رضایتمندی زوجین در زنان: نقش پیش‌بینی کننده انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر
محورهای موضوعی :
سمیرا قدیمی
1
(واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران.)
ربابه عطایی فر
2
(واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران. )
کلید واژه: انطباق‌پذیری, احساس مثبت, رضایتمندی زوجین.,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش پیش‌بینی کننده انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین در زنان بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی با روش همبستگی بود. جامعه آماري پژوهش حاضر، شامل دبیران زن شهر کرج تشکیل داده بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای 171 نفر انتخاب شده‌اند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های احساسات مثبت به همسر، مقیاس ارزیابی انطباق‌پذیری خانواده و مقیاس رضایتمندی زوجین استفاده شده بود. یافته‌ها نشان دادند که بین احساس مثبت به همسر و انطباق‌پذیری با رضایتمندی زوجین در زنان رابطه مثبت معنادار وجود دارد (0٫001>p). همچنین انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر حدود 85 درصد از واریانس رضایتمندی زوجین در زنان را پیش‌بینی می‌کنند؛ بنابراین می‌توان بیان داشت که رضایتمندی زوجین در زنان از طریق احساس مثبت به همسر و انطباق‌پذیری قابل‌دستیابی است.
The present study aimed to investigate the predicting role of adaptability and positive feelings toward one's spouse in the satisfaction of couples among women. This research employed a descriptive correlation method. The statistical population of the present study included female teachers in Karaj, with 171 participants selected using a multi-stage cluster sampling method. Data collection utilized the Positive Feelings Towards Spouse questionnaire by Ellery et al. (1983), the Family Adaptability Assessment Scale by Olson et al. (1985), and the Couples' Satisfaction Scale by Afrooz and Gudari (2018). The findings indicated a significant positive relationship between positive feelings towards one’s spouse and adaptability with couples' satisfaction in women (p<0.001). Moreover, adaptability and positive feelings towards one’s spouse predicted approximately 85% of the variance in couples' satisfaction in women. Therefore, achieving satisfaction in women may be facilitated through fostering positive feelings towards one’s spouse and enhancing adaptability.
1- آرین، نجمه؛ و فرنام، علی(1401). رابطۀ بین ملاک‌های همسرگزینی با احساس مثبت به همسر: نقش میانجی احساس انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 19(1)، 219-249. doi:10.22067/social.2022.75694.1150
2- بخشی مشهدلو، محمد؛ موسی¬زاده، توکل؛ و نریمانی، محمد(1398). مقایسه اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله اجتماعی و جرئت ورزی بر افزایش میزان انطباق‌پذیری و رضایت زناشویی در زوجین ناسازگار شهر اردبیل. مجله مطالعات ناتوانی، 10، 1-8. 20.1001.1.23222840.1399.10.0.93.2dor:
3- براتی، هاجر؛ و جان¬نثاری، رضوان(1401). بررسی نقش تعدیلی انعطاف‌پذیری شغلی ادراک شده و حمایت همسر در رابطه بین نوبتکاری و رضایت زناشویی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 9(2)، 40-53. doi:10.22034/ijfp.2023.557044.1128
4- تقی¬زاده چیمه، عاطفه؛ و رباط¬میلی، سمیه(1402). رضایت زناشویی و عزت‌نفس: نقش میانجی ناگویی هیجانی و مهارت‌های ارتباطی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 10(1), 128-145. doi:10.22034/ijfp.2024.2007792.1249
5- ثنایی، باقر(1387). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.
6- رجبی، غلامرضا؛ رشیدی، فرزانه؛ و تقی¬پور، منوچهر(1400). مدل ساختاری رابطه خودکارآمدی در روابط رمانتیک و رضایت زناشویی: نقش واسطه‌ای رفتارهای حفظ رابطه. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، (68)17، 417-426.
7- سلیمی، لیلا(1402). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار بر احساس مثبت به همسر و عدم تحمل بلاتکلیفی در زوجین نابارور متقاضی طلاق. نشریه رویش روانشناسی، 12(8)، 201-210. 20.1001.1.2383353.1402.12.8.20.8dor:
8- شریفیان جزی، اشرف(1402). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس انعطاف‌پذیری، انسجام خانواده و سبک زندگی اسلامی در زنان متأهل شهرستان شاهین‌شهر. رویکردی نو بر آموزش کودکان، 5(1)، 148-155. doi:10.22034/naes.2023.376191.1288
9- صادقی، مسعود؛ خلیلی گشنیگانی، زهرا؛ و عالی¬پور، کبری(1401). تأثیر آموزش مبتنی بر قدردانی بر احساس مثبت نسبت به همسر و دل‌زدگی در زنان دارای ناسازگاری زناشویی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 13(51)، 253-279.. doi:10.22054/qccpc.2022.62465.2750
10- صدری، اسماعیل؛ مرادی، زهرا؛ کشاورز افشار، حسین؛ و پور سید، سیدرضا(1401). مقایسه اثربخشی درمان هیجان‌مدار و درمان مثبت‌نگر بر رضایت زناشویی و احساس تنهایی زنان ازدواج‌کرده بدون رضایت والدین. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 3(13)، 181-204. doi:10.22059/japr.2022.346235.644328
11- فکوری اشکیکی، مینا؛ جان¬بزرگی، مسعود؛ و خرمیان، فاطمه(1402). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر مبنای «هماهنگی نگرش‌ها»، «آشنایی با نگرش‌های همسر» و «هماهنگی ارزش‌های زوجین». فصلنامه خانواده پژوهی، 19(1)، 29-44. 10.48308/JFR.19.1.29doi:
12- قنبری باغستان، عباس؛ فرهمند، الهه؛ و ماریانی، محمدنور(1400). مطالعه رضایت زناشویی بر اساس متغیرهای «صمیمیت»، «احساس تعلق» و «بخشش»: مطالعه موردی زنان متأهل شهر مشهد. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 17(64)، 163-183. doi:10.22034/jcsc.2022.546518.2520
13- کرمی، مریم؛ احمدی، صدیقه؛ و قبادی، سعید(1400). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس شادکامی و کیفیت زندگی در زوجین شهر تهران، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 22(1)، 93-102.
14- مزارعی ستوده، احمد؛ بخشی¬پور، ابوالفضل؛ و جاجرمی، محمود(1401). اثربخشی گروه¬درمانی وجودی بر افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی در زنان افسرده متأهل. علوم پزشکی رازی، 29(2)، 39-50.
15- ملکی¬ها، مرضیه(1401). اثربخشی حکایت درمانی راه‌حل محور درافزایش انطباق‌پذیری مسیر شغلی دانشجویان. نشریه پژوهش‌های روان‌شناختی در مدیریت، 8(2)، 35-50. 20.1001.1.24764833.1401.8.1.1.9dor:
16- مهرابی، عباس؛ زارع بهرام‌آبادی، مهدی؛ اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر(1401). مقایسه اثربخشی دو رویکرد مشاوره خانواده مک مستر و نیکلز بر انطباق‌پذیری زوجین. رویش روانشناسی، 11(3)، 91-100.
17- Abreu-Afonso, J., Ramos, M. M., Queiroz-Garcia, I., & Leal, I. (2022). How couple’s relationship lasts over time? A model for marital satisfaction. Psychological reports, 125(3), 1601-1627. doi:10.1177/00332941211000651
18- Agus, M., Puddu, L., & Raffagnino, R. (2021). Exploring the similarity of partners’ love styles and their relationships with marital satisfaction: A dyadic approach. SAGE Open, 11(4), 21582440211040785. doi:10.1177/21582440211040785
19- Alm, P. A. (2021). The dopamine system and automatization of movement sequences: a review with relevance for speech and stuttering. Frontiers in human neuroscience, 15, 661880.
20- Asuquo Asuquo, U., Bonsi, E. E., Agbakpe, G. F., & Udofia, E. A. (2021). The impact of pre-marital counseling and psychological variables on marital satisfaction among married couples in Laterbiokoshie, Accra, Ghana.
21- Bagarozzi, D. A. (2001). Enhancing Intimacy in Marriage: Theoretical considerations. Routledge.
22- Bogdan, I., Turliuc, M. N., & Candel, O. S. (2022). Transition to parenthood and marital satisfaction: A meta-analysis. Frontiers in Psychology, 13, 901362.
23- Brudek, P., & Kaleta, K. (2023). Marital offence-specific forgiveness as mediator in the relationships between personality traits and marital satisfaction among older couples: Perspectives on Lars Tornstam's theory of gerotranscendence. Ageing & Society, 43(1), 161-179.
24- Cazzell, A. R., Rivers, A. S., Sanford, K., & Schnitker, S. A. (2022). Positive exchanges buffer negative exchanges: Associations with marital satisfaction among US mixed-sex couples. Journal of Family Psychology, 36(7), 1050.
25- Chis, R. M. (2022). A critical review of the literature on the relationships between personality variables, parenting and marital satisfaction. Postmodern Openings, 13(1), 17-46.
26- Eyring, J. B., Leavitt, C. E., Allsop, D. B., & Clancy, T. J. (2021). Forgiveness and gratitude: Links between couples’ mindfulness and sexual and relational satisfaction in new cisgender heterosexual marriages. Journal of Sex & Marital Therapy, 47(2), 147-161. doi:10.1080/0092623X.2020.1842571
27- Feng, E. (2011). The impact of spiritual well-being, gratitude, and loneliness on marital satisfaction among Korean American pastors and spouses. California State University, Long Beach.
28- Girma Shifaw, Z. (2024). Marital communication as moderators of the relationship between marital conflict resolution and marital satisfaction. The American Journal of Family Therapy, 52(3), 249-260. doi:10.1080/01926187.2022.2089404
29- Gottman, J. M., & Levenson, R. W. (2000). The timing of divorce: Predicting when a couple will divorce over a 14‐year period. Journal of Marriage and family, 62(3), 737-745. doi:10.1111/j.1741-3737.2000.00737.x
30- Labrie, M., Brugge, J. S., Mills, G. B., & Zervantonakis, I. K. (2022). Therapy resistance: opportunities created by adaptive responses to targeted therapies in cancer. Nature reviews Cancer, 22(6), 323-339. doi:10.1038/s41568-022-00454-5
31- Langeslag, S. J., & Surti, K. (2022). Increasing love feelings, marital satisfaction, and motivated attention to the spouse. Journal of Psychophysiology. doi:10.1027/0269-8803/a000294
32- Li, X., Curran, M. A., LeBaron-Black, A. B., Jorgensen, B., Yorgason, J., & Wilmarth, M. J. (2021). Couple-level attachment styles, finances, and marital satisfaction: Mediational analyses among young adult newlywed couples. Journal of Family and Economic Issues, 1-18. doi:10.1007/s10834-021-09808-x
33- Miller, R. (2016). Feeling-State Theory vs. Dysfunctional Positive Affect.
34- Muraru, A. A., & Turliuc, M. N. (2012). Family-of-origin, romantic attachment, and marital adjustment: a path analysis model. Procedia-social and behavioral sciences, 33, 90-94.
35- Nihayah, Z., Sururin, S., Choirunnisa, C., Hidayat, D. H. Z., Alim, S., & Fayruz, M. (2023). The Effect of Forgiveness and Spouse Social Support on Marital Satisfaction from the Perspective of Islamic Ethics. Islamic Guidance and Counseling Journal, 6(1), 99-112. doi:10.25217/igcj.v6i1.3254
36- O'Leary, K. D., Fincham, F., & Turkewitz, H. (1983). Assessment of positive feelings toward spouse. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 51(6), 949-951. doi:10.1037/0022-006X.51.6.949
37- Olson, D. H. (1986). Circumplex model VII: Validation studies and FACES III. Family process, 25(3), 337-351. doi:10.1111/j.1545-5300.1986.00337.x
38- Olsen, D. H., & Gorall, D. M. (2000). Circumplex model of marital and family systems. Journal of Family Therapy, 22(2), 144-167.
39- Olson, D. (2011). FACES IV and the circumplex model: Validation study. Journal of marital and family therapy, 37(1), 64-80. doi:10.1111/j.1752-0606.2009.00175.x
40- Ouellet‐Courtois, C., Gravel, C., & Gouin, J. P. (2023). A longitudinal study of “we‐talk” as a predictor of marital satisfaction. Personal Relationships, 30(1), 314-331. doi:10.1111/pere.12463
41- Reimnitz, S. J., & Rauer, A. J. (2022). Mutual enjoyment in older couples' conversations and its links to marital satisfaction. Personal Relationships, 29(2), 332-349. doi:10.1111/pere.12420
42- Schaumberg, K., Reilly, E. E., Gorrell, S., Levinson, C. A., Farrell, N. R., Brown, T. A., ... & Anderson, L. M. (2021). Conceptualizing eating disorder psychopathology using an anxiety disorders framework: Evidence and implications for exposure-based clinical research. Clinical Psychology Review, 83, 101952. doi:10.1016/j.cpr.2020.101952
43- Sells, J., & Patrick, S. J. (2002). Intimacy, differentiation, and marital satisfaction. Northern Illinois University.
44- Shepherd-Banigan, M., Wells, S. Y., Falkovic, M., Ackland, P. E., Swinkels, C., Dedert, E., ... & Glynn, S. (2022). Adapting a family-involved intervention to increase initiation and completion of evidenced-based psychotherapy for posttraumatic stress disorder. SSM-Mental Health, 2, 100114. doi:10.1016/j.ssmmh.2022.100114
45- Soluk, J., Kammerlander, N., & De Massis, A. (2021). Exogenous shocks and the adaptive capacity of family firms: exploring behavioral changes and digital technologies in the COVID‐19 pandemic. R&D Management, 51(4), 364-380. doi:10.1111/radm.12471
46- Ünal, Ö., & Akgün, S. (2022). Conflict resolution styles as predictors of marital adjustment and marital satisfaction: An actor–partner interdependence model. Journal of Family Studies, 28(3), 898-913. doi:10.1080/13229400.2020.1766542
47- Wang, Y., Chen, J., & Yue, Z. (2017). Positive emotion facilitates cognitive flexibility: An fMRI study. Frontiers in psychology, 8, 1832. doi:10.3389/fpsyg.2017.01832
48- Wu, J. R., & Yang, Y. W. (2021). Synthetic macrocycle‐based nonporous adaptive crystals for molecular separation. Angewandte Chemie International Edition, 60(4), 1690-1701. doi:10.1002/anie.202006999
49- Yu, X., & Liu, S. (2021). Female labor force status and couple's marital satisfaction: a Chinese analysis. Frontiers in psychology, 12, 691460.
رضایتمندی زوجین در زنان: نقش پیش‌بینی کننده انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر
سمیرا قدیمی1، ربابه عطائی‌فر2*
1- واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران.
2- واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران. (نویسنده مسئول)
ataeefarr@gmail.com
تاریخ دریافت: [11/10/1402] تاریخ پذیرش: [20/12/1402]
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش پیش‌بینی کننده انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین در زنان بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی با روش همبستگی بود. جامعه آماري پژوهش حاضر، شامل دبیران زن شهر کرج تشکیل داده بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای 171 نفر انتخاب شده‌اند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های احساسات مثبت به همسر، مقیاس ارزیابی انطباق‌پذیری خانواده و مقیاس رضایتمندی زوجین استفاده شده بود. یافته‌ها نشان دادند که بین احساس مثبت به همسر و انطباق‌پذیری با رضایتمندی زوجین در زنان رابطه مثبت معنادار وجود دارد (0٫001>p). همچنین انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر حدود 85 درصد از واریانس رضایتمندی زوجین در زنان را پیش‌بینی می‌کنند؛ بنابراین می‌توان بیان داشت که رضایتمندی زوجین در زنان از طریق احساس مثبت به همسر و انطباق‌پذیری قابل‌دستیابی است.
واژگان کلیدی: انطباق‌پذیری، احساس مثبت، رضایتمندی زوجین.
1- مقدمه
زن و مرد قلب زندگی ارتباطی یک خانواده را تشکیل می‌دهند (Girma Shifaw, 2024). آجرهای یک خانواده بر پیوندهای عاطفی و اعتماد شخصی هر یک از زوجین به یکدیگر استوار است که باعث ایجاد آرامش برای کل خانواده می‌شود (Ouellet‐Courtois, Gravel & Gouin, 2023). خانواده‌ها با درخواست‌های تغییر از سوی تحولات رشدی چالش‌های روزمره‌ی زندگی و بحران‌های غيرمنتظره روبرو هستند که هر کدام آن‌ها را ملزم به حفظ تعادل عاطفی و انسجامی می‌کنند تا ثبات خانواده را تأمین کنند (Asuquo Asuquo, Bonsi, Agbakpe & Udofia, 2021). یکی از مهم‌ترین عواملی که بر بقا و رشد خانواده اثر می‌گذارد، رضایتمندی زوجین1 می‌باشد؛ که زیربنای عملکرد خوب خانوادگی، تسهيل نقش والديني، رشد اجتماعی و رضایت بیشتر از زندگی است (Reimnitz & Rauer, 2022). همچنین خانواده را می‌توان یک واحد عاطفی و شبکه‌ای از روابط درهم‌تنیده‌ای دانست که از پیوند زناشویی زن و مرد، بنانهاده می‌شود و رضایت یک فرد از زندگی زناشویی، به‌منزله‌ی رضایت وی، از خانواده محسوب می‌گردد (کرمی، احمدی و قبادی، 1400). رضایت از خانواده، به مفهوم رضایت از زندگی بوده و درنتیجه، تسهیل در امر رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی جامعه را در بر خواهد داشت (Abreu-Afonso, Ramos, Queiroz-Garcia & Leal, 2022). رضایت زناشویی یا رضایتمندی زوجین جنبه‌ای مهم و پیچیده از رابطه زناشویی محسوب می‌شود؛ بنابراین بررسی عواملی که باعث افزایش رضایتمندی زناشویی می‌شود، بسیار مهم است (Yu & Liu, 2021). رضایت زناشویی به‌عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت ازدواج، احساس لذت، رضایت و نشاط واقعی است که زن و شوهر با در نظر گرفتن تمام جوانب ازدواج خود تجربه می‌کنند (Li, Curran, LeBaron-Black, Jorgensen, Yorgason & Wilmarth, 2021) و عبارت است از ابراز شادی و رضایت شخص از همسرش تعریف‌شده است (Ünal & Akgün, 2022). رضایت زناشویی را بیشتر به‌صورت نگرش‌ها یا احساسات کلی فرد درباره همسر و رابطه با وی تعریف می‌کنند (فکوری، جانبزرگی و خرمیان، 1402). بدین معنی که رضایت زناشویی یک پدیده درون فردی و یک برداشت فردی از همسر و رابطه است (رجبی، رشیدی و تقیپور، 1400). این تعریف از رضایت زناشویی حاکی از آن است که رضایت زناشویی پیامد توافق زناشویی کلی فرد دربار همسر و رابطه است و به‌صورت درونی احساس می‌شود (قنبری، باغستان، فرهمند و ماریانی، 1400).
خانواده از مشکلات متعددی همچون اختلافات زناشویی، مشکل در ارتباط با فرزند نوجوان، افت تحصیلی فرزندان، ازدواج فرزندان، اعتیاد یکی از والدین، مشکلات رفتاری فرزندان خردسال، مشکلات اخلاقی والدین و یا فرزندان و یا غیره رنج می‌برند (Soluk, Kammerlander & De Massis, 2021). یکی از مشکلاتی که زوجین با آن درگیر هستند عدم انطباق‌پذیری2 در آن‌ها است. انطباق‌پذیری در زوجین، وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساسی ناشی از خوشبختی و رضایت از یکدیگر دارند (ملکیها، 1401). روابط رضایت‌بخش در بین زوجین از طریق علاقه‌ی، متقابل، میزان مراقبت از همدیگر، پذیرش و تفاهم یکدیگر قابل‌سنجش است (Shepherd-Banigan, Wells, Falkovic, Ackland, Swinkels, Dedert et al., 2022). درواقع رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط ارائه می‌دهد (Alm, 2021). یکی از رایج‌ترین مفاهیم برای تعیین و نشان دادن میزان شادی و میزان پایداری رابطه رضایت و انطباق‌پذیری است (مزاری ستوده، بخشیپور و جاجرمی، 1401). انطباق‌پذیری در زوجین به‌صورت خودکار ایجاد نشده و به وجود آمدن آن نیاز به تلاش زوجین دارد (Labrie, Brugge, Mills & Zervantonakis, 2022). زوج‌هایی که با یکدیگر سازش دارند نسبتاً از روابط زناشویی خود راضی هستند، عادت‌های شخصیت شریک زندگی خود را دوست دارند، از مصاحبت با خانواده و دوستان لذت می‌برند و مشکلات را با یکدیگر حل می‌کنند (Wu & Yang, 2021). زمانی که انطباق‌پذیری در زوجین کاهش یابد؛ تعارضات زناشویی در بین زوجین پدیدار می‌شود (Li et al., 2021). نتایج مطالعات مورارا وتورلیک3 (2012) نشان داد که بین همبستگی خانواده و انطباق‌پذیری زوجین با رضایت زناشویی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج مطالعه بخشی مشهدلو، موسیزاده و نریمانی (1400) نشان داد که باوجود مؤثر بودن هردو نوع مداخله برافزایش میزان انطباق‌پذیری و رضایت زناشویی، مداخله حل مسئله در مقایسه باجرئت ورزی دارای اندازه اثر بیشتری درافزایش میزان رضایت زناشویی و انطباق‌پذیری زوجین ناسازگار بود. همچنین نتایج مطالعه شریفیان جزی (1402) نشان داد بین رضایت زناشویی با انطباق‌پذیری، انسجام خانواده و سبک زندگی اسلامی در زنان متأهل، رابطه‌ی معناداری وجود دارد. به این صورت که با افزایش انطباق‌پذیری، انسجام خانواده و سبک زندگی اسلامی در زنان متأهل، رضایت زناشویی نیز افزایش می‌یابد. از بین متغیرهای موردمطالعه در رگرسیون، بهترین پیش‌بینی کننده‌ی رضایت زناشویی در گام اول انطباق‌پذیری و در گام دوم سبک زندگی اسلامی بوده است.
یکی از عواملی که می‌تواند با رضایتمندی زوجین رابطه داشته باشد و به وجود آوردن آن منجر به بهبود رابطه‌ی بین زوجین می‌شود به وجود آمدن احساس مثبت نسبت به همسر4 است (Miller, 2016). چگونگی برقراری ارتباط و درک و تفسیر عواطف دیگران، نقش مهمی در رشد سازمان شخصیت، تحول اخلاقی، روابط اجتماعی، شکل‌گیری هویت و مفهوم خود دارد (مهرابی، زارع بهرامآباد و اصغرنژاد فرید، 1401). برای اکثر افراد ازدواج یک رابطه‌ی صمیمانه است که در آن به‌واسطه‌ی صمیمیت نیازهای عاطفی زوجین نیز برطرف می‌شود (Bogdan, Turliuc & Candel, 2022). در زندگی زناشویی عواطف مثبت به معنای یک احساس فردی در مورد همسر در جنبه‌هایی مانند دوستی روابط زناشویی درک، صداقت، اعتماد، خوشایندی و لذت جنسی است. وجود احساس مثبت زوجین به یکدیگر درواقع نگرش مثبت و لذت‌بخشی است که زن و شوهر از جنبه‌های مختلف روابط زناشویی دارند (آرین و فرنام، 1401). ابراز احساسات مثبت در برابر همسر اشاره به این دارد که چند وقت یک‌بار زوجین به یکدیگر ابراز عشق می‌کنند (سلیمی، 1402). ابراز احساسات مثبت یکی از ویژگی‌های برجسته زندگی متعادل زوجین است و هیچ‌گاه نمی‌توان احساس بی‌نیازی از عواطف کرد این در حالی است که بسیاری از زوجین اهمیت عواطف خود را در زندگی مشترک نادیده می‌گیرند (صادقی، خلیلی گشنیگانی و عالیپور، 1401). بسیاری از زوجین که برای درمان مراجعه می‌کنند اغلب آشفتگی‌های هیجانی زیادی دارند و اعتراف می‌کنند احساساتشان توسط همسرشان درک نمی‌شود و با الگوهای تدافعی که مانع اعتماد، نزدیکی و واکنش پسندیده می‌شود، تعامل برقرار می‌کنند (Brudek & Kaleta, 2023). احتمال می‌رود روابط زناشویی، آشفته با کمبود عواطف و ابراز احساسات مثبت در برابر همسر و کمبود علاقه و احترام مواجه باشند؛ بنابراین ابراز عواطف و احساسات می‌تواند مشکلات و تعارضات را تا حد زیادی کاهش دهد و هماهنگی عاطفی فکری و رفتاری بین زوجین را برقرار سازد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برخورداری از صمیمیت در میان زوجین از عوامل مهم ثبات ازدواج است (Nihayah, Sururin, Choirunnisa, Hidayat, Alim & Fayruz, 2023). وجود احساسات مثبت در بین زوجین در درازمدت منجر به افزایش کیفیت روابط زناشویی بر همه‌ی ابعاد کارکرد خانواده ازجمله پایداری، حمایت از فرزندان شادکامی و زندگی موفق در بین زوجین می‌شود (Wang, Chen & Yue, 2017) برسی پیشینه‌ی پژوهشی نشان می‌دهد که یکی از عواملی که بر کاهش دل‌زدگی بین زوجین (Feng, 2011) و افزایش احساسات مثبت (Eyring, Leavitt, Allsop & Clancy, 2021). در بین آن‌ها تأثیر می‌گذارد به وجود آمدن رفتارهایی است که احساس قدردانی را در بین زوجین ایجاد می‌کند. نتایج مطالعه فکوری و همکاران (1402) نشان داد که بین هماهنگی نگرش‌ها، آشنایی با نگرش‌های همسر و هماهنگی ارزش‌های زوجین با رضایت زناشویی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و این متغیرها قدرت پیش‌بینی رضایت زناشویی را دارد. نتایج مطالعه براتی و جاننثاری (1401) بیانگر این است که رابطه بین رضایت زناشویی با حمایت و احساس مثبت همسر و انعطاف‌پذیری شغلی ادراک شده مثبت و معنی‌دار است. همچنین نتایج مطالعه اسنچنبرگ، ریلی، کورل، لوینسون، فارل، بروان و همکاران5 (2021) نشان دادند که بین هماهنگی نگرش‌ها و آشنایی با نگرش‌های همسر و احساسات آن‌ها رابطۀ مثبت وجود دارد. مهم‌ترین ضرورت انجام این پژوهش این است که ازآنجایی‌که خانواده یک نظام اجتماعی و از ارکان اصلی جامعه است و به‌نوعی کوچک‌ترین سلول اجتماعی است، شناخت و بررسی عواملی تأثیرگذار بر انطباق‌پذیری آن‌ها و چگونگی ایجاد ثبات در خانواده می‌تواند گامی مفید در جهت قوام و استحکام خانواده باشد. همچنین بر اساس آنچه بیان شد می‌توان گفت، وجود الگوهای فکری مثبت و تفکر مثبت سبب می‌شود تا افراد رویدادها را به شیوه‌ای مثبت تفسیر کنند و هیجان‌های مثبت بیشتری را در خود پرورش دهند. چنین الگوهایی می‌توانند سبب افزایش رضایتمندی، افزایش ارتباط باز، بهبود مهارت‌های حل مسئله و افزایش همدلی گردد. همچنین در ایران تاکنون پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه بین احساس مثبت به همسر، انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین در خانواده صورت نگرفته است؛ و پژوهشگر در صدد آن است که به بررسی رابطه آن‌ها بپردازد؛ بنابراین با توجه به مطالب گفته شده این مسئله مطرح می‌گردد که آیا انطباق‌پذیری، احساس مثبت به همسر، رضایتمندی زوجین در زنان را پیش‌بینی می‌کند.
2- مرور مبانی نظری و پیشینه
بررسی و مطالعه پیشینه پژوهشی بیانگر آن است که تا کنون تلاش‌های پژوهشی برای بررسی رضایتمندی زوجین در زنان: نقش پیش‌بینی کننده انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر انجام نشده است اما پژوهش‌های نزدیک به این عنوان در گروه‌های دیگر صورت گرفته که چند نکته را روشن می‌کند. انطباق‌پذیری خانواده شاخصی است از قابلیت تغییرپذیری خانواده و این‌که تا چه حد می‌توان خانواده را ثابت (ساکن) دانست. کارکرد رضایت‌بخش یک زوج یا یک گروه خانوادگی بزرگ‌تر به دو عنصر ثبات و تغییرپذیری نیاز دارد، این دو ویژگی به نحو مناسبی باهم توازن پیدا می‌کنند. سطح انطباق‌پذیری خانواده، با صمیمیت و احساسات زوجین به همدیگر رابطه دارد و اشاره به توانایی سیستم خانواده در رویارویی با تغییرات و استرس‌های موقعیتی و رشدی دارد که بیان‌کننده روش حل مشکلات و جهت‌گیری به شیوه‌ی پاسخگویی در خانواده است (Olson, 2011). اگرچه سازگاری اغلب در کنار انسجام خانواده (یعنی پیوند عاطفی بین اعضای خانواده) در نظر گرفته می‌شود (Olson & Gorall, 2000)، این دو سازه نه‌تنها مفهومی متمایز از همدیگر نیستند بلکه به هم مربوط نیز هستند (Olson, 2011).
پژوهش‌های متعدد نشان داده‌اند كه صميميت و احساس مثبت به همسر با سازگاري و رضایت زناشويي همراه است (Olson & Gorall, 2003; Gottman & Levenson, 2000) از سویی ديگر، زوج‌های راضی‌تر نیز گرایش به صميميت بيشتردارند و دارای احساسات مثبت بیشتری نسبت به همسر هستند (Sells & Patrick, 2002). مطالعات و تجارب باليني نيز نشان می‌دهد که ريشه بسياري از مشكلات زناشويي، فقدان صميميت و مشكلات ارتباطي بين زوج‌ها است. بنابراين، صميميت يك نياز اساسي و واقعي انسان است و تنها يك تمايل يا آرزو نيست. ازاین‌رو، عدم ارضاء آن می‌تواند موجب افزايش تعارضات، كاهش رضايت زناشويي و بروز مشكلات عاطفي و رواني گردد (Bagarozzi, 2001).
3- روششناسی
این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماري این پژوهش را کلیه دبیران مدارس دخترانه دوره دوم متوسطه شهر کرج تشکیل می‌دهند که بر اساس آخرین آمار مشتمل بر 750 نفر بوده است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 171 نفر که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی انتخاب‌شده‌اند. به این صورت که ابتدا از بین مناطق 8 گانه آموزش‌وپرورش شهر کرج 4 منطقه به‌صورت تصادفی انتخاب و از بین مدارس این مناطق 7 مدرسه به‌صورت تصادفی انتخاب‌شده‌اند سپس از بین دبیران مدارس این 4 منطقه که به تعداد 750 نفر بوده‌اند، با استفاده از جدول مورگان 171 نفر به‌طور تصادفی انتخاب شدند.
الف) پرسشنامه احساسات مثبت به همسر6: این پرسشنامه توسط الری، فینچمن و تورکویتز7 (1983) ساخته شد. در این پرسشنامه 17 پرسش درباره احساس‌های گوناگون زن و شوهرها نسبت به هم آمده است و جواب سؤالات به‌صورت طیف لیکرت هفت‌درجه‌ای است. پرسشنامه احساس مثبت به همسر برای اندازه‌گیری عواطف مثبت یا عشق به همسر مورداستفاده قرار می‌گیرد. مقیاس پرسشنامه لیکرت 7 درجه‌ای (فوق‌العاده منفی = 1 تا فوق‌العاده مثبت = 7) که نمره بالاتر نشانه احساس مثبت بیشتر به همسر است. مقیاس احساس مثبت به همسر با ضریب آلفای 94/0 از همسانی درونی بسیار عالی برخوردار است. همچنین با توجه به همبستگی معنادار با آزمون سازگاری زناشویی و مقیاس ارتباط ناواران، از روایی هم‌زمان بسیار خوبی برخوردار است (ثنایی، 1387).
ب) مقیاس ارزیابی انطباق‌پذیری و همبستگی خانواده8: این پرسشنامه یک ابزار 20 سؤالی است که توسط اولسون9 (1986) برای سنجش دو بعد عمده عملکرد خانواده، یعنی همبستگی و انطباق‌پذیری تدوین شده است. این مقیاس بر اساس الگوی حلقوی پیچیده عملکرد خانواده ساخته‌شده است که بر وجود سه بعد محوری در عملکرد خانواده یعنی همبستگی، انطباق‌پذیری (قدرت تغییر کردن) و ارتباط تأکید دارد. این پرسشنامه با آلفای 68/0 برای کل ابزار، آلفای 77/0 برای همبستگی خانواده و آلفای 62/0 برای انطباق‌پذیری خانواده، از یک همسانی درونی نسبتاً خوب برخوردار است. این پرسشنامه از روایی صوری خوبی برخوردار است، اما اطلاعاتی در مورد سایر انواع روایی آن در اختیار نیست. از سوی دیگر چندین تحقیق نشان داده‌اند که این پرسشنامه برای گروه‌های شناخته‌شده از روایی خوبی برای متمایز کردن خانواده‌ها در چند مقوله از مشکلات برخوردار است (ثنایی، 1387).
پ) مقیاس رضایتمندی همسران10: پرسشنامه توسط افروز و قدرتی در سال 1390 برای ارزیابی میزان رضایتمندی زناشویی ساخته‌شده است. این پرسشنامه دارای 51 گویه است. این مقیاس بر اساس رویکردهای جدید به رضایتمندی همسران ساخته‌شده که در آن تلاش می‌شود رضایتمندی همسران از دیدگاه ازدواج سالم نگریسته شود و علاقه به بررسی و مطالعه‌ی آن به شکل روابط رضایت‌مندانه در طول زندگی است و از سویی دیگر تأکید بر حمایت اجتماعی و بررسی دیگر رفتارهای مثبت در ازدواج مبتنی بر رویکرد شناختی– اجتماعی است. ضرایب همسانی درونی 95/0 برای کل ابزار و ضرایب 64/0 تا 86/0 برای زیر مقیاس‌ها، نشان داده است که مقیاس همسانی درونی مطلوب و مناسبی دارد و برای بررسی رضایتمندی همسران قابل اجرا است.
4- یافته‌ها
جامعه آماری این پژوهش کلیه دبیران مدارس دخترانه دوره دوم متوسطه ناحیه 4 شهر کرج تشکیل می‌دهند که مشتمل بر 650 نفر بوده است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 171 نفر و با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی انتخاب‌شده‌اند. سن آنان 22 الی 44 سال و میانگین 33 سال با انحراف معیار 3/6 سال به دست آمد. توزیع شرکت‌کنندگان به لحاظ تحصیلات 43 نفر فوق‌دیپلم،86 نفر لیسانس،24 نفر کارشناسی ارشد،4 نفر دکترا و 14 نفر نیز تحصیلات حوزوی داشتند. میانگین و انحراف معیار و میزان ارتباط متغیرهای پژوهش در جدول 1 آمده است.
جدول 1- میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش
شاخص‌ها | تعداد | میانگین | انحراف استاندارد | واریانس | مینیمم | ماکزیمم |
انطباق‌پذیری | 171 | 8/33 | 06/5 | 69/25 | 21 | 42 |
احساس مثبت به همسر | 171 | 7/93 | 7/13 | 8/188 | 63 | 111 |
رضایتمندی زوجین | 171 | 53/285 | 5/38 | 3/1485 | 191 | 345 |
همان‌گونه که در جدول 1، مشاهده می‌شود. میانگین انطباق‌پذیری 8/33، احساس به همسر 7/93 و رضایتمندی زوجین 53/285 است. چون قصد بررسی ارتباط بین انطباق‌پذیری و احساسات مثبت به همسر (متغیرهای پیش‌بین) را با متغیر رضایتمندی زوجین (متغیر ملاک) داریم، جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق از روش آماری رگرسیون استفاده خواهد شد. سه مفروضه اساسی رگرسیون عبارت‌اند از نرمال بودن داه‌ها، آزﻣـﻮن دورﺑﻴﻦ-واﺗسون ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ اﺳـﺘﻘﻼل ﺧﻄﺎﻫـﺎ و آزﻣـﻮن ﻫﻢﺧﻄﻲ ﺑﺎ دو شاخص ضریب ﺗﺤﻤﻞ (ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ) و ﻋﺎﻣـﻞ ﺗﻮرم وارﻳﺎﻧﺲ است. همچنین نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی فرض نرمال بودن توزیع متغیرها نشان داد که سطح معناداری آزمون کالموگروف - اسمیرنف در تمامی متغیرها بیشتر از 05/0 است لذا با 95 درصد اطمینان می‌توان گفت توزیع نمرات متغیرهای مورد بررسی نرمال است. همچنین نتایج آزمون دوربین-واتسون نشان داد که مقادیر عددی آزمون دوربین واتسون (77/1) است که بیانگر استقلال خطاها است و مقادیر عددی آزمون تولرنس (93/0 و 92/0) و عامل ﺗﻮرم وارﻳﺎﻧﺲ (3/1 و 4/1) نشان می‌دهد که بین متغیرهای پیش‌بین هم خطی وجود ندارد.
فرضیه اصلی پژوهش: بین انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین در دبیران زن مقطع متوسطه دوم شهر کرج رابطه وجود دارد.
جدول 2- خلاصه مدل رگرسیون
مدل | ضریب همبستگی R | R2 | مجذور ضریب همبستگی جامعه | خطای استاندارد رگرسیون |
انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر | 927/0 | 856/0 | 857/0 | 57/14 |
نتایج جدول 2، حاکی از آن است که انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر روی هم حدود 85 درصد از واریانس مشترک با رضایتمندی زوجین را پیش‌بینی می‌کنند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که بین انطباق‌پذیری و احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین در دبیران زن مقطع متوسطه دوم شهر کرج رابطه وجود دارد.
جدول 3- ضرایب متغیرها (در رگرسیون چند متغیره)
مدل | متغیر | بتا | خطای استاندارد ضریب بتا | ضرایب استانداردشده بتا | t | سطح معناداری | ||||||
1 | عرض از مبدأ | 18/35 | 9/7 |
| 4/4 | 001/0 | ||||||
انطباق‌پذیری | 39/3 | 42/0 | 447/0 | 004/8 | 001/0 | |||||||
احساسات مثبت نسبت به همسر | 4/1 | 156/0 | 516/0 | 23/9 | 001/0 | |||||||
همان‌گونه که در جدول فوق مشاهده می‌شود ضریب استانداردشده بتا در هردو متغیر فوق معنادار است.
فرضیه‌های فرعی پژوهش: 1- بین احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین دبیران زن مقطع متوسطه رابطه وجود دارد.
2- بین انطباق‌پذیری با رضایتمندی زوجین دبیران زن مقطع متوسطه رابطه وجود دارد.
جدول 4- جدول مربوط به ضریب همبستگی بین احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین و انطباق‌پذیری با رضایتمندی زوجین
متغیرها | ضریب همبستگی | سطح معناداری | نتیجه فرضیه |
احساس مثبت نسبت به همسر و رضایتمندی زوجین | 897/0 | 001/0 | تائید فرضیه تحقیق |
انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین | 887/0 | 001/0 | تائید فرضیه تحقیق |
همان‌گونه که در جدول فوق مشاهده می‌شود ضریب همبستگی به‌دست‌آمده بین احساس مثبت نسبت به همسر و رضایتمندی زوجین 897/0 است که معنادار است بنابراین فرض صفر رد شده و فرض خلاف تائید می‌شود بنابراین می‌توان نتیجه گفت که بین احساس مثبت نسبت به همسر و رضایتمندی زوجین رابطه معنی‌داری مشاهده‌شده است. همچنین ضریب همبستگی به‌دست‌آمده بین انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین 887/0 است که معنادار است و نتیجه گرفته می‌شود در این تحقیق بین انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین رابطه معناداری مشاهده‌شده است.
5- بحث و نتیجه‌گیری
مطالعه حاضر با هدف، بررسی نقش پیش‌بینی کننده احساس مثبت به همسر و انطباق‌پذیری در رضایتمندی زوجین صورت گرفت. یافته‌های به‌دست‌آمده در راستای تجزیه‌وتحلیل فرضیه‌های پژوهش به شرح زیر بود: فرضیه اول به بررسی نقش پیش‌بینی کننده احساس مثبت به همسر در رضایتمندی زوجین پرداخت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که بین احساس مثبت به همسر با رضایتمندی زوجین دبیران زن مقطع متوسطه رابطه وجود دارد. ضریب همبستگی به‌دست‌آمده بین احساس مثبت نسبت به همسر و رضایتمندی زوجین 897/0 است که معناداراست. نتایج به‌دست‌آمده با یافته‌های پژوهشی فکوری و همکاران (1402)، سلیمی (1402)، براتی و جاننثاری (1401)، سانبونماتسو و همکاران11 (2022) و وانگ (2021) منطبق و همسو است. در تبیین یافته فوق می‌توان گفت که شاید بتوان احساس قدرشناسی و احساس مثبت نسبت به همسر را معادل با جلوه‌ای از نیاز به توجه و احترام تلقی کرد که در فرد احساس ارزشمندی و احساس دوست داشته شدن و عشق را ارضا می‌کند (صدری، مرادی، کشاورز افشار و پورسید، 1401). همان‌طور که گلاسر به نقل از تقیزاده چیمی و رباطمیلی (1402) نیز گفته است؛ این احساس که فرد به این نتیجه برسد که شخص دیگری (همسرش) در این دنیا او را همان‌طوری که هست و به دلیل خصوصیاتی که دارد دوست می‌دارد و او نیز متقابلاً فــرد دیگری را در زندگی خود دارد که به او عشق و محبت می‌ورزند، به افراد آرامش خاطر می‌دهد (Cazzell, Rivers, Sanford & Schnitker, 2022). بدین ترتیب می‌توان گفت احساس قدرشناسی و احساس مثبت نسبت به همسر بیشتر ماهیتی عاطفی دارد و در تمام زنان چه شاغل و چه خانه‌دار با ابراز محبت و توجه مثبت همسر ارضا می‌شود و همچنین آگاهی از درآمد خانواده بخشی از نیاز به توجه و احترام را ارضا می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، آگاهی از درآمد خانواده یکی از مصادیق صداقت در زندگی زناشویی و یکی از راه‌های ارتقاء احساس قدرشناسی زنان خانه‌دار و شاغل است که نهایتاً در رضایت زناشویی زنان خانه‌دار و شاغل نقش مؤثری ایفا می‌کنند. این امر را می‌توان با پژوهش‌هایی همسو دانست که رابطه معناداری بین احترام یا احترام متقابل همسران و رضایت زناشویی پیداکرده‌اند.
همچنین فرضیه دوم به بررسی نقش پیش‌بینی کننده انطباق‌پذیری در رضایتمندی زوجین پرداخت. نتایج نشان داد که بین انطباق‌پذیری با رضایتمندی زوجین دبیران زن مقطع متوسطه رابطه وجود دارد. ضریب همبستگی به‌دست‌آمده بین انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین 887/0 است که معنادار است. نتایج به‌دست‌آمده با یافته‌های پژوهشی مورارا و تورلیک12 (2012)، شریفیان جزی (1402)، بخشی مشهدپور، موسیزاده و نریمانی (1402) و لانگسلاگ و سورتی13 (2022) همسو است. در تبیین یافته فوق می‌توان گفت که یافته‌های تحقیق مبنی بر رابطه بین انطباق‌پذیری و رضایت زوجین زنان را می‌توان با توجه به مزایایی که داشتن انطباق‌پذیری خانواده در زندگی زنان به‌ویژه کیفیت روابط صمیمانه آینده آن‌ها به وجود می‌آورد، تبیین کرد. در خصوص تبیین یافته پژوهش مبنی بر رابطه بین انطباق‌پذیری با رضایت زناشویی زنان در ابتدا باید به عواملی اشاره کرد که باعث استقلال کیفیت روابط عاطفی بزرگ‌سالی فرد از ویژگی‌های خانواده اولیه از قبیل انطباق‌پذیری خانواده می‌شود. معمولاً نظریه‌ها و تحقیقات بر این موضوع تأکید دارند که انطباق‌پذیری خانواده بر کیفیت روابط عاطفی بزرگ‌سالی تأثیرگذار است و افرادی که در خانواده‌های با انطباق‌پذیری و کارکرد بالا رشد یافته‌اند سازگاری زناشویی بالایی دارند و در مقابل خانواده‌هایی که انطباق‌پذیری و کارکرد پایین دارند بزرگ‌سالانی را به وجود می‌آورند که مشکلات زناشویی گسترده‌ای را نشان می‌دهند (Chis, 2022). باوجود این آگوس، پودو و رافاگنینو14 (2021) یک نظریه و مدل مفهومی از نقش انطباق‌پذیری خانواده در کیفیت زندگی زناشویی را مطرح کردند که به عوامل رشدی دیگر نیز توجه دارد. آن‌ها اظهار داشتند که تأثیر انطباق‌پذیری خانواده باید به‌عنوان فرایندی چند سطحی نگریسته شود که با بافت فرهنگی بزرگ‌تر شروع می‌شود و شبکه‌های اجتماعی را تشکیل می‌دهد که به‌نوبه خود از طریق سازه‌های مستقل از خانواده تأثیرات دیگر نظام‌های اجتماعی و دسترسی به منابع مادی و معنوی دیگر بر کیفیت زندگی زناشویی تأثیر می‌گذارند. کیفیت زندگی زناشویی ممکن است از مسیرهای رفتاری، روانی و فیزیولوژیکی تأثیر پذیرد که مستقل از خانواده شکل می‌گیرد. شواهد تحقیق به‌صورت کلی بیان کند که انطباق‌پذیری مناسب خانواده و برخورداری فرد از خانواده‌ای سازگار برای کیفیت زندگی زناشویی مهم است، اما در این میان منابع عاطفی که مستقل از خانواده به وجود می‌آید ممکن است به‌طور معناداری بر رضایتمندی زناشویی آتی وی اثر بگذارد با عنایت به مطالب عنوان‌شده بین انطباق‌پذیری و رضایت زناشویی رابطه معناداری وجود دارد.
این پژوهش نیز همانند سایر مطالعات با محدودیت‌هایی ازجمله عدم امکان کنترل متغیرهای مداخله کننده از قبیل شرایط محیطی، وضعیت عاطفی و مسائل خاص شخصی آزمودنی‌ها که باعث محدودیت در تعمیم دادن نتایج می‌شود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود پژوهش حاضر بر روی گروه‌های دیگر نیز انجام شود. همچنین به سایر پژوهشگران پیشنهاد می‌گردد که در رابطه با احساس مثبت به همسر، انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین در سایر شهرها و در نمونه‌های بزرگ‌تر و همچنین با استفاده از نمونه آماری مردان، مطالعات جامع‌تری انجام دهند. همچنین ازآنجاکه احساس مثبت به همسر، انطباق‌پذیری و رضایتمندی زوجین را می‌توان به‌عنوان متغیرهای مهم در روابط زوجین به حساب آورد، رویکردهای مختلف مداخله با حضور زوجین نظیر غنی‌سازی مهارت‌های ارتباطی می‌تواند بر متغیرهای زناشویی اثربخش و مطلوب باشد تا زمینه بهبود روابط زوجین و گسترش استراتژي‌هاي تازه يا به عبارت ديگر، تشويق تدابير جديد براي بهبود عملکرد خانواده را فراهم آورد.
6- منابع
1- آرین، نجمه؛ و فرنام، علی(1401). رابطۀ بین ملاک‌های همسرگزینی با احساس مثبت به همسر: نقش میانجی احساس انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 19(1)، 219-249. doi:10.22067/social.2022.75694.1150
2- بخشی مشهدلو، محمد؛ موسیزاده، توکل؛ و نریمانی، محمد(1398). مقایسه اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله اجتماعی و جرئت ورزی بر افزایش میزان انطباق‌پذیری و رضایت زناشویی در زوجین ناسازگار شهر اردبیل. مجله مطالعات ناتوانی، 10، 1-8. 20.1001.1.23222840.1399.10.0.93.2dor:
3- براتی، هاجر؛ و جاننثاری، رضوان(1401). بررسی نقش تعدیلی انعطاف‌پذیری شغلی ادراک شده و حمایت همسر در رابطه بین نوبتکاری و رضایت زناشویی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 9(2)، 40-53. doi:10.22034/ijfp.2023.557044.1128
4- تقیزاده چیمه، عاطفه؛ و رباطمیلی، سمیه(1402). رضایت زناشویی و عزت‌نفس: نقش میانجی ناگویی هیجانی و مهارت‌های ارتباطی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 10(1), 128-145. doi:10.22034/ijfp.2024.2007792.1249
5- ثنایی، باقر(1387). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.
6- رجبی، غلامرضا؛ رشیدی، فرزانه؛ و تقیپور، منوچهر(1400). مدل ساختاری رابطه خودکارآمدی در روابط رمانتیک و رضایت زناشویی: نقش واسطه‌ای رفتارهای حفظ رابطه. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، (68)17، 417-426.
7- سلیمی، لیلا(1402). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار بر احساس مثبت به همسر و عدم تحمل بلاتکلیفی در زوجین نابارور متقاضی طلاق. نشریه رویش روانشناسی، 12(8)، 201-210. 20.1001.1.2383353.1402.12.8.20.8dor:
8- شریفیان جزی، اشرف(1402). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس انعطاف‌پذیری، انسجام خانواده و سبک زندگی اسلامی در زنان متأهل شهرستان شاهین‌شهر. رویکردی نو بر آموزش کودکان، 5(1)، 148-155. doi:10.22034/naes.2023.376191.1288
9- صادقی، مسعود؛ خلیلی گشنیگانی، زهرا؛ و عالیپور، کبری(1401). تأثیر آموزش مبتنی بر قدردانی بر احساس مثبت نسبت به همسر و دل‌زدگی در زنان دارای ناسازگاری زناشویی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 13(51)، 253-279.. doi:10.22054/qccpc.2022.62465.2750
10- صدری، اسماعیل؛ مرادی، زهرا؛ کشاورز افشار، حسین؛ و پور سید، سیدرضا(1401). مقایسه اثربخشی درمان هیجان‌مدار و درمان مثبت‌نگر بر رضایت زناشویی و احساس تنهایی زنان ازدواج‌کرده بدون رضایت والدین. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 3(13)، 181-204. doi:10.22059/japr.2022.346235.644328
11- فکوری اشکیکی، مینا؛ جانبزرگی، مسعود؛ و خرمیان، فاطمه(1402). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر مبنای «هماهنگی نگرش‌ها»، «آشنایی با نگرش‌های همسر» و «هماهنگی ارزش‌های زوجین». فصلنامه خانواده پژوهی، 19(1)، 29-44. 10.48308/JFR.19.1.29doi:
12- قنبری باغستان، عباس؛ فرهمند، الهه؛ و ماریانی، محمدنور(1400). مطالعه رضایت زناشویی بر اساس متغیرهای «صمیمیت»، «احساس تعلق» و «بخشش»: مطالعه موردی زنان متأهل شهر مشهد. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 17(64)، 163-183. doi:10.22034/jcsc.2022.546518.2520
13- کرمی، مریم؛ احمدی، صدیقه؛ و قبادی، سعید(1400). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس شادکامی و کیفیت زندگی در زوجین شهر تهران، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 22(1)، 93-102.
14- مزارعی ستوده، احمد؛ بخشیپور، ابوالفضل؛ و جاجرمی، محمود(1401). اثربخشی گروهدرمانی وجودی بر افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی در زنان افسرده متأهل. علوم پزشکی رازی، 29(2)، 39-50.
15- ملکیها، مرضیه(1401). اثربخشی حکایت درمانی راه‌حل محور درافزایش انطباق‌پذیری مسیر شغلی دانشجویان. نشریه پژوهش‌های روان‌شناختی در مدیریت، 8(2)، 35-50. 20.1001.1.24764833.1401.8.1.1.9dor:
16- مهرابی، عباس؛ زارع بهرام‌آبادی، مهدی؛ اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر(1401). مقایسه اثربخشی دو رویکرد مشاوره خانواده مک مستر و نیکلز بر انطباق‌پذیری زوجین. رویش روانشناسی، 11(3)، 91-100.
17- Abreu-Afonso, J., Ramos, M. M., Queiroz-Garcia, I., & Leal, I. (2022). How couple’s relationship lasts over time? A model for marital satisfaction. Psychological reports, 125(3), 1601-1627. doi:10.1177/00332941211000651
18- Agus, M., Puddu, L., & Raffagnino, R. (2021). Exploring the similarity of partners’ love styles and their relationships with marital satisfaction: A dyadic approach. SAGE Open, 11(4), 21582440211040785. doi:10.1177/21582440211040785
19- Alm, P. A. (2021). The dopamine system and automatization of movement sequences: a review with relevance for speech and stuttering. Frontiers in human neuroscience, 15, 661880.
20- Asuquo Asuquo, U., Bonsi, E. E., Agbakpe, G. F., & Udofia, E. A. (2021). The impact of pre-marital counseling and psychological variables on marital satisfaction among married couples in Laterbiokoshie, Accra, Ghana.
21- Bagarozzi, D. A. (2001). Enhancing Intimacy in Marriage: Theoretical considerations. Routledge.
22- Bogdan, I., Turliuc, M. N., & Candel, O. S. (2022). Transition to parenthood and marital satisfaction: A meta-analysis. Frontiers in Psychology, 13, 901362.
23- Brudek, P., & Kaleta, K. (2023). Marital offence-specific forgiveness as mediator in the relationships between personality traits and marital satisfaction among older couples: Perspectives on Lars Tornstam's theory of gerotranscendence. Ageing & Society, 43(1), 161-179.
24- Cazzell, A. R., Rivers, A. S., Sanford, K., & Schnitker, S. A. (2022). Positive exchanges buffer negative exchanges: Associations with marital satisfaction among US mixed-sex couples. Journal of Family Psychology, 36(7), 1050.
25- Chis, R. M. (2022). A critical review of the literature on the relationships between personality variables, parenting and marital satisfaction. Postmodern Openings, 13(1), 17-46.
26- Eyring, J. B., Leavitt, C. E., Allsop, D. B., & Clancy, T. J. (2021). Forgiveness and gratitude: Links between couples’ mindfulness and sexual and relational satisfaction in new cisgender heterosexual marriages. Journal of Sex & Marital Therapy, 47(2), 147-161. doi:10.1080/0092623X.2020.1842571
27- Feng, E. (2011). The impact of spiritual well-being, gratitude, and loneliness on marital satisfaction among Korean American pastors and spouses. California State University, Long Beach.
28- Girma Shifaw, Z. (2024). Marital communication as moderators of the relationship between marital conflict resolution and marital satisfaction. The American Journal of Family Therapy, 52(3), 249-260. doi:10.1080/01926187.2022.2089404
29- Gottman, J. M., & Levenson, R. W. (2000). The timing of divorce: Predicting when a couple will divorce over a 14‐year period. Journal of Marriage and family, 62(3), 737-745. doi:10.1111/j.1741-3737.2000.00737.x
30- Labrie, M., Brugge, J. S., Mills, G. B., & Zervantonakis, I. K. (2022). Therapy resistance: opportunities created by adaptive responses to targeted therapies in cancer. Nature reviews Cancer, 22(6), 323-339. doi:10.1038/s41568-022-00454-5
31- Langeslag, S. J., & Surti, K. (2022). Increasing love feelings, marital satisfaction, and motivated attention to the spouse. Journal of Psychophysiology. doi:10.1027/0269-8803/a000294
32- Li, X., Curran, M. A., LeBaron-Black, A. B., Jorgensen, B., Yorgason, J., & Wilmarth, M. J. (2021). Couple-level attachment styles, finances, and marital satisfaction: Mediational analyses among young adult newlywed couples. Journal of Family and Economic Issues, 1-18. doi:10.1007/s10834-021-09808-x
33- Miller, R. (2016). Feeling-State Theory vs. Dysfunctional Positive Affect.
34- Muraru, A. A., & Turliuc, M. N. (2012). Family-of-origin, romantic attachment, and marital adjustment: a path analysis model. Procedia-social and behavioral sciences, 33, 90-94.
35- Nihayah, Z., Sururin, S., Choirunnisa, C., Hidayat, D. H. Z., Alim, S., & Fayruz, M. (2023). The Effect of Forgiveness and Spouse Social Support on Marital Satisfaction from the Perspective of Islamic Ethics. Islamic Guidance and Counseling Journal, 6(1), 99-112. doi:10.25217/igcj.v6i1.3254
36- O'Leary, K. D., Fincham, F., & Turkewitz, H. (1983). Assessment of positive feelings toward spouse. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 51(6), 949-951. doi:10.1037/0022-006X.51.6.949
37- Olson, D. H. (1986). Circumplex model VII: Validation studies and FACES III. Family process, 25(3), 337-351. doi:10.1111/j.1545-5300.1986.00337.x
38- Olsen, D. H., & Gorall, D. M. (2000). Circumplex model of marital and family systems. Journal of Family Therapy, 22(2), 144-167.
39- Olson, D. (2011). FACES IV and the circumplex model: Validation study. Journal of marital and family therapy, 37(1), 64-80. doi:10.1111/j.1752-0606.2009.00175.x
40- Ouellet‐Courtois, C., Gravel, C., & Gouin, J. P. (2023). A longitudinal study of “we‐talk” as a predictor of marital satisfaction. Personal Relationships, 30(1), 314-331. doi:10.1111/pere.12463
41- Reimnitz, S. J., & Rauer, A. J. (2022). Mutual enjoyment in older couples' conversations and its links to marital satisfaction. Personal Relationships, 29(2), 332-349. doi:10.1111/pere.12420
42- Schaumberg, K., Reilly, E. E., Gorrell, S., Levinson, C. A., Farrell, N. R., Brown, T. A., ... & Anderson, L. M. (2021). Conceptualizing eating disorder psychopathology using an anxiety disorders framework: Evidence and implications for exposure-based clinical research. Clinical Psychology Review, 83, 101952. doi:10.1016/j.cpr.2020.101952
43- Sells, J., & Patrick, S. J. (2002). Intimacy, differentiation, and marital satisfaction. Northern Illinois University.
44- Shepherd-Banigan, M., Wells, S. Y., Falkovic, M., Ackland, P. E., Swinkels, C., Dedert, E., ... & Glynn, S. (2022). Adapting a family-involved intervention to increase initiation and completion of evidenced-based psychotherapy for posttraumatic stress disorder. SSM-Mental Health, 2, 100114. doi:10.1016/j.ssmmh.2022.100114
45- Soluk, J., Kammerlander, N., & De Massis, A. (2021). Exogenous shocks and the adaptive capacity of family firms: exploring behavioral changes and digital technologies in the COVID‐19 pandemic. R&D Management, 51(4), 364-380. doi:10.1111/radm.12471
46- Ünal, Ö., & Akgün, S. (2022). Conflict resolution styles as predictors of marital adjustment and marital satisfaction: An actor–partner interdependence model. Journal of Family Studies, 28(3), 898-913. doi:10.1080/13229400.2020.1766542
47- Wang, Y., Chen, J., & Yue, Z. (2017). Positive emotion facilitates cognitive flexibility: An fMRI study. Frontiers in psychology, 8, 1832. doi:10.3389/fpsyg.2017.01832
48- Wu, J. R., & Yang, Y. W. (2021). Synthetic macrocycle‐based nonporous adaptive crystals for molecular separation. Angewandte Chemie International Edition, 60(4), 1690-1701. doi:10.1002/anie.202006999
49- Yu, X., & Liu, S. (2021). Female labor force status and couple's marital satisfaction: a Chinese analysis. Frontiers in psychology, 12, 691460.
Couples' Satisfaction: the Predictive Role of Adaptability and Positive Feelings Towards Spouse
Samira Ghadimi1, Robabe Ataifar2*
1. Karaj Branch, Islamic Azad University, Alborz, Iran.
2. Karaj Branch, Islamic Azad University, Alborz, Iran. (Corresponding Author )
ataeefarr@gmail.com
Abstract
The present study aimed to investigate the predicting role of adaptability and positive feelings toward one's spouse in the satisfaction of couples among women. This research employed a descriptive correlation method. The statistical population of the present study included female teachers in Karaj, with 171 participants selected using a multi-stage cluster sampling method. Data collection utilized the Positive Feelings Towards Spouse questionnaire by Ellery et al. (1983), the Family Adaptability Assessment Scale by Olson et al. (1985), and the Couples' Satisfaction Scale by Afrooz and Gudari (2018). The findings indicated a significant positive relationship between positive feelings towards one’s spouse and adaptability with couples' satisfaction in women (p<0.001). Moreover, adaptability and positive feelings towards one’s spouse predicted approximately 85% of the variance in couples' satisfaction in women. Therefore, achieving satisfaction in women may be facilitated through fostering positive feelings towards one’s spouse and enhancing adaptability.
Keywords: Adaptability, Positive feeling, Satisfaction of couples.
[1] . Marriage Satisfaction
[2] . Adaptability
[3] . Muraru & Turliuc
[4] . Positive Feelings toward Spouse
[5] . Schaumberg, Reilly, Gorrell, Levinson, Farrell, Brown
[6] . Questionnaire of positive feelings to the spouse
[7] . O'Leary, Fincham & Turkewitz
[8] . Adaptability and family solidarity assessment scale
[9] . Olson
[10] . Spouse satisfaction scale
[11] . Sanbunmatsu et al
[12] . Muraravtorlik
[13] . Langeslag & Surti
[14] . Agus, Puddu & Raffagnino