ارائه الگوی جایگاه زن در حکمرانی جمهوری اسلامی ایران
محورهای موضوعی :
محسن افروغ
1
(دانشجوی دکتری علوم سیاسی موسسه امام خمینی ، قم. ایران.)
سعید باغستانی
2
(دانشیار گروه علوم سیاسی موسسه امام خمینی ، قم، ایران. )
کلید واژه: زن, الگو, حکمرانی اسلامی, جمهوری اسلامی, ساختار,
چکیده مقاله :
انقلاب اسلامی، باعث برهم خوردن نظام دوقطبی جهان و ظهور ایده جدید حاکمیت جدیدی گردید که حاکمیت را از آن خداوند می‌داند. این نظام اصول و چارچوب‌های خود را بر اساس ایدئولوژی اسلامی بنا نموده که آرمان‌ها، اهداف، برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها بر مبنای آن‌ها طراحی و اجرا می‌گردد. حکمرانی مطلوب و عالی، یکی از اهداف عالیه نظام اسلامی است. جامعه اسلامی برای رسیدن به حکمرانی عالی و تمدن جهانی نیازمند آن است که برای تمامی عاملین و کنشگران جامعه طرح و برنامه ارائه دهد. لذا ازآنجایی‌که بیش از نیمی از جامعه را «زنان» تشکیل می‌دهند بر حکومت اسلامی لازم است تا الگویی در حکمرانی خود برای آنان داشته باشد. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی تحلیلی برای توضیح حاکمیت اسلامی و الزامات مطرح‌شده استفاده شده است. حاصل این تحقیق الگوی حکمرانی اسلامی در حوزه زنان با تشریح شاخص‌های مرتبط است. یافته‌های تحقیق را باید در مجموعه‌ای منظم و مرتبط در سه نظام معرفتی-فلسفی، ارزشی و انگیزشی و ساختاری دنبال کرد. درواقع برای رسیدن به الگوی حکمرانی زنان باید سه نظام مذکور همانند یک هندسه مشخص عمل کنند که نتیجه آن نمونه «الگوی سوم زنان» است.
The Islamic Revolution disrupted the bipolar world system and introduced a new idea of a new sovereignty that considers sovereignty to be God's. This system bases its principles and frameworks on Islamic ideology, upon which ideals, goals, programs, and policies are designed and implemented. Good governance is one of the supreme goals of the Islamic system. To achieve high governance and global civilization, Islamic society needs to provide a plan for all its actors and participants. Therefore, since more than half of the population is made up of "women", the Islamic government is required to set an example for them in its governance. This study uses a descriptive-analytical method to explain Islamic sovereignty and raised requirements. The result of this study is the Islamic governance pattern in the field of women, with an explanation of related indicators. The research findings should be followed in a systematic and interconnected manner across three systems: epistemology-philosophical, value-motivating, and structural. In fact, to achieve the model of women's governance, the three systems must operate in a specific geometry, resulting in the example of the "third model of women."
1- اصغری، حسنعلی؛ قاسمی، حاکم؛ و کشاورز ترک، عین¬الله(1396). الگوی نهادی آینده‌نگاری راهبردی منطقه‌ای در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران. راهبرد، 26(84)، 37-57. dor:20.1001.1.10283102.1396.26.3.2.3
2- اعرافی، علیرضا؛ و بخشی، علی(1395). درآمدی بر اجتهاد تمدن ساز. قم: موسسه اشراق و عرفان.
3- امینیان، ناصر؛ سیدتقوی، میرعلی جهانیان، منوچهر؛ و امامی، سید محسن(1396). وضعیت ارزیابی شاخص‌های حکمروایی مطلوب در توسعه گردشگری شهری (موردمطالعه: شهر تهران). اقتصاد و مدیریت شهری، 5(18)، 127-139. dor:20.1001.1.23452870.1396.5.18.8.6
4- بخشی، علی¬اکبر(1379). اهمیت و ارزش تحقیق در زمینه «مدیریت اسلامی». معرفت، 33، 101-107.
5- حبیبی، رضا(1394). مبانی تعلیم و تربیت از دیدگاه آیه¬الله جوادی آملی. حکمت اسرا، 7(3)، 67-97.
6- حکمت¬نیا، محمود(1390). حقوق و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی زن. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
7- خامنه‌ای، سیدعلی(1390). بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی. https://english.khamenei.ir/
8- خامنه‌ای، سیدعلی(1391). پیام به کنگره‌ی هفت هزار زن شهید کشور. https://english.khamenei.ir/
9- خامنه‌ای، سیدعلی(1393). بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده کشور. https://english.khamenei.ir/
10- خسروانی، عباس؛ و عین¬القضاتی، پیمان(1398). نقش علم در فرایند تمدن سازی نوین اسلامی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای. دانش انتظامی مرکزی، 21، 83-140.
11- خسروپناه. عبدالحسین(1401). الگوی سوم زن، الگوی معتقد به اصالت خانواده و تأثیرگذار بر جامعه است. https://www.tasnimnews.com/
12- خمینی، روح¬الله(1378). صحیفه امام. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی .
13- دهخدا، علی¬اکبر(1379). لغت¬نامه. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، روزنه.
14- رخشانی، حمیدرضا(1396). حکمرانی مطلوب از دیدگاه اسلام. تهران: چشم¬انداز قطب.
15- رضایی، حسن؛ دهقانی، روح¬الله؛ و کیان پور، مهرداد(بی‌تا). طراحی و تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های اساسی حکمرانی اسلامی (دولت معیار). تهران: مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری.
16- رودگر، نرجس(1396). فمینیسم: تاریخچه، نظریات، گرایش¬ها، نقد. تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
17- زیبایی¬نژاد، محمدرضا(1393). تحلیلی بر مهم‌ترین مسائل زن و خانواده در ایران: بیانیه‌های علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده از سال 81 تا 92. قم: پژوهشکده زن و خانواده (وابسته به مرکز مدیریت و حوزه علمیه خواهران).
18- زیبایی¬نژاد، محمدرضا(1394). هویت و نقش‌های جنسیتی. تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان/ مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری.
19- زیبایی¬نژاد، محمدرضا؛ و سبحانی، محمدتقی(1391). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام (بررسی مقایسه‌ای دیدگاه اسلام و غرب). قم: مرکز نشر هاجر (وابسته به مرکز مدیریت حوزه¬های علمیه خواهران).
20- سبحانی، محمدتقی(1385). الگوی جامع شخصیت زن مسلمان. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
21- سیاح، مونس؛ و شرفی، نیلوفر(1399). مقایسه رویکرد حکمرانی در حوزۀ زنان و خانواده در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و سند توسعه پایدار ۲۰۳۰ بر اساس مؤلفه‌های حکمرانی خوب از منظر اسلام. اولین همایش ملی حکمرانی اسلامی.
22- شجریان، مهدی(1399). بررسی رویکرد تغییر در اجرای مسائل زنان در عرصه حکمرانی. فقه حکومتی، 5(10)، 29-59.
23- صدیق اورعی. غلامرضا(1386). انديشه اجتماعي در روايات امربه‌معروف و نهي از منكر. قم: موسسه علمي فرهنگي دارالحديث.
24- فوکو، میشل(1377). ایرانیان چه رؤیایی در سردارند؟ ترجمه حسین معصومى همدانى. تهران: هرمس.
25- قشقایی¬نژاد، م. (1395). اصول حکمرانی خوب در پرتو آراء دیوان عدالت اداری ایران. جاودانه، جنگل. تهران.
26- قلی¬پور، ر. (1388). حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت. دفتر گسترش تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی.
27- کدخدایی. محمدرضا(1402). هویت و منزلت زن در اسلام. قم: بوستان کتاب.
28- کولب، ویلیام؛ و گولد، جولیوس(1392). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر پرهام. تهران: مازیار.
29- مدنی، داود(1372). مقدمه¬ای بر تئوری¬های سازمان و مدیریت. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
30- مرشدزاده، علی(1396). حکمرانی خوب و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی. دوفصلنامه آینده‌پژوهی ایران، 2(3)، 45-65. doi:10.30479/JFS.2017.1563
31- مصباح یزدی. محمدتقی(1376). حقوق و سیاست در قرآن. قم: موسسه امام خمینی .
32- مقدری، مهدی(1395). درآمدی بر حکمرانی خوب. تهران: کاوشیار، جنگل.
33- موسویان. عباس(1375). کلیات نظام اقتصادی اسلام. قم: دارالثقلین.
34- نقیبی¬مفرد، حسام(1389). حکمرانی مطلوب در پرتو جهانی شدن حقوق بشر. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
35- هدایت¬نیا گنجی، فرج¬الله(1395). الگوی سوم، الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه. قم: لشگر فرشتگان.
36- هومن، حیدرعلی(1386). شناخت روش علمی در علوم رفتاری. تهران: سمت.
37- وست چرچمن، چارلز(1369). نظریه سیستم¬ها. ترجمه رشید اصلانی. تهران: مرکز مدیریت دولتی.