بررسی اثربخشی آموزش تاب‌آوری مبتنی بر رویکرد پذیرش و تعهد بر میزان پذیرش و عمل، سپاسگزاری و شجاعت در زنان سرپرست خانوار شهر شیراز
محورهای موضوعی :
سید صفیه مویدی
1
,
سهیلا باستانی
2
*
,
کاظم خرم دل
3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد روان¬شناسی مثبت‌گرا، مؤسسه آموزش عالی فاطمیه شیراز، شیراز، ایران.
2 - استادیار گروه روان¬شناسی، دکترای مشاوره، مؤسسه آموزش عالی فاطمیه شیراز، شیراز، ایران.
3 - استادیار گروه روان¬شناسی، دکترای تخصصی روانشناسی، مؤسسه آموزش عالی فاطمیه شیراز، شیراز، ایران.
کلید واژه: تاب‌آوری, رویکرد پذیرش و تعهد بر میزان پذیرش و عمل, سپاسگزاری, شجاعت, زنان سرپرست خانوار.,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش تاب‌آوری مبتنی بر رویکرد پذیرش و تعهد بر میزان پذیرش و عمل، سپاسگزاری و شجاعت در زنان سرپرست خانوار شهر شیراز بود. این پژوهش تجربی از نوع نیمه آزمایشی، پیش آزمایش– پس‌آزمون با گروه کنترل بود. 30 نفر در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. تعداد 100 نفر در این پژوهش انتخاب شدند و تعداد 30 نفر در کارگاه شرکت کردند و در دو گروه آزمایش (15 نفر) گمارده شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش داده‌ها با استفاده از پرسشنامه پذیرش و عمل، پرسشنامه سپاسگزاری GQ-6 و پرسشنامه شجاعت جمع‌آوری گردید. مداخله آموزشی برای گروه آزمایش در طی 10 جلسه یک و نیم‌ساعته و هفته‌ای یک‌بار اجرا شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که آموزش تاب‌آوری بر افزایش پذیرش و عمل، قدردانی GQ-6و شجاعت زنان سرپرست خانوار مؤثر بوده است؛ بنابراین، می‌توان از آموزش مهارت تاب‌آوری به‌عنوان روشی کارآمد برای افزایش پذیرش و عمل در سرپرست خانوار استفاده کرد. همچنین شدت و طول مدت آموزش تاب‌آوری نقش مهمی در نتایج به دست آمده ایفا کرده است. نتایج نشان می‌دهد که آموزش تاب‌آوری مبتنی بر رویکرد پذیرش و تعهد تأثیر مثبت و قابل‌توجهی بر میزان پذیرش و عمل، سطح سپاسگزاری و شجاعت در زنان سرپرست خانوار داشته است. درنتیجه، برنامه‌های آموزشی تاب‌آوری با توجه به نیازها و خصوصیات خاص زنان سرپرست خانوار و عوامل محیطی، فرهنگی و اجتماعی موجود در محل زندگی آن‌ها، می‌تواند نقش مؤثری در بهبود عملکرد و رفاه خانواده‌ها و افزایش سپاسگزاری و شجاعت آنان ایفا کند.
This study aimed to investigate the effectiveness of resilience training based on the acceptance and commitment approach on the levels of acceptance, gratitude, and courage among female heads of households in Shiraz. This experimental research employed a semi-experimental pre-test and post-test design with a control group. A total of 100 participants were selected, with 30 participants attending the workshops and divided into two experimental groups (15 participants each). Data collection instruments included the Acceptance and Action Questionnaire, Gratitude Questionnaire (GQ-6), and Courage Questionnaire. The intervention consisted of 10 sessions, each lasting 1.5 hours, conducted weekly for the experimental group. The results of the analysis of covariance showed that resilience training significantly enhanced acceptance, gratitude (GQ-6), and courage among female heads of household. Therefore, resilience training based on the acceptance and commitment approach can be considered an effective method to enhance acceptance, gratitude, and courage among heads of household. Moreover, the intensity and duration of resilience training played a significant role in the outcomes. The results indicate that resilience training based on the acceptance and commitment approach had a positive and significant effect on acceptance, gratitude levels, and courage among female heads of household. Consequently, resilience training programs tailored to the specific needs and characteristics of female heads of household, considering environmental, cultural, and social factors in their living environment, can play an effective role in improving family functioning and well-being, as well as enhancing their gratitude and courage.
1- آقابابایی، ناصر؛ فراهانی، حجت‌الله؛ و فاضلی مهرآبادی، علیرضا(1389). سنجش قدردانی در دانشجویان و طلاب؛ بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه قدردانی. مطالعات اسلام و روانشناسی، 4(6)، 75-88.
2- جباری¬فرد، فریبرز؛ صولتی، کمال؛ شریفی، طیبه؛ و غضنفری، احمد(1397). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس ادراک‌شده، تاب‌آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور. بالینی پرستاری و مامایی، 7(4)، 296-306.
3- جوادی، سید وحید؛ و غنی¬فر، فاطمه(1397). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تعلق به مدرسه در دانش¬آموزان پسر متوسطه. چهارمین کنفرانس بین‌المللی روان¬شناسی، مشاوره علوم تربیتی.
4- حریری، پرستو(1401). اثربخشی برنامه تلفیقی آموزش مستقیم و آگاهی واج‌شناسی بر مهارت‌های روان‌خوانی. مجله روان-شناسی، 6(23)، 51-81.
5- رحیمیان بوگر، اسحاق؛ و اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر(۱۳۸۷). رابطه سرسختی روان‌شناختی و خود تاب‌آوری با سلامت روان در جوانان و بزرگ‌سالان بازمانده زلزله شهرستان بم. مجله روان‌پزشکی و روان¬شناسی بالینی ایران، 14(1)، 62-70.
6- رئیسی، لیلا؛ و صادقی، نرگس(1389). تأثیر انحراف فکر با کشیدن نقاشی بر اضطراب کودکان قبل از عمل جراحی: یک کارآزمایی بالینی. مجله دانشگاه علوم پزشكي مازندران (نامه دانشگاه)، 29(175)، 86-97.
7- سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام؛ و صحراگرد، نرگس(1386). تاب¬آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی. مجله روان‌پزشکی و روان¬شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 13(3)، 290-295.
8- شعبان¬زاده، افسانه؛ زارع بهرام‌آبادی، مهدی؛ حاتمی، حمیدرضا؛ و زهراکار، کیانوش(1392). بررسی رابطه میان سبک¬های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران. زن و جامعه (جامعه¬شناسی زنان سابق)، 4(16)، 21-1.
9- عسکری، پرویز؛ حیدری، علیرضا؛ خالقی، فاطمه(1400). آموزش ذهن¬آگاهی بر نگرش ناکارآمد و احساس اضطراب در زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی. مجله روان¬شناسی اجتماعی، 6(9)، 85-98. dor:20.1001.1.23455098.1400.9.60.7.7
10- فرخی، نورعلی؛ برجعلی، احمد؛ و طیبی طلوع، سمیه(1395) ساخت و هنجاریابی پرسشنامه شجاعت در بین دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران. وزارت علوم تحقیقات و فن‌آوری، دانشگاه علامه طباطبایی.
11- قمرانی، امیر؛ کجباف، محمدباقر؛ عریضی، حمیدرضا؛ و امیری، شعله(1388). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه قدردانی در دانش آموزان دبیرستانی. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، ۳ (۱)، ۷۷-۸۶. 20.1001.1.20080166.1388.3.1.7.3dor:
12- نویدی مقدم، مسعود؛ صفارنیا، مجید؛ و علیپور، احمد(1398). اثر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر علائم بهبودی ناتوانی جسمانی و بهزیستی روانی در بیماران مبتلا به مولتتبیل اسکلروزیس، نشریه سلامت اجتماعی، 6(4)، 462-472.
13- Alhalal, E. (2016). Examining the impacts of wife abuse and child abuse on Saudi women’s mental and physical health (Doctoral dissertation, The University of Western Ontario (Canada)).
14- Berquin, A., & Grisart, J. (2011). To prescribe or not to prescribe…(in chronic pain… and elsewhere…)?. Annals of physical and rehabilitation medicine, 54(8), 465-477. doi:10.1016/j.rehab.2011.09.008
15- Clinch, J., & Eccleston, C. (2009). Chronic musculoskeletal pain in children: assessment and management. Rheumatology, 48(5), 466-474. doi:10.1093/rheumatology/kep001
16- Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18(2), 76-82. doi:10.1002/da.10113
17- Fuchs, C., Lee, J. K., Roemer, L., & Orsillo, S. M. (2013). Using mindfulness-and acceptance-based treatments with clients from nondominant cultural and/or marginalized backgrounds: Clinical considerations, meta-analysis findings, and introduction to the special series: Clinical considerations in using acceptance-and mindfulness-based treatments with diverse populations. Cognitive and behavioral practice, 20(1), 1-12.doi:10.1016/j.cbpra.2011.12.004
18- Guite, J. W., Walker, L. S., Smith, C. A., & Garber, J. (2000). Children's perceptions of peers with somatic symptoms: the impact of gender, stress, and illness. Journal of Pediatric Psychology, 25(3), 125-135. doi:10.1093/jpepsy/25.3.125
19- Lucero, L. C., & Ocampo Jr, J. M. (2019). Emotional intelligence and leadership trait among master teachers. Mimbar pendidikan, 4(1), 55-72. doi:10.2121/mp.v4i1.1119
20- McCullough, M. E., Emmons, R. A., & Tsang, J. A. (2002). The grateful disposition: a conceptual and empirical topography. Journal of personality and social psychology, 82(1), 112.
21- Parr, G. D., Montgomery, M., & DeBell, C. (1998). Flow theory as a model for enhancing student resilience. Professional School Counseling, 1(5), 26-31.
22- Peterson, C. C., & Palermo, T. M. (2004). Parental reinforcement of recurrent pain: The moderating impact of child depression and anxiety on functional disability. Journal of pediatric psychology, 29(5), 331-341. doi:10.1093/jpepsy/jsh037
23- Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of clinical psychology, 58(3), 307-321. doi:10.1002/jclp.10020
24- Simons, L. E., Claar, R. L., & Logan, D. L. (2008). Chronic pain in adolescence: parental responses, adolescent coping, and their impact on adolescent's pain behaviors. Journal of pediatric psychology, 33(8), 894-904. doi:10.1093/jpepsy/jsn029
25- Sowden, G., Vowles, K., Beachill, D., Stanyer, N., Ashworth, J., & Packham, J. (2011). F658 Preliminary Outcomes From an Abbreviated Interdisciplinary Programme of Acceptance and Commitment Therapy for Patients with Chronic Pain. European Journal of Pain Supplements, 5(S1), 186-186. doi:10.1016/S1754-3207(11)70638-1
26- Talley, S. E. (2020). Emotional Regulation and Treatment Progress of Male Child and Adolescent Therapeutic Campers. Liberty University.
27- Wicksell, R. K., Dahl, J., Magnusson, B., & Olsson, G. L. (2005). Using acceptance and commitment therapy in the rehabilitation of an adolescent female with chronic pain: A case example. Cognitive and Behavioral Practice, 12(4), 415-423. doi:10.1016/S1077-7229(05)80069-0
28- Wicksell, R. K., Olsson, G. L., & Hayes, S. C. (2011). Mediators of change in acceptance and commitment therapy for pediatric chronic pain. Pain, 152(12), 2792-2801. doi:10.1016/j.pain.2011.09.003
29- Wilson, A. C., & Palermo, T. M. (2012). Physical activity and function in adolescents with chronic pain: a controlled study using actigraphy. The Journal of Pain, 13(2), 121-130. doi:10.1016/j.jpain.2011.08.008