and substance use problems, and its adult socio-economic consequences: a longitudinal study of young adults in a community sample. Public health, 127(8), 745-753.
31- Maina, G., Phaneuf, T., Kennedy, M., Mclean, M., Gakumo, A., Nguemo, J., ... & Mcharo, S. K. (2020). School-based interventions for preventing substance use in indigenous children ages 7–13: a scoping review protocol. BMJ open, 10(2), e034032.
32- McLellan, A. T., McKay, J. R., Forman, R., Cacciola, J., & Kemp, J. (2005). Reconsidering the evaluation of addiction treatment: from retrospective follow‐up to concurrent recovery monitoring. Addiction, 100(4), 447-458.
33- Ndugwa, R. P., Kabiru, C. W., Cleland, J., Beguy, D., Egondi, T., Zulu, E. M., & Jessor, R. (2011). Adolescent problem behavior in Nairobi's informal settlements: applying problem behavior theory in sub-Saharan Africa. Journal of Urban Health, 88(2), 298-317.
34- Shaffer, D. R., & Kipp, K. (2013). Developmental psychology: Childhood and adolescence. Cengage Learning.
35- Spoth R. L., Guyll M, Day S. X. (2002). Universal family-focused interventions in alcohol-use disorder prevention: cost-effectiveness and cost-benefit analyses of two interventions. J Stud Alcohol;63(2):219-28
36- Spoth, R. L., Clair, S., Shin, C., & Redmond, C. (2006). Long-term effects of universal preventive interventions on methamphetamine use among adolescents. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 160(9), 876-882
37- Springer, J. F., Sale, E., Hermann, J., Sambrano, S., Kasim, R., & Nistler, M. (2004). Characteristics of effective substance abuse prevention programs for high-risk youth. Journal of Primary Prevention, 25(2), 171-194.
38- Tavolacci, M. P., Ladner, J., Grigioni, S., Richard, L., Villet, H., & Dechelotte, P. (2013). Prevalence and association of perceived stress, substance use and behavioral addictions: a cross-sectional study among university students in France, 2009–2011. BMC public health, 13(1), 1-8.
39- Tomokawa, S., Miyake, K., Akiyama, T., Makino, Y., Nishio, A., Kobayashi, J., ... & Asakura, T. (2020). Effective school-based preventive interventions for alcohol use in Africa: a systematic review. African Health Sciences, 20(3), 1397-1406.
40- Volkow, N. D., Baler, R. D., Compton, W. M., & Weiss, S. R. (2014). Adverse health effects of marijuana use. New England Journal of Medicine, 370(23), 2219-2227.