بررسی ارتباط و تاثیر متقابل حجاب و بهداشت روانی، با تکیه بر مفهوم لباس در قرآن کریم
محورهای موضوعی :
1 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران.
کلید واژه: قرآن کریم, حجاب, بهداشت روانی, مفهوم لباس.,
چکیده مقاله :
یکی از اصول مسلم در ارتباطات انسانی، به کارگیری قواعدی است که بهداشت روانی جامعه را تضمین کندوقسم عمده ای از تحقق بهداشت روانی رعایت اخلاق جنسی مخصوصا رعایت حجاب است. اهمیت موضوع حجاب و تاثیر و ارتباط آن با بهداشت روانی آنجا آشکار می گردد که شیطان در اولین رویارویی اش با انسان، تلاشی برای عریان نمودن او دارد تا وی را در موقعیت فشار روانی قرار دهد؛ لذا هدف از مقاله پیش رو که با روش مطالعه توصیفی تحلیلی صورت گرفته، پیگیری این نکته است که بین حجاب و بهداشت روانی ارتباطی تنگاتنگ برقرار است و اگر برخی به بهانه شعارِ زن، زندگی، آزادی در پی حذف حجابند، در حقیقت به دنبال افزایش فشار روانی بر جامعه هستند؛ اما تکیه بر واژه لباس در قرآن کریم از آن جهت است که این واژه در بررسی های صورت گرفته می تواند بار معنایی پوشش و آرامش را در خود داشته باشد. قرآن کریم در کنار اشاره به لباس به عنوان نماد پوشیدگی در انسانها، به نماد آرامش بخشی آن نیز توجه داشته است. در بررسی معناشناسانه، لباس(پوشاک) با ریشه "سکن" - به معنای آرامش - در یک حوزه معنایی قرار می گیرد؛ هم آیی این دو بیانگر ارتباط تنگاتنگ و اثر گذاریشان بر هم است. نتیجه اینکه حجاب در سیر تحقق خود بدون ارائه دقیق الگوهای کارآمد در بهداشت روانی – که تحت عنوان سطوح پیشگیری از آنها یاد می شود- امکان پذیر نیست؛ همچنین تحقق کامل بهداشت روانی در جامعه بدون در نظر گرفتن نقش کاربردی حجاب غیر ممکن است.
One of the certain principles in human communication is the application of rules that guarantee the mental health of society, and a major part of achieving mental health is observing sexual ethics, especially observing hijab. The importance of the hijab issue is revealed when Satan, in his first encounter with man, tries to make him naked in order to put him in a position of psychological pressure; Therefore, the purpose of the upcoming article, which was carried out with the method of library studies, is to try to realize the theoretical foundations of hijab, which some are trying to remove under the pretext of the slogan of women, life, freedom and with the aim of increasing psychological pressure on the society. Relying on the word "clothes" is because this word can carry the meaning of covering and comfort. In addition to referring to clothing as a symbol of clothing in humans, the Holy Quran has also paid attention to its comforting symbol. In the semantic analysis, clothing is placed in a semantic field with the root "sakana" - which means relaxation; The combination of these two shows their close relationship and influence on each other. Based on this, hijab is not possible in the course of its realization without the accurate presentation of efficient models in mental health - which are referred to as prevention levels; It is also impossible to fully realize mental health in the society without considering the practical role of hijab.
1- قرآن‌کریم.
2- ابن اثیر، علی‌بن‌محمد(1385ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارصادر.
3- ابن‌قتيبه، عبدالله‌بن مسلم(1991). تفسير غريب القرآن. بيروت: دارالمكتبه‌الهلال.
4- ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر(1998). تفسیرالقرآن‌العظیم. بیروت: دارالکتب‌العلیمه.
5- آزاد، حسین(1389). روان شناسی‌سلامت (بهداشت روانی). تهران: مؤسسه انتشارات بعثت.
6- آلن، فرانسیس(1392). مبانی تشخیص روانپزشکی بر اساس DSM-5. ترجمه عبدالرضا منصوری‌راد. تهران: انتشارات کتاب ارجمند.
7- آیت¬اللهی، زهرا؛ سادات حسینی، شیما؛ بانکی‌پورفرد، امیرحسین؛ نامجو، بتول؛ کتابچی، انیسه؛ محمودی، محمدجواد و سیاح، مونس(1396). دانش خانواده و جمعیت. قم و تهران: دفتر نشر معارف.
8- بلاغى، محمدجواد(1420ق). آلاء الرحمن فى تفسير القرآن. قم: مكتبه‌الوجدانى.
9- جنیدی، فائزه(2014). حجاب جان. عرفان اسلامی، 42(11), 195-214.
10- خامنه¬ای، محمد(1400). درسنامه فلسفه زن بودن. بی¬جا: معاونت سیاسی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه¬ها.
11- دهقان، اكبر(1384). هزار و يك نكته از قرآن كريم. تهران: مركز فرهنگى درس¬هايى از قرآن.
12- دهقانپور، علیرضا؛ و اوشلی، لیلا(1399). حکمت حجاب در اسلام. مطالعات قرآن و حدیث سفینه، 18(69)، 154-168.
13- رضایی‌اصفهانی، محمدعلی؛ کلانتری، ابراهیم؛ نصیری، علی؛ بهجت‌پور، عبدالکریم و کمالی، علیرضا(1400). تفسیر موضوعی قرآن. تهران و قم: دفتر نشر معارف.
14- سيوطى، عبدالرحمن‌بن‌أبى‌بكر(1380). الاتقان‌فى‌علوم‌القرآن. تهران: اميركبير.
15- شاملو، سعید(1392). بهداشت روانی. تهران: انتشارات‌رشد.
16- شیخ مفيد، محمدبن‌محمد(413ق). الإختصاص. قم: الموتمرالعالمى‌لالفيه‌الشيخ‌المفيد.
17- طباطبايی، سیدمحمدحسین(1374). الميزان فی تفسير القرآن. ترجمه‌سیدمحمدباقرموسوی‌همدانی. قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
18- طبرى، محمدبن‌جرير(1412ق). جامع البيان فى تفسير القرآن. بيروت: دارالمعرفة.
19- طريحي، فخرالدين(1408ق). مجمع البحرين. بيروت: مكتب‌نشرالثقافه‌الاسلاميه.
20- طهماسبی‌پور، نجف(1395). بهداشت روانی و آسیب ¬های کاربردی در مدارس. تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
21- طیب، عبدالحسین(1378). اطيب البيان فى تفسير القرآن. تهران: نشراسلام.
22- عبدالباقي، محمدفواد(1374). معجم المفهرس لالفاظ‌القران‌الكريم. تهران: انتشارات‌اسلامي.
23- فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد(1405ق). کتاب العين. قم: دارالهجره.
24- قرائتي‌كاشاني، محسن(1383). تفسيرنور. تهران: مركز فرهنگي درسهايي از قرآن.
25- قرشی، علی‌اکبر(1377). مفردات نهج البلاغه. تهران: مؤسسه فرهنگ نشر قبله.
26- قلعجی، محمدرواس(1408ق). معجم‌لغه‌الفقهاء. ترجمه صادق حامد. بیروت: دارالنفائس‌للطباعه‌و‌النشروالتوزيع.
27- قمى، على‌بن‌ابراهيم(1363). تفسير القمى. قم: دارالكتاب.
28- کشوری، امین(2011). حجاب. پیام زن، 1390(235).
29- کلینی، محمدبن‌یعقوب(۱۴۰۷ق). الکافی. تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
30- گنجی، مهدی(1395).آسیب¬شناسی روانی بر اساس DSM-5 . تهران: نشرساوالان.
31- لوی، آریل وکسر، تیم(1388). تأثیر فمینیسم بر دختران در غرب. ترجمه فاطمه سادات رضوی، راحله میر اسلامی وپریسا علمداری. تهران: نشرمعارف.
32- ماوردى، علىبنمحمد(1344). أدب الدنياوالدين. بيروت: داراقراء.
33- محمدی‌ری‌شهری، محمد(1377). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
34- مرتضی‌زبیدی، محمدبن‌محمد(1404ق). تاج‌العروس‌من‌جواهرالقاموس. بیروت: دارالفکر.
35- مصطفوي، حسن(1360). التحقيق‌في‌كلمات‌القران‌كريم. تهران: بنگاه ترجمه ونشر كتاب.
36- مطهری، مرتضی(1379). مساله حجاب. تهران: انتشارات صدرا.
37- منینگر، ویلیام‌کلر؛ وایتسمن، الیس و مایر، جان(1373). رشد شخصیت و بهداشت روانی. ترجمه عشرت نظیری. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
38- ویتیگ، آرنو(1386). مقدمه روانشناسی. ترجمه مهدی محی¬الدین بناب. تهران: انتشارات رشد.
39- وید، کرول؛ تاوریس، کرول؛ ایلایس، لورین و زورسیر، دبورا(1397). روانشناسی عمومی. ترجمه محمد دهقانی، فرید براتی سده، محسن دهقانی، بهمن نجاریان و داود عرب قهستانی. تهران: انتشارات‌رشد.