راهکارهای مقابله با فروپاشی کانون خانواده در آموزه¬های قرآن کریم (با تکیه بر آیات سوره طلاق)
محورهای موضوعی : سایر موضوعات مرتبطابراهیم کلانتری 1 * , فاطمه لایقی 2
1 - استاد تمام دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، ایران
2 - دانش‌آموخته دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: کانون خانواده, طلاق, راهکارهای کنشی, راهکارهای بینشی و گرایشی. ,
چکیده مقاله :
تزلزل پیوند زناشویی و فروپاشی کانون خانواده ازجمله آسیب هایی است که تبعات منفی بسیاری در ابعاد مختلف زندگی بشر به دنبال داشته و فکر و اندیشه بسیاری از اندیشمندان و مصلحان اجتماعی را به خود مشغول ساخته است. قرآن کریم به عنوان وحی خالص الهی و اصلی ترین منبع اسلام راستین، راهکارهای مفیدی جهت حفظ کانون خانواده و جلوگیری از فروپاشی آن عرضه نموده است. این مقاله که از نوع کتابخانه ای است در صدد است به روش استنادی به شناسایی و عرضه این راهکارها بپردازد. بر اساس این تحقیق می توان راهکارهای مقابله با فروپاشی کانون خانواده را که در سوره «طلاق» آمده است، به دو دسته 1ـ کنشی، 2ـ بینشی و گرایشی، تقسیم کرد. راهکارهای کنشی عبارتند از: «محدودیت زمانی خاص برای طلاق»، «حضور زن در منزل همسر در طول عدّه طلاق»، «جدایی شایسته»، «حضور دو شاهد عادل ناظر بر وقوع طلاق»، و راهکارهای بینشی و گرایشی عبارتند از: «یاد خدا»، «رعایت تقوا»، «حفظ حدود الهی»، «توجه به قیامت»، «عبرت‌گیری از عذاب سخت الهی» و «توجه به قدیر و علیم بودن خداوند».
One of the harms that the local community recognizes is the deterioration of the marital bond and the collapse of the family unit due to divorces, which have many negative consequences in various aspects of human life; concerning divorce consequences, it prevents it from being found of marriage. The Holy Qur'an, as the pure and important source of Islam, has offered beneficial strategies to preserve the family unit and reduce divorces. This study aimed to find the strategies to deal with the center of the collapsing family, which are stated in Surah Al-Talaq; these strategies are into two categories: action, insight, and tendency. In Al-Talaq Surah, the practical strategies are observed, including a specific time limit for divorce, the presence of a woman at her husband's home during the divorce period, a proper separation, and the presence of two just witnesses overseeing the divorce. The strategies of insight and inclination of Surah Al-Talaq are remembrance of God, invitation to piety, divine protection, divine command, belief in the resurrection, learning from the punishment of rebellious human beings of the past, paying attention to the power and knowledge of God.
1. قرآن کریم
2. ابن عاشور، محمد بن طاهر(1420ق)، التحرير و التنوير، بیروت، موسسة التاریخ العربی.
3. اخوت، احمد رضا ، قاسمی، مریم(1393ش)، ساختار وجودی جامعه، تهران، انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت علیهم السلام.
4. امين، سيده نصرت(1361 ش)، مخزن العرفان در تفسير قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان.
5. بازرگان، عبد العلى(1375ش)، نظم قرآن، چاپ دوم، تهران، قلم.
6. بدران ابوالعینین، بدران(بی تا)، الفقه المقارن للأحوال الشخصية، بين المذاهب الاربعة السنية و المذهب الجعفري و القانون، بیروت،دار النهضة العربية.
7. بروجردى، آقا حسين(1386ش)، جامع أحاديث الشيعة ، تهران،انتشارات فرهنگ سبز.
8. ثعلبى نيشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهيم (1422ق)، الكشف و البيان عن تفسير القرآن، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
9. جوادی آملی، عبدالله (1388ش)، زن در آیینه جمال و جلال، محقق محمود لطیفی، چاپ نوزدهم، قم، مرکز نشر اسراء.
10. حسينى شيرازى، سيد محمد(1423ق)، تبيين القرآن، ، چاپ دوم، بيروت، دار العلوم.
11. حقى بروسوى، اسماعيل(بى تا)، تفسير روح البيان،بيروت، دارالفكر.
12. خطیبی کوشکک، محمد و دیگران(1386ش)، فرهنگ شیعه، ، قم، زمزم هدایت.
13. دهخدا، علی اکبر(1348ش)، لغت نامه دهخدا، تهران، چاپ دانشگاه تهران.
14. راوندى، قطب الدين سعيد بن هبة الله(1405ق)، فقه القرآن فى شرح آيات الأحكام، چاپ دوم، قم، كتابخانه آية الله مرعشى نجفى.
15. زحيلى، وهبة بن مصطفى(1418ق)، التفسير المنير فى العقيدة و الشريعة و المنهج، بيروت، دار الفكر المعاصر.
16. زمخشرى، محمود(1407ق)، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بيروت، دار الكتاب العربي.
17. سبزوارى نجفى، محمد بن حبيب الله(1419ق)، ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن، بيروت، دار التعارف للمطبوعات.
18. شوكانى، محمد بن على(1414ق)، فتح القدير، بيروت، دار ابن كثير.
19. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن(1409ق)، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام.
20. صادقى تهرانى، محمد(1365ش)، الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن، چاپ دوم، قم،انتشارات فرهنگ اسلامى.
21. صبوحی طسوجی، علی (1396ش)، تدبر در قرآن کریم، قم، مشعر قم.
22. صدوق، محمد بن على(1413ق)، من لا يحضره الفقيه، چاپ دوم، قم،دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
23. --------------- (1406ق)، ، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، چاپ دوم، قم، دار الشريف الرضي للنشر .
24. طباطبایی، سيد محمد حسين(1417ق)، الميزان فى تفسير القرآن، تهران،دارالکتب الاسلامیه.
25. طبرسى، حسن بن فضل(1370 ش)، مكارم الأخلاق، چاپ چهارم، قم، الشريف الرضى.
26. ------------- (1372ش)، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران،ناصر خسرو.
27. طوسى، محمد بن الحسن(1407 ق )، تهذيب الأحكام ، چاپ چهارم، تهران، دار الكتب الإسلاميه.
28. ------------- (1390ق)، الإستبصار فيما اختلف من الأخبار، تهران، دار الكتب الإسلامية.
29. طيب، سيد عبدالحسين(1378ش)، اطيب البيان في تفسير القرآن، تهران، انتشارات اسلام.
30. عمید، حسن(1357ش)، فرهنگ عمید،تهران، امیر کبیر.
31. فراء، ابوزكريا يحيى بن زياد(بی تا)، معانى القرآن، مصر، دارالمصريه للتأليف و الترجمه.
32. فيومى، احمد بن محمد(1414ق)، المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، قم، مؤسسه دارالهجرة.
33. قرشى، على اكبر(1377ش)، تفسير احسن الحديث، تهران، بنياد بعثت.
34. کاشانی ملا فتح الله(1423ق)، زبدة التفاسير، قم، بنياد معارف اسلامى.
35. ----------- (1336ش)، تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين، تهران، كتابفروشى محمد حسن علمى.
36. كاشفى سبزوارى، حسين بن على(1369ش)، مواهب عليه، تهران، سازمان چاپ وانتشارات اقبال.
37. كلينى، محمد بن يعقوب (1429ق)، الكافي ، قم، دار الحديث.
38. مدرسى، سيد محمد تقى(1419ق)، من هدى القرآن، تهران، دار محبى الحسين.
39. مطهری، مرتضی(1390ش) ، ده گفتار، چاپ سی و یکم، تهران، انتشارات صدرا.
40. معین، محمد(1360ش)، فرهنگ معین، چاپ چهارم، تهران، امیر کبیر.
41. مقدس اردبيلى، احمد بن محمد(بی تا)، زبدة البيان فى أحكام القرآن، تهران،كتابفروشى مرتضوى.
42. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1374ش)، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية.