Subject Areas :
Shahab Moradi 1 * , Shokofeh Hemati 2 , Sima Alizadeh 3 , Marzieh Bahar rostami 4 , Zahara Bogheiri 5
1 - Department of Psychology, Semnan Branch, Islamic Azad University. Semnan. Iran
2 - MA of education research, payame noor university Garmsar, Garmsar, Iran.
3 - MA of Educational Psychology, Semnan university, Semnan, Iran.
4 - MA of Family counseling, Al-Zahra University of Tehran, Tehran, Iran.
5 - BA of educational Science,Farhangiyan University, Semnan, Iran.
Keywords: هویت ملی, هویت اجتماعی, مهارت های زبانی, مهارت های ارتباطی,
Abstract :
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های هویت ملی مربیان پیش دبستانی بر میزان یادگیری مهارت های زبان آموزی نوآموزان استان سمنان انجام شده است. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی است و جامعه آماری این پژوهش شامل مربیان (خانم)پیش دبستانی در سال تحصیلی 1400-1399به تعداد 91نفر می باشدکه به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته مهارت زبان آموزی با 9خرده مقیاس و هویت ملی با 4 خرده مقیاس است.جهت روایی صوری و محتوایی آن از نظر صاحب نظران و متخصصان حوزه کودک و تعلیم و تربیت و پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. داده های گرده آوری شده به کمک آمار توصیفی(فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی(همبستگی اسپیرمن و آزمون کای دو)مورد بررسی قرار گرفتند. ارتباط آماری قوی بین "تاثیر آشنایی و احترام گذاردن به آداب و رسوم و مناسبت های دینی و ملی مربیان" با ”شکل گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان (مهارت های زبان آموزی نو آموزان )"مشاهده شد (p valeu<0.05) به عبارت دیگر با افزایش آشنایی و احترام گذاردن به آداب و رسوم و مناسبت های دینی و ملی مربیان مولفه شکل گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان افزایش پیدا میکند؛همچنین بین تحصیلات مربیان و هویت ملی آنها و مهارت زبان آموزی نوآموزان ارتباط معناداری وجود ندارد .(p valeu>0.05)
ازغندی، علیرضا؛ محمدی مهر،غلامرضا. ( 1395)، بازنمایی هویت ملی در کتاب های فارسی مقطع دبستان، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 17، شماره 1
امیدوار، سعید؛ خادم صادق، مرضیه؛ امیدوار، وحید. (1397)، زبان و هویت، همایش ملی هویت کودکان ایران اسلامی در دوره پیش دبستانی، یزد
باقری، نیوشا؛ عباسی، عفت و گرامی پور، مسعود(1395)، تأثیر فعالیتهای زبان آموزی بر رشد زبان گفتاری کودکان 6 - 5 ساله در مراکز پیش دبستانی خصوصی شهرستان لنگرود، فصلنامه خانواده و پژوهش شماره 31.
بهاررستمی، راضیه؛ مرادی نسب، آرزو؛ شاه حسینی، محمد. ( 1398 )، بررسی کارکرد آموزش و پرورش پیش دبستان در شکل گیری مؤلفه های هویت ملی از منظر اولیای نوآموز، همایش ملی هویت کودکان ایران –اسلامی در دوره پیش دبستانی ، قزوین
خدادای گیو، محمد . (1400)پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال چهارم تیر 1400 شماره 37
خوشبخت، نیکتا؛ دانشمندی، احد؛ شیری، زهرا(1397)، آموزش و پرورش پیش دبستانی و هویت ایرانی اسلامی(آسیب شناسی وضعیت موجود در هویت کودکان)، اولین همایش ملی کودکان ایرانی اسلامی، یزد
رهبری، مهدی؛ بلباسی، میثم؛ قربی، سید محمد جواد. (1394)، هویت ملی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ج.ا. ایران، فصلنامه علمی پژوهشی وزارت علوم، شماره 61، ص45تا66
زندی،بهمن (1398). زبان آموزی. (چاپ هجدهم)، تهران: انتشارات سمت
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی- دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی، وزارت آموزش و پرورش(1398). تهران: انتشارت منادی تربیت.
صنیع اجلال، مریم (1384). درآمدی برفرهنگ و هویت ایرانی. تهران: مؤسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی.
عصار، فرید؛ بافته، مونا(1390). زبان آموزی کودکان بیش دبستانی ( با تاکید بر زبان دوم و مناطق دو زبانه). تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه).
عیوضی، محمد رحیم. (1398) جهانی شدن و هویت ملی، کتاب نقد، سال ششم، شماره ، 24-25صص .24
غفاری مجلج، محمد؛ خزائی، کامیان؛ ناظری، معصومه. (1390)، تحلیل محتوای کتاب تعلیمات اجتماعی پایه چهارم و پنجم دوره ابتدایی از نظر برخورداری از مولفه های هویت ملی، نشریه مهندسی فرهنگی، شماره 60-59
قرایی مقدم، امان الله(1382). انسان شناسی فرهنگی(مردم شناسی فرهنگی). (چاپ هفتم)، تهران: انتشارات ابجد.
گودرزی، حسین(1384). گفتارهایی که درباره زبان و هویت. مؤسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
میرزاپور، سمیرا؛ زمانی مقدم، افسانه؛ جعفری، پریوش. (1398)، کارکرد آموزش و پرورش در نهادینه سازی هویت ملی دانش آموزان از منظر کارکنان مدارس(با تاکید بر مدارس دولتی متوسطه شهر تهران)، فصلنامه مطالعات ملی، دور20، شماره3، ص53-73
نیازی، محسن؛ شفایی مقدم، الهام؛ خدمتکار، داود(1392)، زبان و هویت، تبیین رابطه زبان خارجی و هویت فردی، اجتماعی، فرهنگی و ملی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره30ف ص299-199
وهاب، مریم؛ شهیم، سیما؛ جعفری، سلیمه و اوریادی زنجانی، محمدمجی(1391)، .بررسی رابطه بین مهارتهای اجتماعی و رشد زبان دریافتی در کودکان 9تا6 سال فارسی زبان. پژوهش در علوم توانبخشی،1(0)،ص 965-959
Atlas, D. (2021). The Role of Language in the Evolution of Kurdish National Identity in Turkey (pp. 155-174). University of Texas Press.
Anzai, S. (2015). Re-examining Patriotism in Japanese Education: Analysis of Japanese Elementary School Moral Readers. Educational Review, 67(4), 436-458.
Bishop, D. V. M., & Snowling, M. J. (2004). Developmental dyslexia and specific language impairment:
Same or different? Psychological Bulletin, 130(6), 858–886. https://doi.org/10.1037/0033-2909.130. 6.858.
Bowyer-Crane, C., Snowling, M. J., Duff, F. J., Fieldsend, E., Carroll, J. M., Miles, J., Götz, K., & Hulme, C.
(2008). Improving early language and literacy skills: Differential effects of an oral language versus
a phonology with reading intervention. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 422–432.
https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2007.01849.x
Cahyono, H., Bahri, S., Salim, A., Mualimah, E. N., Fauzi, R., Bayu, J. T., & Purwanti, S. (2021, January). Language as National Identity. In The 1st International Conference on Research in Social Sciences and Humanities (ICoRSH 2020) (pp. 782-785). Atlantis Press.
Carpenter, M., Nagell, K., Tomasello, M., Butterworth, G., & Moore, C. (1998). Social Cognition, joint
attention, and communicative competence from 9 to 15 months of age. Monographs of the
Society for Research in Child Development, 63(4), i. https://doi.org/10.2307/1166214
Cenghiz, S. & Duran, E. (2017). Analysis of Values on Preschool Period Children Story and Tale Books. Egitim ve Bilim-Education and Science, 42(191), 205-233.
Cheema, A. U., & Baloch, H. (2021). A Quantitative Analysis of Language Crisis and National Identity in Naya Pakistan. Journal of Indian Studies, 7(1), 43-68.
Denham, S. A., & Brown, C. (2010). “Plays nice with others”: Social–emotional learning and academic
success. Early Education and Development, 21(5), 652–680. https://doi.org/10.1080/10409289
2010.497450.
Firmansyah, D. (2018). Analysis of language skills in primary school children (study development of child psychology of language). PrimaryEdu-Journal of Primary Education, 2(1), 35-44.
Galindo, C. (2010). English language learners’ math and reading achievement trajectories in the elementary grades. . In E. Gracia & E. Frede (Eds.), Young English language learners: Current research and emerging directions for practice and policy (pp. 42–58). New York, NY: Teachers College Press.
Gibson, J. L., Newbury, D. F., Durkin, K., Pickles, A., Conti-Ramsden, G., & Toseeb, U. (2021). Pathways from the early language and communication environment to literacy outcomes at the end of primary school; the roles of language development and social development. Oxford Review of Education, 47(2), 260-283.
Han, Z. (2010). On national identity, ethnic identity and cultural identity – An analysis and reflection based on historical philosophy. Journal of Beijing Normal University (Social Science Edition), 1, 106–113.
He, J. R., & Yan,J. R. (2008). Discussions from Ethnic Identity to National Identity.Journal of the Central University for Nationalities: Philosophy and Social Sciences Edition, 3, 5–12.
Hoyte, F., Torr, J., & Degotardi, S. (2014). The language of friendship: Genre in the conversations of
preschool children. Journal of Early Childhood Research, 12(1), 20–34. https://doi.org/10.1177/1476718X13492941.
Korotaeva, E. V. & Belousova, S. S. (2018). On the Issue of Indicators in Children Patriotic Education at Preschool Age. 7th International Conference Early Childhood Care and Education (ECCE), Moscow, Russia. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences, 43, 596-601.
Mok, P. L. H., Pickles, A., Durkin, K., & Conti-Ramsden, G. (2014). Longitudinal trajectories of peer
relations in children with specific language impairment. Journal of Child Psychology and
Psychiatry, 55(5), 516–527. https://doi.org/10.1111/jcpp.12190
Spies, T. G., & Xu, Y. (2018). Scaffolded academic conversations: Access to 21st-Century collaboration and communication skills. Intervention in School and Clinic, 54(1), 22-30.
Warschauer, Mark ( 2007). "Language, Identity, and the Internet" .In B Kolko
Warschauer.m.(2003).the allures and illusion of modernity.educationpolicy archives
Wilson, A. C., & Bishop, D. V. (2022). A novel online assessment of pragmatic and core language skills: An attempt to tease apart language domains in children. Journal of Child Language, 49(1), 38-59.
Vrikki, M., Wheatley, L., Howe, C., Hennessy, S., & Mercer, N. (2019). Dialogic practices in primary
school classrooms. Language and Education, 33(1), 85–100. https://doi.org/10.1080/09500782.
2018.1509988.
Zheng, Y. N. (2004, August 16). China should build national identity.Global Times (pp. 8–16). Retrieved from http://www. people.com.cn/GB/paper68/12730/1143827.html
تأثیر مؤلفههای هویت ملی مربیان زن پیش‌دبستانی بر میزان یادگیری مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان استان سمنان
شهاب مرادی*1، شکوفه همتی2، سیما علیزاده3، مرضیه بهار رستمی4، زهرا بغیری5
1- دپارتمان روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی سمنان، سمنان، ایران. (نویسنده مسئول).
shahabmoradi66@gmail.com
2- کارشناس ارشد پژوهشی آموزش و پرورش، دانشگاه پیام نور گرمسار، گرمسار، ایران.
3- کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
simaalizadeh90@gmail.com
4- کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه الزهرا تهران، تهران، ایران.
marziye.bahar@gmail.com
5- کارشناسی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان سمنان، سمنان، ایران.
zahra.bogheiri18@gmail.com
تاریخ دریافت: [23/9/1400] تاریخ پذیرش: [6/1/1401]
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفههای هویت ملی مربیان پیش‌دبستانی بر میزان یادگیری مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان استان سمنان انجام شده است. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی است و جامعه آماری این پژوهش شامل مربیان (خانم) پیش‌دبستانی در سال تحصیلی 1400-1399 به تعداد 91 نفر می‌باشد که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته مهارت زبان‌آموزی با 9 خرده مقیاس و هویت ملی با 4 خرده مقیاس است. جهت روایی صوری و محتوایی آن ازنظر صاحب‌نظران و متخصصان حوزه کودک و تعلیم و تربیت و پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. داده‌های گردآوری‌شده به کمک آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (همبستگی اسپیرمن و آزمون کای دو) موردبررسی قرار گرفتند. ارتباط آماری قوی بین «تأثیر آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم و مناسبت‌های دینی و ملی مربیان» با «شکل‌گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان (مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان)» مشاهده شد
(p valeu<0.05) به‌عبارت‌دیگر با افزایش آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم و مناسبت‌های دینی و ملی مربیان مؤلفه شکل‌گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان افزایش پیدا میکند؛ همچنین بین تحصیلات مربیان و هویت ملی آنها و مهارت زبان‌آموزی نوآموزان ارتباط معناداری وجود ندارد (p valeu>0.05).
واژگان كليدي: هویت ملی، هویت اجتماعی، مهارتهای زبانی، مهارتهای ارتباطی.
1- مقدمه
نظام تعلیم و تربیت در هر جامعه‌ای وظایف عدیده‌ای دارد که یکی از آنها تلاش در جهت تحقق و تقویت هویت ملی است. تحقق بخشیدن به چنین هویتی، موجب میشود که دانش آموزان متناسب و هماهنگ با هنجارهای حاکم بر جامعه تربیت شوند (رهبری، بلباسی و قربی، 1394)؛ بنابراین سیستم و متون آموزشی هر کشور، تعمیق و اشاعه ارزش‌ها و هنجارهای حاکم و به تعبیری هویت و فرهنگ جمعی را در چارچوب مرزهای ملی به عهده دارد (ازغندی و محمدیمهر، 1395). کودکان زبان‌ها را به‌طور خودبه‌خود و منظم یاد می‌گیرند و آموزش طبیعی و ساختاریافته به شکل‌گیری، تقویت یا تضعیف ارتباطات بین زبان‌ها و هویت‌ها کمک میکند، همچنین بین «زبان ملی» و «هویت ملی» پیوندی حیاتی زبان و هویت است. این ارتباط را می‌توان از طریق آموزش رسمی در مدارس، به‌ویژه در «زبان به‌عنوان موضوع» ایجاد، تقویت یا تضعیف کرد و یک «چارچوب-راهنمای زبان (های) آموزش» برای رسیدگی به این مشکل نیاز دارد (Cahyono, Bahri, Salim, Mualimah, Fauzi, Bayu & et al., 2021).
درنتیجه نظام آموزش‌وپرورش در هر کشوری وظیفه‌ای خطیر در زمینه فراهم آوردن مؤلفههای هویت ملی بر عهده دارد. زبان فارسی که از آن به‌عنوان رمز هویت ملی ما نام برده شده است یکی از مهم‌ترین عناصر وحدت‌بخش ملت بزرگ ایران است. در تاریخ ایران، زبان فارسی ابزار مهم ایجاد هویت و همبستگی ملی بوده است (قراییمقدم، 1382). دوران کودکی به‌ویژه سنین پیش‌دبستانی، دوره طلایی زبان‌آموزی است (وهاب، شهیم، جعفری و اریادی زنجانی، 1391). زبان ابزاری است که از طریق آن می‌توان یک ایده را به‌صورت شفاهی یا نوشتاری به دیگران منتقل کرد (Cahyono & et al., 2021). اکتساب واژگان و مهارتهای گرامری، کلید رشد زبان هستند، آنها به‌خودی‌خود برای درک زبان کافی نیستند. در کنار فرآیندهای رمزگشایی (که شامل مهارتهای واژگان و گرامری است)، درک زبان نیز بر پردازش عملی متکی است، به‌موجب آن ما درک دقیقی از آنچه گوینده قصد دارد در زمینه ارتباط برقرار کند، ایجاد می‌کنیم (Wilson & Bishop, 2022).
مردم با زبان مادری خود به‌عنوان وسیله‌ای برای بیان فرهنگ، سنت و هویت خود پیوند قوی ایجاد می‌کنند؛ بنابراین، ظهور دولت‌های ملت و پروژه‌های هم‌زمان برای ایجاد هویتهای ملی واحد در جوامعی که زمانی چند قومیتی بودند، بسیاری از زبان‌ها را با کاهش آنها به وضعیت اقلیت تحت تأثیر قرار داده است ((Atlas, 2021. صلاحیت زبان برای حفظ هویت مهم است. شاید به همین دلیل است که فرهنگ‌های قدیمی‌تر و زبان‌های باستانی میراث بیشتر و هنجارهای دقیق‌تری دارند (Cheema & Baloch, 2021). زبان همواره نقش مهمی در ایجاد و بیان هویت داشته است. مسئله هویت در اصل موضوعی از فلسفه و منطق سنتی بود که توسط فروید به نظریه روانشناسی منتقل شد. بعدها، بر اساس مطالعه فروید، اریکسون پیشنهاد کرد که «هویت» درواقع پاسخ روشن یا مبهم به این سؤال است که «من کیستم؟ در نظریه هویت اریکسون، هویت نه‌تنها فردی، بلکه جمعی و اجتماعی است. هویت عبارت است از تفاوت، منش و احساس تعلقی که در تعاملات بین فردی و تعاملات بین گروه‌ها یافت میشود و از خودنگری‌هایی ناشی میشود که از فعالیت بازتابی خود طبقه‌بندی یا شناسایی برحسب عضویت در گروه‌ها یا نقش‌های خاص پدید می‌آید. محصول توسعه ناسیونالیسم مدرن است. از انقلاب فرانسه، ناسیونالیسم مدرن نه‌تنها یک ایدئولوژی است، بلکه یک جنبش سیاسی و اجتماعی مبتنی بر این ایدئولوژی است. مستقیم‌ترین محصول سیاسی ناسیونالیسم مدرن، دولت-ملت است. هر ملت-دولت مدرن شامل دو جنبه مهم است. یکی سیستم دولت-ملت و دیگری هویت ملی ساکنان در قلمرو دولت است ((Zheng, 2004. هویت فرهنگی به‌عنوان جلوه‌ای از ویژگی‌های اجتماعی انسان‌ها نیز رسانه مهمی است که بر هویت افراد و اقوام و هویت ملی تأثیر می‌گذارد (Han, 2010)؛ بنابراین هویت ملی به هویت شهروندان یک کشور با سنت‌های تاریخی و فرهنگی، ارزش‌های اخلاقی، آرمان‌ها، باورها، حاکمیت ملی و غیره کشور خود اطلاق میشود. این امر زمانی آشکار میشود که افراد یا گروه‌ها معتقدند که به یک کشور به‌عنوان یک جامعه سیاسی تعلق دارند (He & Yan, 2008). شکل‌گیری هویت ملی در دانش آموزان بر دو محور عمده استوار است. محور اول آگاهی یابی و شناخت هویت و محور دوم احساس تعلق و درونی ساختن آن است (خدادادی گیو،1400).
ارتباط و همکاری اجزای ضروری مهارتهای یادگیری قرن بیست و یکم هستند. در پاسخ، استانداردهای ملی توجه به این شایستگی‌ها را از طریق الزامات سخت گفتاری و شنیداری افزایش داده است. تسلط بر این استانداردها منوط به توسعه زبان شفاهی دانشگاهی است. زبان شفاهی نه‌تنها پایه و اساس مهارتهای ارتباطی و همکاری است، بلکه نقش برجسته‌ای در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد (Spies & Zu, 2018).
در عصر پسانوگرا1، با افول برخی نشانه‌های هویت همچون نژاد، این نقش مهم‌تر نیز شده است(Warschauer, 2003) زبان به‌عنوان نیروی انسجام دهنده نقش ویژه‌ای در بسترسازی، تکوین و بالندگی فرهنگی و تحقق هویت قومی و ملی دارد، اما موفقیت زبان در حصول به این مقصود بستگی به جوهره‌ی خلاقیت و آفرینندگی فرهنگ و درعین‌حال سیالی، پویایی و سازگاری و هماهنگی عناصر تشکیل‌دهنده آن دارد (گودرزی، 1384). مهارتهای زبان شفاهی اولیه کودکان به‌طور مثبت با نتایج تحصیلی بعدی مرتبط است. این امر در مورد بسیاری از جنبه‌های عملکرد تحصیلی صدق میکند، اما به‌ویژه به موفقیت در سواد مرتبط است. یکی از دلایل این امر این است که شایستگی‌های زبان شفاهی در زمینه‌هایی مانند واج‌شناسی، واژگان، نحو، زبان غیر تحت‌اللفظی و داستان‌سرایی می‌تواند پایه‌ای مطمئن برای درک مطلب و رمزگشایی خواندن ایجاد کند (Bishop & Snowling, 2004؛ Bowyer-Crane, Snowling, Duff, Fieldsend, Carroll, Miles & et al., 2008). مهارتهای خواندن به نوبه خود مشارکت کودکان با متون و تولید نوشته‌های خود را تسهیل میکند که ارزیابی رسمی تحصیلی اغلب به آن بستگی دارد. علاوه بر این، مهارتهای زبانی کودک را قادر می‌سازد تا از آموزش مستقیم معلم که معمولاً با استفاده از ابزارهای ارتباطی زبانی ارائه میشود، بهره‌مند شود (Gibson, Newbury, Durkin, Pickles, Conti-Ramsden & Toseeb, 2021). زبان علاوهبر آن‌که خود حاصل بار معنایی هویت است. از طریق آفرینش و انتقال نظام معنایی قابل‌فهم برای دیگران نیز به مشابه ظرف و کانال انتقال سایر عناصر هویتی نقش ایفا میکند. چنان‌که اغلب از طریق زبان و مجموعه پیوسته به آن است که ما، نسبت به هویت تاریخی و تلاش نیاکان برای حفظ و حراست از هویت ملی و میهنی و سایر ارزش‌ها، اسطوره‌ها و آداب فرهنگی و اجتماعی که به ما رسیده است، آگاه می‌شویم؛ بنابراین انسان به‌عنوان موجودی اجتماعی و خودآگاه، با استفاده از کارکرد اصلی زبان که ایجاد رابطه‌ی میان انسان‌هاست، اندیشه‌های خود را به‌طرف مقابل و یا به نسل‌های آینده منتقل میکند (برگرو لوکمان2،1387).
در سال‌های اخیر، توجه به مجموعه عوامل جامعه‌شناختی مربوط به ماهیت زبان و کاربردهای آن به‌طور روزافزون افزایش یافته است. توجه به هویت و نحوه شکل‌گیری و انتقال آن از طریق زبان نیز بخشی از این روند تحقیقاتی است. به‌عبارت‌دیگر، پس از دوره‌های طولانی تفاوت دیدگاه‌های ساختارگرایی و شناختی درباره‌ی ماهیت زبان، توجه به محیط اجتماعی، تعامل و مشارکت اجتماعی و پایگاه‌های اجتماعی و هویت اجتماعی بیشتر شده است و به زبان به‌عنوان پایگاهی برای شکل‌گیری هویت نگاه میشود. همچنین ازنظر گالیندو3 (2010) توانش زبانی دوره پیش‌دبستانی کودکان رابطه‌ای تنگاتنگ با موفقیت تحصیلی آنان دارد.
محققان پیش از پیش به دیدگاه‌های جامعه‌شناختی در شناخت ماهیت زبان و نقش آن در فرهنگ و اجتماع، علاقه نشان می‌دهند. بررسی زبان به‌عنوان ابزار شکل‌گیری هویت، بخش مهمی از بحث مشارکت‌ها و تعاملات اجتماعی محسوب میشود. بدون شک، زبان یکی از کلیدی‌ترین عناصر شکل‌گیری هویت انسان‌هاست و تعامل زبان با مذهب، ملیت، نژاد، قومیت و جنسیت در عصر جهانی‌سازی و انقلاب اطلاعاتی هویتهای قومی و فردی را بسیار متحول کرده است. پیدایش شیوه‌های بیان جدید مانند تلفیق اسپانیایی و انگلیسی و با ترکیب فارسی با انگلیسی در دنیای حاضر، امری غیرقابل‌انکار است. علاوهبر این، در بسیاری از مناطق دنیا مردم آن‌قدر که به یادگیری زبان انگلیسی اهمیت می‌دهند. به یادگیری و حفظ زبان بومی خود اهمیت نمی‌دهند. البته، دخیل بودن زبان در شکل‌گیری هویت‌ها و فرهنگ‌ها محدود به زمان و مکان خاص نیست. در سراسر جهان، مردم جنبش‌هایی را شروع کرده‌اند تا از زبان ملی خود در برابر حملات همه‌جانبه‌ی زبان جهانی یعنی انگلیسی دفاع کنند (Warschauer, 2003). به‌طورکلی، مردم پاکستان یک زبان مشترک دارند که به اعتقاد آنها می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی، حداقل در سطح ملی کمک کند (Cheema & Baloch, 2021).
2- مرور مبانی نظری و پیشینه
با توجه به اینکه اهمیت موضوع هویت، هویت شناسی و هویت ملی بر همگان آشکار است، بر همین اساس تحقیقات بسیاری هم در حیطه این موضوع صورت گرفت؛ که در این مقاله به چند مورد از تحقیقات انجام‌شده اشاره شده است:
در پژوهش کروتیوا و بوسوا4 (2018) یک مطالعه مقایسه‌ای بین برنامه‌های آموزش میهن‌پرستی از روسیه و چین و شاخص‌های اشاره به میهن‌پرستی، انتخاب‌شده توسط کودکان پیش‌دبستانی انجام دادند. آنها به کمبود برخی از تصاویر اشاره کردند که می‌تواند شاخص‌های خاصی باشد و باعث ایجاد ارتباط بین ایده‌های کودکان و تصویر سرزمین بومی شود. این محققان پیشنهاد می‌کنند، برای اینکه کودکان پیش‌دبستانی بتوانند در مورد سرزمین مادری خود اطلاعات بیشتری کسب کنند، علاوه بر نمادهای ملی و پایتخت کشور، می‌توان نقشه کشور، مکان‌های نمایندگی (به‌عنوان‌مثال میدان قرمز)، اشیا خاص را نیز مطالعه کرد (به‌عنوان‌مثال سماور). آنها به اهمیت اطمینان از احساسات مثبت کودکان اشاره می‌کنند.
پژوهشی توسط چنگیز و دوران5 (2017) در ترکیه انجام گرفته است، این محققان نظرات کودکان، والدین و معلمان را در مورد ارزش‌های مربوط به داستان برای کودکان پیش‌دبستانی بررسی کردند. آنها متوجه شدند که ارزش‌هایی مانند صلح، همبستگی، مهمان‌نوازی کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد و وطن‌دوستی در لیست ارزش‌ها قرار نگرفته است. در پژوهش آنازی6 (2015) وطن‌پرستی، آموزش میهن‌پرستی و هویت ملی موضوع بسیاری از مطالعات جامعهشناسی و مردم‌شناسی است. وطن‌پرستی یک ارزش اخلاقی است که از طریق دولت‌ها، واقعیت‌های وجدان، رفتارها بیان میشود که عشق و ارادت نسبت به سرزمین مادری، سنت‌ها، زبان، تاریخ، دستاوردهای هنری، علمی، فنی، ورزشی را اثبات میکند.
در اوایل 1970، هنری تاجفل7 نظریه هویت اجتماعی8 را مطرح کرد، که طی سال‌هایی که به مرگ او انجامید این نظریه به‌عنوان تنها مدل مؤثر در بررسی هویت زبان‌شناختی به شمار می‌رفت. تاجفل هویت اجتماعی را قسمتی از مفهوم فردی هر شخص عنوان کرد که ناشی از مشارکت او در یک گروه (گروه‌ها) و ارزش‌ها و معانی است که به عضویت در آن گروه مرتبط میشود. در دهه 1960، تلاش‌هایی برای ادغام هویت اجتماعی و زبان‌شناسی اجتماعی انجام شد. در این دوره دو شخصیت، یکی در آمریکا و دیگری در بریتانیا مسیر خود را به سمت بررسی‌هایی بر پایه هویت، در حوزه جوامع دوزبانی یا دو لهجه‌ای دنبال می‌کردند.
میرزا پور، زمانی مقدم و جعفری (1398) در پژوهش خود با عنوان کارکرد آموزش‌وپرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش آموزان ازمنظر کارکنان مدارس از طریق تحلیل عاملی نشان دادند که کارکرد آموزش‌وپرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش آموزان در ابعاد نمادها، نگرش و رفتار، روند تاریخی و آثار تاریخی و اندیشه و رفتار مدنی و احساسات مدنی بسیار بالاست. خوشبخت، دانشمندی و شیری (1397) در مقاله‌ای با عنوان آموزش‌وپرورش پیش‌دبستانی و هویت ایرانی اسلامی آسیب‌شناسی وضعیت موجود در هویت کودکان بیان کردند: که آموزش‌وپرورش در هویت ملی دانش آموزان تأثیر به سزایی دارد. تأثیر مؤلفههای چهارگانه آموزش‌وپرورش در هویت ملی دانش آموزان به ترتیب شخصیت معلمان، شیوه تدریس معلمان، محتوای کتب درسی و برنامه‌های پرورشی می‌باشد. در پژوهش باقری، عباسی و گرامی پور (1395) با عنوان تأثیر فعالیتهای زبان‌آموزی بر رشد زبان گفتاری کودکان 6 - 5 ساله در مراکز پیش‌دبستانی خصوصی شهرستان لنگرود به این نتیجه رسیدند که همه کودکان گروه آزمایش در مهارتهای واژگانی (شفاهی، ربطی، دستوری) و مهارتهای دستوری (درک دستوری، تقلید جمله، تکمیل دستوری) عملکرد بالاتری نسبت به قبل از خود نشان دادند. آزمون استفاده‌شده در این پژوهش آزمون Told-P3 استفاده شده است که نشان میدهد مهارتهای زبان‌آموزی در دوره پیش‌دبستانی در رشد و تقویت مهارتهای زبان‌آموزی زبان آموزان تأثیرگذار است.
نیازی، شفایی مقدم و خدمتکار (1392) در مقاله‌ای با عنوان زبان و هویت؛ تبیین رابطه‌ی زبان خارجی و هویت فردی، اجتماعی فرهنگی و ملی بیان کردند: بین زبان خارجی و هویت فردی، اجتماعی، ملی و فرهنگی همبستگی وجود دارد بر این مبنا که بین تسلط بر زبان انگلیسی با میزان هویت فردی، ملی مورد تأیید قرار گرفته است. غفاری مجلج، خزائی و ناظری (1390) در تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی پایه‌های چهارم و پنجم ابتدایی نشان داد که به عناصر مؤلفههای هویت ملی توجه متعادلی نشده و درعین‌حال، به سرود ملی، رسوم ملی و پرچم، با توجه به اینکه در پایه‌های پایین‌تر و دوره پیش‌دبستان پرداخته میشود، بسیار بی‌توجهی شده و به ویژگی‌های جغرافیایی، اسطوره ملی و هنجار ملی بیشتر اشاره شده است.
هویت ملی9: هویت ملی مجموعه‌ای از گرایش‌ها و نگرش‌های مثبت نسبت به عوامل، عناصر و الگوهای هویت‌بخش و یکپارچه کننده در سطح یک کشور به‌عنوان یک واحد سیاسی است (صنیع اجلال، 1384).
هویت اجتماعی: هویت اجتماعی معرف آن حوزه و قلمرویی از حیات اجتماعی است.. هویت اجتماعی تجلی وابستگی فرد به یک جامعه اجتماعی خاص است. از آن به‌عنوان Sociolect یاد میشود (Cahyono & et al., 2021).
مهارت زبانی10: یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در پیشرفت و رشد کودکان، زبان و قدرت برقراری ارتباط با دیگران است. مهارت‌هایی همچون صحبت کردن، گوش دادن، خواندن و نوشتن، کودک را برای شناختن محیط اطرافش آماده میکند. در مهارتهای زبان‌آموزی ما کودک را با کلمات و اصطلاحات جدیدی آشنا می‌کنیم که این خود، دایره لغات کودک را افزایش میدهد.
شاخص‌ترین ویژگی‌های نوع بشر، زبان است. بدون زبان، فرهنگ امکان‌پذیر نيست. زبان به ما اجازه میدهد تا از هوش گنجایش‌های روی‌هم‌رفته هر انسانی در هر جامعه‌ای از نوعی زبان و گویش استفاده میکند، ولی خوار شمردن برخی از زبان‌ها منعکس‌کننده برتری اجتماعی گروهی است كه گویش آنها به زبان معيار تبدیل شده است. کودکان به‌طور طبیعی تنوع زبانی (گفتاری) یک گروه را به دست می‌آورند. آنها ناگزیر از تماس مکرر با سایر اعضای خانواده مانند والدین، مادر، برادران و خواهران و غیره تنوع زبانی خانواده را یاد می‌گیرند. آنها تنوع زبانی گروه یا جامعه را از طریق تماس با سایر اعضای گروه خود به دست می‌آورند. تنوع زبانی آنها ممکن است درنتیجه تماس با افراد در فرهنگشان متفاوت باشد. تنوع زبان‌های مورداستفاده باعث ایجاد احساس تعلق به یک گروه میشود (Cahyono & et al., 2021). همچنین ممکن است از طریق روابط بین مهارتهای زبان شفاهی و رشد اجتماعی تأثیراتی بر نتایج سوادآموزی داشته باشد؛ مانند شایستگی زبان شفاهی، شایستگی اجتماعی اولیه با پیشرفت تحصیلی بعدی مرتبط است، در این مورد از طریق سازگاری مثبت مدرسه و مشارکت در یادگیری مشارکتی با همسالان بر شایستگی اجتماعی تأثیر دارد (Denham & Brown, 2010). علاوه بر این، شایستگی اجتماعی پیوند نزدیکی با شایستگی زبان شفاهی دارد (Mok, Pickles, Durkin & Conti-Ramsden, 2014). شایستگی‌های زبانی و اجتماعی تأثیر متقابلی در رشد اولیه کودک دارند. اولین کلمات کودک در زمینه تعاملات اولیه مراقب ظاهر میشود (Carpenter, Nagell, Tomasello, Butterworth & Moore, 1998). بعدها در دوران نوپا و فراتر از آن، مهارتهای زبانی پیشرفته‌تر به کودکان ابزارهایی میدهد تا دوست پیدا کنند و در بازی شرکت کنند (Hoyte, Torr & Degotardi, 2014). به‌نوبه خود، این شایستگی‌های اجتماعی ممکن است کودکان را قادر به مشارکت در فرصت‌های یادگیری همسالان (مانند گفتگو یا حل مشکلات مشارکتی) کند که با نتایج آموزشی مثبت‌تری همراه است (Vrikki, Wheatley, Howe, Hennessy & Mercer, 2019).
هویت ملی بالاترین سطح هویت جمعی در یک جامعه است که ازیک‌طرف در درون جامعه نوعی همبستگی و انسجام بین اعضاي خود ایجاد میکند، هویت ملی در کشاکش تصور ما از دیگران شکل می‌گیرد، چون مسئله هویت‌یابی تأثیر بسزایی در زندگی فردي و اجتماعی دانش آموزان دارد و می‌تواند موجب نگرش مثبت به خود، اعتمادبه‌نفس و پویایی و حرکت شده و زمینه‌ساز کاهش گرایش آنان به فرهنگ بیگانه شود (عیوضی، 1381). سیستم طبقه‌بندی هویت شامل 3 زیرمؤلفه است که در جدول 1 با شرح مختصر هر یک ذکر شده است. همچنین مهارتهای زبانی نو آموزان هم شامل 9 زیر مؤلفه (با دقت گوش کردن، درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی، به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن، سخن گفتن در برابر جمع، حرکت از سخن خودمحور به گفت‌وگوی دوسویه، درک پیام تصویر، ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری، صحیح به دست گرفتن مداد و ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی) است. هدف اصلی این ابزارها شناسایی مؤلفههای هویت و مهارتهای زبانی نوآموزان است.
طبقه‌بندی هویت ملی و مهارتهای زبانی نو آموزان | ||
هویت ملی | تعهدات دینی و ملی | شخصی که عقایدش، گفتارش و رفتارش با هم هماهنگ باشد. |
شناخت، تقویت علاقه و احترام به نمادهای ملی | نشان ملی نمادی است که هر جامعه یا ملتی به‌وسیله آن شناخته میشود نشان ملی می‌تواند بصری، گفتاری یا تمثالی باشد. | |
آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی | به شيوه‌هاى عملکرد مرسوم و خو گرفته، در داخل يک جامعه، اطلاق مى‌شود. مناسبت‌های اسلامی مانند جشن‌ها و رویدادهای مهم. ... و ایمان، ارتباط با بزرگان و درس دین‌داری و تقوا می‌باشد. | |
مهارتهای زبانی نو آموزان | با دقت گوش کردن | بر اثر دقت و تمرکز بر سخنان یک گوینده اولین مرحله گوش دادن آغاز میشود. |
درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی | وقتی پیام دریافت و در ذهن پردازش شد و پیام و اطلاعات آن جذب دانش پیشین فرد گردید، درک از طریق شنیدن صورت می‌گیرد. | |
به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن | کی از مهارت‌هایی که فرد برای زندگی اجتماعی خود نیاز دارد، این است که به‌خوبی با دیگران تعامل و ارتباط اجتماعی برقرار کند. | |
سخن گفتن در برابر جمع | در محیط‌های اجتماعی مختلف صحبت کند. در کلاس بدون اضطراب و شتاب‌زدگی در جمع همکلاسان خود سخن بگوید. | |
حرکت از سخن خودمحور به گفت‌وگوی دوسویه | کودکان به جمع همسالان خود بپیوندند، با آنان به گفت‌وگو بنشینند، نظرات و احساسات خود را درباره مسائل مختلف با آنان در میان نهند، سعی کنند منظور خود را برسانند. | |
درک پیام تصویر | تجزیه‌وتحلیل شناختی و فراشناختی تصویر | |
ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری | *نشانه‌های تصویری میان نشانه و مفهوم آن شباهتی عینی دارد. *در زبان‌شناسی، نویسه‌واره کوچک‌ترین نماد زبان نوشتاری‌اند که مانند حرف، موجب تمایز معنایی میشود، مثل نمادهای «م»، «:»، و «؟» که هر یک می‌توانند معنا را تغییر دهند. حروف الفبا، ارقام، نشانه‌های نقطه‌گذاری و اِعراب‌گذاری (نشانه‌های سجاوندی)، همگی زیرمجموعه‌ای از نویسه‌واره‌ها هستند. قسمت عمده زبان نوشتاری را خط (حروف و حرکات) و مابقی را ارقام و علامات تشکیل میدهد. | |
صحیح به دست گرفتن مداد | یکی از اصلی‌ترین مهارتهای پایه، جهت ورود به کلاس اول و نوشتن می‌باشد. | |
ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی | وصل کردن خط‌چین‌ها و نقطهها، ترسیم خطوط (افقی، عمودی، گرد، سه‌گوش و چهارگوش)، نقاشی | |
*تعاریف درون جدول بر اساس اهداف اساسنامه دوره‌ی پیش‌دبستانی سال تحصیلی 1399-1398 برگرفته‌شده است.
3- روششناسی
این مطالعه جزء تحقیقات توصیفی و روش انجام آن، پیمایشی است. جامعه آماری متشکل از اولیای نوآموزان در کلیه پیش‌دبستانی‌های 5 تا 6 سال شهرستان سمنان به تعداد 44 مرکز و 91 مربی می‌باشد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 73 مربی (خانم) تعیین شد. نمونه‌گیری به‌صورت خوشه‌ای صورت گرفت. برای این کار، مراکز پیش‌دبستانی شهرستان سمنان به سه منطقه، برخوردار، نیمه برخوردار و کم برخوردار تقسیم‌شده و از هر منطقه مراکز به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. نمونه‌گیری درون مرکز پیش‌دبستانی نیز به‌صورت تصادفی انجام شد. به‌این‌ترتیب 73 پرسشنامه درطی یک مرحله در اردیبهشت‌ماه 1400 توزیع و جمع‌آوری شد. ابزار این پژوهش عبارت است از یک پرسشنامه محقق ساخته که مطابق با اهداف تفصیلی اساسنامه دوره پیش‌دبستان تنظیم شده است.
جهت اطمینان از روایی و پایایی ابزار، از روش روایی محتوایی و نیز محاسبه آلفای کرونباخ به میزان 89/0 مورداستفاده قرارگرفت. براي تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش‌های آماري توصيفي و استنباطي استفاده شد. با تعيين درصد و تنظيم جداول فراواني مطلق و نسبي و نیز با ارائه شاخص‌های مرکزی و پراکندگی (میانگین و انحراف معیار) داده‌هاي پژوهش توصيف، دسته‌بندي و مقايسه شد. در استنباط آماری از آزمونهای آماری آنالیز واریانس و همبستگی پیرسون یا اسپیرمن و ازمون کای دو استفاده شد. با استفاده از نرم‌افزار SPSS داده‌ها ثبت و مورد آنالیز قرار گرفت.
4- یافتهها
تعداد 73 مربی زن که 15 نفر (5/2 درصد) با تحصیلات فوق‌دیپلم، 45 نفر (6/6 درصد) با تحصیلات لیسانس و 13 نفر (8/17 درصد) با تحصیلات فوق‌لیسانس و بالاتر وارد مطالعه شدند. نتایج حاصل از پژوهش بر پایه پاسخ‌های مربیان به پرسشنامه در دو مؤلفه و 12 گویه با استفاده از روش‌های آمار توصیف و تجزیه‌وتحلیل شد. این پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد که مؤلفه‌ها و گویههای آن از کتاب راهنمای برنامه و فعالیتهای آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستانی تبیین شده است. به نظر میرسد که اگر اشاره‌ای به پاسخ‌های مربیان به پرسشنامه به عبارت‌های دو مؤلفه داشته باشیم؛ اهداف پژوهش بهتر درک میشود. جدول شماره یک و دو چگونگی پاسخ گویههای دو مؤلفه توسط مربیان را نشان میدهد. براساس نتایج بهدست آماده، در مؤلفه هویت ملی مربیان تعداد 33 نفر (2/45 درصد) نسبت به گویه «تقویت تعهدات دینی و ملی» و تعداد 38 نفر (1/52 درصد) نسبت گویه «آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی»، تعداد 33 نفر (2/45 درصد) نسبت به گویه «شناخت، تقویت علاقه و احترام به نمادهای ملی» اعتقاد زیاد داشتند (جدول یک)
جدول 1. توزیع فراوانی پاسخ مربیان به هویتهای ملی
هویت‌ها | نوع پاسخ | |||||||||||||||
کم | متوسط | زیاد | خیلی زیاد | |||||||||||||
فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | |||||||||
تقویت تعهدات دینی و ملی | - | - | 19 | 0/26 | 33 | 2/45 | 21 | 8/28 | ||||||||
شناخت، تقویت علاقه و احترام به نمادهای ملی | 1 | 4/1 | 18 | 7/24 | 38 | 1/52 | 16 | 9/21 | ||||||||
آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی | 0 | 0 | 16 | 9/21 | 33 | 2/45 | 24 | 9/32 | ||||||||
در مؤلفه مهارت زبان‌آموزی نوآموزان، تعداد 42 نفر (5/57 درصد) در گویه «با دقت گوش کردن»، تعداد 47 نفر (4/64 درصد) در گویه «درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی»، تعداد 41 نفر (2/56 درصد) در گویه «به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن»، تعداد 48 (8/65 درصد)، گویه «سخن گفتن در برابر جمع» و در گویه «حرکت از سخن خودمحور به گفت‌وگوی دوسویه»، تعداد 45 نفر (6/61 درصد) در گویه «درک پیام تصویر»، تعداد 43 نفر (9/58 درصد) در گویه «ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری»، تعداد 50 نفر 5/68 درصد در گویه «صحیح به دست گرفتن مداد» و تعداد 50 نفر (5/68 درصد) در گویه «ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی» مهارت زیاد داشتند. (جدول 2)
جدول 2. توزیع فراوانی پاسخ مربیان به مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان
مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان | نوع پاسخ | |||||||||
خیلی کم | کم | متوسط | زیاد | خیلی زیاد | ||||||
فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | |
با دقت گوش کردن | - | - | 2 | 7/2 | 16 | 9/21 | 42 | 5/57 | 13 | 8/17 |
درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی | - | - | 3 | 1/4 | 14 | 2/19 | 47 | 4/64 | 9 | 3/12 |
به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن | - | - | 4 | 5/5 | 13 | 8/17 | 41 | 2/56 | 15 | 5/20 |
سخن گفتن در برابر جمع | - | - | 4 | 5/5 | 13 | 8/17 | 48 | 8/65 | 8 | 0/11 |
حرکت از سخن خودمحور به گفت‌وگوی دوسویه | 1 | 4/1 | 3 | 1/4 | 13 | 8/17 | 48 | 8/65 | 8 | 0/11 |
درک پیام تصویر | - | - | 2 | 7/2 | 15 | 5/20 | 45 | 6/61 | 11 | 1/15 |
ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری | - | - | 3 | 1/4 | 14 | 2/19 | 43 | 9/58 | 13 | 8/17 |
صحیح به دست گرفتن مداد | - | - | 3 | 1/4 | 14 | 2/19 | 50 | 5/68 | 6 | 2/8 |
ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی | - | - | 2 | 7/2 | 15 | 5/20 | 50 | 5/68 | 6 | 2/8 |
در بین گویههای دو مؤلفه «هویت ملی مربیان» و «مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان» رابطه مثبت معنادار وجود دارد (P_valeu<0.05). به‌عبارت‌دیگر با افزایش هر یک از گویههای مؤلفه هویت ملی مربیان، هر یک از گویههای مؤلفه مهارت‌آموزی افزایش می‌یابد. (جدول 3)
جدول 3. بررسی ارتباط مؤلفههای هویت ملی مربیان با مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان
مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان | هویت ملی مربیان | |||
|---|---|---|---|---|
تقویت تعهدات دینی و ملی | شناخت، تقویت علاقه و احترام به نمادهای ملی | آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی | ||
با دقت گوش کردن | همبستگی | 452/0** | 526/0** | 525/0** |
سطح معناداری | 000/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی | همبستگی | 453/0** | 498/0** | 534/0** |
سطح معناداری | 000/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن | همبستگی | 282/0* | 411/0** | 557/0** |
سطح معناداری | 016/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
سخن گفتن در برابر جمع | همبستگی | 431/0** | 506/0** | 619/0** |
سطح معناداری | 000/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
حرکت از سخن خودمحور به گفت‌وگوی دوسویه | همبستگی | 400/0** | 467/0** | 556/0** |
سطح معناداری | 000/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
درک پیام تصویر | همبستگی | 485/0** | 505/0** | 561/0** |
سطح معناداری | 000/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری | همبستگی | 351/0** | 515/0** | 554/0** |
سطح معناداری | 002/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
صحیح به دست گرفتن مداد | همبستگی | 331/0** | 518/0** | 627/0** |
سطح معناداری | 004/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی | همبستگی | 397/0** | 468/0** | 627/0** |
سطح معناداری | 001/0 | 000/0 | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | 73 | |
*آزمون همبستگی اسپیرمن
ارتباط آماری قوی بین «تأثیر آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم و مناسبت‌های دینی و ملی مربیان» با «شکل‌گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان (مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان)» مشاهده شد (P_valeu<0.05) به‌عبارت‌دیگر با افزایش آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم و مناسبت‌های دینی و ملی مربیان مؤلفه شکل‌گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان افزایش پیدا میکند. (جدول چهار)
جدول 4. بررسی رابطه گویه آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی با شکل‌گیری مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان
| آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی | مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان | |
|---|---|---|---|
آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی
| همبستگی | 000/1 | 713/0** |
سطح معناداری | . | 000/0 | |
تعداد | 73 | 73 | |
مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان | همبستگی | 713/0** | 000/1 |
سطح معناداری | 000/0 | . | |
تعداد | 73 | 73 | |
*آزمون همبستگی اسپیرمن
ارتباط آماری معناداری بین «تحصیلات مربیان» با «هویت ملی مربیان پیش‌دبستانی» و «مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان» مشاهده نشد.(P_valeu>0.05) به‌عبارت‌دیگر با افزایش یا کاهش تحصیلات مربیان، نمره «هویت ملی مربیان» و «مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان» تغییر نمی‌کند. (جدول 5)
جدول 5. بررسی سطح تحصیلات مربیان با هویت ملی مربیان و مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان
| سطح تحصیلی | سطح معناداری* | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
فوق‌دیپلم | لیسانس | فوق‌لیسانس و بالاتر | |||||||||
هویت ملی مربیان | خیلی کم | - | - | - | 201/0 | ||||||
کم | 1 | 0 | 0 | ||||||||
متوسط | 2 | 15 | 3 | ||||||||
زیاد | 12 | 30 | 10 | ||||||||
خیلی زیاد | - | - | - | ||||||||
مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان | خیلی کم | 0 | 0 | 1 | 064/0 | ||||||
کم | 2 | 5 | 1 | ||||||||
متوسط | 0 | 10 | 0 | ||||||||
زیاد | 13 | 30 | 11 | ||||||||
خیلی زیاد | - | - | - | ||||||||
از مهم‌ترین ویژگی‌های انسان توانایی برقراری ارتباط از طریق زبان است. بدون زبان فرهنگ نمی‌توانست به وجود آید زیرا بدون واسطه کلمات، الگوهای پیچیده، فکر و احساس، دانش و اعتقاد نمی‌توانست از فرد دیگر و از نسلی به نسل دیگر منتقل گردد. بدون زبان القای همه اشکال تفکر به‌جز ابتدایی‌ترین آنها غیرممکن بود. به کمک زبان درباره جهان استدلال می‌کنیم. به‌طور منطقی از طریق قضایا می‌توانیم نتیجه‌گیری کنیم که نوع سخن گفتن مربی و نحوه برقراری ارتباط با نوآموز تأثیر به سزایی در شکل‌گیری هویت ملی نوآموز دارد. می‌دانیم که ازآنجاکه مهارتهای زبان‌آموزی مربیان تحت تأثیر فرهنگ و هویت ملی آنان است پس بدیهی است که هویت مربیان بر روی هویت نوآموزان تأثیرگذار می‌باشد. جامعه‌ای که در آن زندگی کودک در سن دبستان با عوامل بسیاری ترکیب شده است که بر توانایی‌ها و مهارتهای تفکر این کودکان دبستانی تأثیر می‌گذارد. خانواده و تنوع شیوه‌ها و سبک‌های گفتار اعضای خانواده بر مهارت‌ها و مهارتهای ارتباطی بسیاری از کودکان تأثیر می‌گذارد، اگرچه عوامل خانواده تنها یکی از بسیاری از عوامل تأثیرگذار است. جامعه ارتباطات و تنوع قومی ازنظر زبان‌شناسی اجتماعی قوی‌ترین تأثیر را برای شکل دادن به توانایی‌ها و مهارتهای گفتاری یک کودک دبستانی دارد (Firmansyah, 2018).
هویت ملی می‌تواند به‌عنوان بستری باشد که آموزش زبان را تسهیل نماید همچنین ادبیات مکتوب نیز صرف‌نظر از زبان، در شکل داد دبه هویت ملی بسیار مؤثر است. مجموعه‌ها و دیوان اشعار و آثار منثور ادبی کهن و معاصر، همگی در تقویت فرآیند هویت‌یابی نقش عمده دارند. در کنار میراث مکتوب، مجموعه‌های داستان، ترانه‌ها، تصنیف‌ها، ضرب‌المثل‌ها، چیستان‌ها را نیز می‌توان نام برد؛ زیرا هرگونه دل‌بستگی و تعلق‌خاطر به آنها، سبب تقویت احساسی هویت ملی میشود.
در این پژوهش، دو پرسشنامه محقق ساخته بر اساس هویت ملی مربیان و مهارت زبان‌آموزی نوآموزان تهیه شد. 73 نفر از مربیان پیش‌دبستانی استان سمنان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و بر اساس فعالیت‌ها و توصیف عملکرد مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان پرسشنامه مهارتهای زبان‌آموزی را تکمیل کردند و با توجه به اظهارنظرات آنها در پرسشنامه هویت مربیان بین این دو پرسشنامه توسط آزمون همبستگی اسپیرمن میزان همبستگی بین مؤلفههای زبان‌آموزی نوآموزان و هویت مربیان مشخص گردید. مؤلفههای زبان‌آموزی نوآموزان شامل: با دقت گوش کردن، درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی، به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن، سخن گفتن در برابر جمع، حرکت از سخن خودمحور به گفت‌وگوی دوسویه، درک پیام تصویر، ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری، صحیح به دست گرفتن مداد، ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی و گویههای موردنظر هویت مربیان پیش‌دبستانی که در این پژوهش موردبررسی قرار گرفت، شامل: تقویت تعهدات دینی و ملی، شناخت، تقویت علاقه و احترام به نمادهای ملی، آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی. گویه آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی بیشترین مقدار فراوانی (9/32) را نسبت به سایر گویهها داشته است و به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن به‌عنوان مؤلفه زبان‌آموزی نوآموزان، بیشترین فراوانی (5/20) را کسی کرده است. سخن گفتن در برابر جمع به نسبت (619/0)، صحیح به دست گرفتن مداد به نسبت (627/0) و ترسیم تفکرات در قالب خطوط ابداعی به مقدار (627/0) با گویه هویت مربیان پیش‌دبستانی (آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم مناسبت‌های دینی) بیشترین درصد همبستگی را نسبت به سایر گویهها داشته است. بر این اساس بر طبق سؤال دوم پژوهش، ارتباط آماری قوی بین «تأثیر آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم و مناسبت‌های دینی و ملی مربیان» با «شکل‌گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان (مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان)» مشاهده شده است.(P_valeu<0.05). درنتیجه؛ با افزایش آشنایی و احترام گذاردن به آداب‌ورسوم و مناسبت‌های دینی و ملی مربیان مؤلفه شکل‌گیری کسب توانش نسبی زبانی و ارتباطی نوآموزان افزایش پیدا میکند.
همچنین ارتباط آماری معناداری بین «تحصیلات مربیان» با «هویت ملی مربیان پیش‌دبستانی» و «مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان» مشاهده نشد(P_valeu>0.05). به‌عبارت‌دیگر با افزایش یا کاهش تحصیلات مربیان، نمره «هویت ملی مربیان» و «مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان» تغییر نمی‌کند.
برنامه‌های آموزشی در مقطع پیش‌دبستان بسیار مفید و ضروری است؛ زیرا همان‌گونه که در مقاطع مختلف تحصیلی واحدهای درسی وجود دارد، در دوره پیش‌دبستانی نیز واحدهای کار گنجانده شده است. در این مقطع آموزش‌ها باهدف انتقال مفاهیم ریاضی، دینی و زبان‌آموزی ارائه می‌شوند. مهارتهای انتقال مربیان نیز در آموزش این کودکان قطعاً تأثیرگذار می‌باشد؛ و با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش و پاسخ به پرسش اصلی، هویت ملی مربیان در شکل‌گیری مهارتهای زبان‌آموزی مؤثر خواهد بود.
با توجه به پیشینه پژوهش گفته‌شده در پژوهش حاضر خوشبخت و همکاران (1397) که به رابطه هویت ایرانی و اسلامی پرداخته است و پژوهش نیازی و همکاران (1392) با عنوان زبان و هویت و همه تحقیقاتی که در بخش پیشینه به‌تفصیل آمده و همسو با پژوهش حاضر هستند، نشان دادند که هویتهای فردی، اجتماعی و ملی بر روی تقویت مهارتهای زبانی یا توانش زبانی کودکان فارغ از تأثیر بسیار زیاد آموزش‌های دیگر، تأثیرگذار خواهد بود. با توجه به پژوهش انجام‌گرفته پیشنهادهای زیر مورد انتظار می‌باشد:
پیشنهاد میشود در مراکز پیش‌دبستانی خصوصی بر اجرای فعالیت‌هایی مانند قصه‌گویی، نمایش خلاق، بحث و گفتگو، شعرخوانی و بازی تأکید بیشتری شود، زیرا در تقویت مهارتهای زبانی کودکان تأثیری بسزا می‌گذارد. با توجه به اهمیت رشد یکپارچه و همه‌جانبه کودکان در تقویت زبان‌آموزی فرصت‌های بسیار برای گفت‌وشنود کودکان پیش‌دبستانی فراهم آید که با یکدیگر در گروه‌های کوچک و بزرگ به گفت‌وگو و بازی بپردازند تا از این طریق مهارت‌ها و گنجینه واژگانی خود را بهبود بخشند. همچنین با توجه به اینکه نظام برنامه درسی و آموزش‌های مقطع پیش‌دبستان غیرمتمرکز است، پیشنهاد میشود به‌منظور یکپارچه‌سازی آموزش‌ها برای بهبود مهارتهای زبانی کودکان این مقطع، مراکز پیش‌دبستانی خصوصی از ابزارهای آموزشی مانند فلش کارت‌های مخصوص داستان، شعر و بازی استفاده کنند. پیشنهاد میشود مربیان مراکز پیش‌دبستانی از طریق بازی هویت ملی را به کودکان آموزش دهند و رابطه هویت ملی کودکان را با مهارتهای زبان‌آموزی نوآموزان را بررسی نمایند.
6- تقدیر و تشکر
از تمامی افرادی که در به انجام رساندن این پژوهش همکاری داشتند سپاسگزاریم.
7- منابع
1- ازغندی، ع.، و محمدی مهر، غ. (1395). بازنمایی هویت ملی در کتاب‌های فارسی مقطع دبستان. فصلنامه مطالعات ملی، 1(65)، 39-52.
2- باقری، ن.، عباسی، ع.، و گرامیپور، م. (1395). تأثیر فعالیتهای زبان‌آموزی بر رشد زبان گفتاری کودکان 6 - 5 ساله در مراکز پیش‌دبستانی خصوصی شهرستان لنگرود. فصلنامه خانواده و پژوهش، 13(31)، 67-86.
3- برگر، پ.، و لوکمان، ت. (1375). ساخت اجتماعی واقعیت: (رسالهای در جامعهشناسی شناخت). ترجمه مجیدی، ف. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. تهران.
4- خدادادی گیو، م. (1400). نقش زبان و ادبیات فارسی در تعیین و سنجش مؤلفههای هویت ملی. پیشرفت‌های نوین در روانشناسی علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 4(37)، 165-178.
5- خوشبخت، ن.، دانشمندی، ا.، شیری، ز. (1397). آموزش‌وپرورش پیش‌دبستانی و هویت ایرانی اسلامی (آسیب‌شناسی وضعیت موجود در هویت کودکان). اولین همایش ملی کودکان ایرانی اسلامی، یزد.
6- رهبری، م.، بلباسی، م.، قربی، م. ج. (1394). هویت ملی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ج. ا. ایران. فصلنامه علمی پژوهشی وزارت علوم، 61، 45-66.
7- صنیع اجلال، م. (1384). درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی. مؤسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی. تهران.
8- عیوضی، م. (1381). جهانی‌شدن و هویتهای قومی. مطالعات ملی، 3(2)، 123-154.
9- غفاری مجلج، م.، خزائی، ک.، و ناظری، م. (1390). تحلیل محتوای کتاب تعلیمات اجتماعی پایه چهارم و پنجم دوره ابتدایی ازنظر برخورداری از مؤلفههای هویت ملی. نشریه مهندسی فرهنگی، 60-59
10- قرایی مقدم، ا. (1382). انسان‌شناسی فرهنگی (مردم‌شناسی فرهنگی). چاپ هفتم. انتشارات ابجد. تهران.
11- گودرزی، ح. (1384). گفتارهایی که درباره زبان و هویت. مؤسسه مطالعات ملی. تمدن ایرانی. تهران.
12- میرزاپور، س.، زمانی مقدم، ا.، جعفری، پ. (1398). کارکرد آموزش‌وپرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانشآموزان از منظر کارکنان مدارس (با تأکید بر مدارس دولتی متوسطه شهر تهران). فصلنامه مطالعات ملی، 20(3)، 53-73.
13- نیازی، م.، شفایی مقدم، ا.، خدمتکار، د. (1392). زبان و هویت، تبیین رابطه زبان خارجی و هویت فردی، اجتماعی، فرهنگی و ملی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 30، 299-199
14- وهاب، م.، شهیم، س.ف جعفری، س.، و اوریادی زنجانی، م. (1391). بررسی رابطه بین مهارتهای اجتماعی و رشد زبان دریافتی در کودکان 9 تا 6 سال فارسی‌زبان. پژوهش در علوم توانبخشی،1(0)، 965-959.
15- Anzai, S. (2015). Re-examining Patriotism in Japanese Education: Analysis of Japanese Elementary School Moral Readers. Educational Review, 67(4), 436-458.
16- Atlas, D. (2021). The Role of Language in the Evolution of Kurdish National Identity in Turkey. University of Texas Press.
17- Bishop, D. V. M., & Snowling, M. J. (2004). Developmental dyslexia and specific language impairment: Same or different? Psychological Bulletin, 130(6), 858–886.
18- Bowyer-Crane, C., Snowling, M. J., Duff, F. J., Fieldsend, E., Carroll, J. M., Miles, J., Götz, K., & Hulme, C. (2008). Improving early language and literacy skills: Differential effects of an oral language versus a phonology with reading intervention. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 422–432.
19- Cahyono, H., Bahri, S., Salim, A., Mualimah, E. N., Fauzi, R., Bayu, J. T., & Purwanti, S. (2021, January). Language as National Identity. In The 1st International Conference on Research in Social Sciences and Humanities (ICoRSH 2020) (pp. 782-785). Atlantis Press.
20- Carpenter, M., Nagell, K., Tomasello, M., Butterworth, G., & Moore, C. (1998). Social cognition, joint attention, and communicative competence from 9 to 15 months of age. Monographs of the society for research in child development, i-174.
21- Cenghiz, S. & Duran, E. (2017). Analysis of Values on Preschool Period Children Story and Tale Books. Egitim ve Bilim-Education and Science, 42(191), 205-233.
22- Cheema, A. U., & Baloch, H. (2021). A Quantitative Analysis of Language Crisis and National Identity in Naya Pakistan. Journal of Indian Studies, 7(1), 43-68.
23- Denham, S. A., & Brown, C. (2010). “Plays nice with others”: Social–emotional learning and academic success. Early Education and Development, 21(5), 652–680.
24- Firmansyah, D. (2018). Analysis of language skills in primary school children (study development of child psychology of language). Primary Edu-Journal of Primary Education, 2(1), 35-44.
25- Galindo, C. (2010). English language learners’ math and reading achievement trajectories in the elementary grades. . In E. Gracia & E. Frede (Eds.), Young English language learners: Current research and emerging directions for practice and policy. New York, NY: Teachers College Press.
26- Gibson, J. L., Newbury, D. F., Durkin, K., Pickles, A., Conti-Ramsden, G., & Toseeb, U. (2021). Pathways from the early language and communication environment to literacy outcomes at the end of primary school; the roles of language development and social development. Oxford Review of Education, 47(2), 260-283.
27- Han, Z. (2010). On national identity, ethnic identity and cultural identity – An analysis and reflection based on historical philosophy. Journal of Beijing Normal University (Social Science Edition), 1, 106–113.
28- He, J. R., & Yan, J. R. (2008). Discussions from Ethnic Identity to National Identity. Journal of the Central University for Nationalities: Philosophy and Social Sciences Edition, 3, 5–12.
29- Hoyte, F., Torr, J., & Degotardi, S. (2014). The language of friendship: Genre in the conversations of preschool children. Journal of Early Childhood Research, 12(1), 20–34.
30- Korotaeva, E. V. & Belousova, S. S. (2018). On the Issue of Indicators in Children Patriotic Education at Preschool Age. 7th International Conference Early Childhood Care and Education (ECCE), Moscow, Russia. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences, 43, 596-601.
31- Mok, P. L. H., Pickles, A., Durkin, K., & Conti-Ramsden, G. (2014). Longitudinal trajectories of peer relations in children with specific language impairment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(5), 516–527.
32- Spies, T. G., & Xu, Y. (2018). Scaffold academic conversations: Access to 21st-Century collaboration and communication skills. Intervention in School and Clinic, 54(1), 22-30.
33- Vrikki, M., Wheatley, L., Howe, C., Hennessy, S., & Mercer, N. (2019). Dialogic practices in primary school classrooms. Language and Education, 33(1), 85–100.
34- Warschauer, M. (2003). The allures and illusions of modernity: Technology and educational reform in Egypt. Education Policy Analysis Archives, 11, 38-38.
35- Wilson, A. C. & Bishop, D. V. (2022). A novel online assessment of pragmatic and core language skills: An attempt to tease apart language domains in children. Journal of Child Language, 49(1), 38-59.
36- Zheng, Y. N. (2004). China should build national identity. Global Times. Retrieved from http://www. people.com.cn/GB/paper68/12730/1143827.html
The Effect of Components of National Identity of Preschool Woman Teachers on the Learning Rate of Language Learning Skills of preschoolers in Semnan Province
Shahab Moradi*1, Shokofeh Hemati2, Sima Alizadeh3, Marzieh Bahar rostami4, Zahra Bogheiri5
1. Department of Psychology, Semnan Branch, Islamic Azad University. Semnan. Iran. (Corresponding Author).
shahabmoradi66@gmail.com
2. MA of education research, payame noor university Garmsar, Garmsar, Iran.
3. MA of Educational Psychology, Semnan university, Semnan, Iran.
simaalizadeh90@gmail.com
4. MA of Family counseling, Al-Zahra University of Tehran, Tehran, Iran.
marziye.bahar@gmail.com
5. BA of educational Science,Farhangiyan University, Semnan, Iran.
Abstract
This study aimed to investigate the effect of national identity components of preschool teachers on the learning rate of language learning skills of new students in Semnan province. The research method is a descriptive survey and the statistical population of this research includes 91 preschool teachers (women) in the academic year 2021-2022 who were selected by cluster random sampling. The data collection tool is a researcher-made questionnaire of language learning skills with 9 subscales and national identity with 4 subscales. The collected data were analyzed using descriptive statistics (frequency, mean and standard deviation) and inferential statistics (Spearman correlation and Chi-square test). There was a strong statistical relationship between "the effect of familiarity and respect for the customs and religious and national occasions of educators" with "the formation of relative language and communication skills of learners (learners' language learning skills)" (p value <0.05) In other words, with increasing familiarity and respect for religious and national customs and occasions of educators, the component of forming the relative acquisition of language and communication skills of new students increases; also, there is a significant relationship between teachers'education and national identity and students' language learning skills. Does not have (p valeu> 0.05).
Keywords: National identity, Social identity, Language skills, Communication skills.
[1] . Post Modern
[2] . Berger & Lukman
[3] . Galindo
[4] . Korotaeva & Belousova
[5] . Cenghiz & Duran
[6] . Anazi
[7] . Henry Tajfel
[8] . Social identity theory
[9] . social Identity
[10] . Language skills