پنج عامل بزرگ شخصیت و کمال گرایی مثبت و منفی به¬عنوان پیش‌بین‌های علائم اختلال بدشکلی بدن دختران نوجوان
محورهای موضوعی : سایر موضوعات مرتبطنیلوفر شهیدپور هاشمی 1 , فاطمه اژدری 2 * , فرزاد امیری 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی مثبت گرای اسلامی، گروه روانشناسی، مؤسسه آموزش عالی فاطمیه، شیراز، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه پیام نور شیراز، شیراز، ایران
3 - کارشناس ارشد،گروه روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: اختلال بدشکلی بدن, پنج عامل بزرگ شخصیت, کمالگرایی, کمالگرایی مثبت و منفی, ترس از تصویر بدن, موسسه آموزش عالی فاطمیه شیراز,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اختلال بدشکلی بدن با پنج عامل بزرگ شخصیت و کمالگرایی مثبت و منفی در دانشجویان دختر شهر شیراز انجام شد. مطالعه ی حاضر از نوع توصیفی-همبستگی و بر روی300 نفر از دانشجویان دختر 22-18سال شهر شیراز در دانشگاه فاطمیه و دانشگاه شیراز و به شیوه ی نمونه گیری دسترس انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه های ترس از تصویر بدن لیتلتون (BICI, 2005 (، نئو فرم کوتاه پنج عامل بزرگ شخصیت(NEO-60) و پرسش نامه ی استاندارد کمالگرایی مثبت و منفی تری-شورت و پرسش نامه جمعیت شناختی بودند. داده ها توسط نرم افزار 21-spss مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. با توجه به نتایج تحلیل ضریب همبستگی پیرسون به دست آمده، نشان داد که بین متغیر های نوروز گرایی، توافق گرایی و برون گرایی با اختلال بدشکلی بدن همبستگی مثبت معنادار وجود دارد و بین متغیرهای وجدانی بودن و گشودگی با اختلال بدشکلی بدن همبستگی معناداری وجود ندارد. نتایج حاصل از یافته ها نشان داد از میان پنج عامل بزرگ شخصیت بین نوروز گرایی (بتا = 395/0) برون گرایی (بتا = 144/0) و توافق گرایی (89/0 = بتا) با اختلال بدشکلی بدن ارتباط مثبت معناداری وجود دارد. بین اختلال بدشکلی بدن با کمالگرایی منفی رابطهی معنادار دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که کمالگرایی منفی قوی ترین پیش بین برای اختلال بدشکلی بدن می باشد (477/ 0= بتا). علاوه بر این بین کمالگرایی مثبت با اختلال بدشکلی بدن رابطه غیرمستقیم وجود دارد (224/0 = بتا). بدین معنی که باافزایش مولفه ی کمالگرایی مثبت، اختلال بدشکلی بدن کاهش پیدا می کند. نتایج حاصل از یافته ها نشان داد از میان پنج عامل بزرگ شخصیت، سه عامل نوروز گرایی، برون-گرایی و توافق گرایی قوی ترین پیش بین ابتلا به اختلال بدشکلی بدن می باشد و همچنین کمالگرایی منفی میتواند موجب افزایش بروز اختلالات شود که این کمالگرایی منفی میتواند در ارتباط با متغیر صفات شخصیتی که از مولفه های مهم در پیش بینی اختلال بدشکلی بدن می باشد موجب ایجاد و تشدید اختلالات شود؛ درحالی صفات شخصیتی مطرح شده با کمالگرایی مثبت میتواند نتیجه ی عکس کمالگرایی منفی را بیان کند.
The Relationship of Body Dysmorphic Disorder Symtoms with Five Big Factors of Personality and Perfectionism in 18-22 Years Old Girls in Shiraz. Purpose: The aim of the present study is evaluation the relation of body dysmorphic disorder symptoms with five big factors of personality and positive and negative perfectionism in 18-22 years old girls in Shiraz. Method: This study was descriptive- correlation type study which was and has been Performed on 300 students girls 18-22 years old of Fatemieh and Shiraz University. Which participants was selected using available convenient sampling method. Data collection instruments were questioners of Body Image Concern Inventory (BICI: Litelton,2005), short NEO form five big factors of personality (NEO- 60),Terry-short positive and negative perfectionism standard questioner and demographic questioner used. The data were analyzed by analysis with using SPSS-21 software. Findings: According to Obtained results based on Pearson correlation cofficiene showed that there is a significant positive correlation between variables neuroticism (B=0/395), extraversion (B=0/144) and agreeableness (B=0/089) with body dysmorphic disorder and there is no significant correlation between variables conscientiousness and openness with body dysmorphic disorder. Body dysmorphic disorder has a significant and negative relationship with negative perfectionism. It means that by increasing negative perfectionism, body dysmorphic disorder also increases and also, Regression analysis results show that negative perfectionism, is the most powerful predictor for body dysmorphic disorder (B=0/477). Furthermore between positive perfectionism with body dysmorphic disorder there is an indirect relationship (B=-0/224) it means that by increasing positive perfectionism component, body dysmorphic disorder decrease. Result Conclusion: obtained results showed that among five big factors of personality, the three most powerful factors of Neuroticism, agreeableness and extraversion are the most powerful predictor of body dysmorphic disorder. Also negative perfectionism can cause to increase disorders,this negative perfectionism can cause exhibit disorders;that this negative perfectionism can be in relation with personality traits variable that is an important element of predicting body dysmorphic disorder causing creation and corroboration of disorder;although personality traits possed with positive perfectionism can explain the revrse result of negative perfectionism.
1- بساك نژاد، س.، و غفاري، م. (1386). رابطه بين ترس از بد ريختي بدني و اختلالات روانشناختي دانشجويان دانشگاه. مجله علوم رفتاري، 1(2)، 187- 179.
2- خانجانی، ز. (1396). پیشبینی سلامت عمومی براساس تصویر بدنی، استرس و ویژگیهای شخصیتی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 15(58)،40-47.
3- خانجانی ز.، باباپور، ج.، و گزیزه، ص. (1393). بررسی و مقایسه وضعیت روانی و تصویر بدنی متقاضیان جراحی زیبایی با افراد غیرمتقاضی. مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي شهید صدوقی يزد، ۲۰(۲)، ۲۳۷-1۴۸.
4- حق¬شناس، ح. (1395). طرح پنج عامل شخصیت¬شناسی نظریه، آزمون¬ها و کاربردهای بالینی و مشاوره¬ای NEO FFI & NEO PI-R تهران: انتشارات روان¬سنجی.
5- خسروی، ز.، و علیزاده صحرایی، ا. (1388). کمال¬گرایی سلامت یا بیماری. انتشارات علم.
6- دمهری، ف. و حمداوی، ل. (1393). پیش¬بینی نگرانی دانش¬آموزان از بدریخت‌انگاری براساس ویژگی¬های شخصیتی آنها. فصلنامه شخصیت وتفاوت¬های فردی، 3(5)، 1_12.
7- ربیعی، م. (1390). اختلال بدشکلی بدن ماهیت، علل و درمان. انتشارات ارجمند.
8- رشیدی، م.، رحمتی، م.، دنیوی، و.، راه نجات، ا.، و احمدی طهورسلطانی، م. (1395). رابطه مورد تمسخر قرارگرفتن به خاطر ظاهر و بازداری رفتاری باشدت نشانگان بدشکلی بدن: نقش واسطه¬ای کمال¬گرایی منفی. فصلنامه پرستار و پزشک در رزم،4(13)، 196-204.
9- سادوک، ب.، سادوک، و.، و روئیز، ب. (2015). خلاصه روان¬پزشکی کاپلان و سادوک. ترجمه رضایی، ف. (1394). انتشارات ارجمند
10- کاترین، آ؛ فیلیپس، دی (2015). جنبه¬های بالینی اختلال بدریخت‌انگاری‌بدن وارتباط آن با اختلال وسواس_اجباری، 162، 13_174.
11- گروسی فرشی، م. ت. (1380). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت). چاپ اول. تبریز: نشر دانیال و جامعه پژوه.
12- هوسپیان، ا.، یزدخواستی، ف.، و فاطمی، ف. (1394). کمال¬گرایی نوروتیک و اختلال بدشکلی بدن در افراد مبتلا به بیماری-های پوستی. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 13(4)، 532_537.
13- هوشمندی، م. (1393). رابطه ابعاد کمالگرایی با باورهای معرفت¬شناختی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاداسلامی. واحد ارسنجان.
14- APA.(2013).American Psychiatric Association: Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5 ed.American Psychiatric Association,Washington DC.
15- Amelang, M., Hasselbach, P., & Stürmer, T.(2004). Personality, cardiovascular disease, and cancer: first results from the Heidelberg cohort study of the elderly. Zeitschrift für Gesundheitspsychologie, 12(3), 102-115.
16- Anxiety and Depression Association of America.Body dysmorphic disorder (BDD). www.adaa.org/understanding-anxiety/related-illnesses/otherrelated-conditions/body-dysmorphic-disorder-bdd#
17- Arji, M. , Borjali, A. , Sohrabi, F. , & Farrokhi, N. A. (2016). Role of Perfectionism and Body Image in the Prediction of Body Dysmorphic Disorder Symptoms. Avicenna J Neuro Psych Physio, e42560.
18- Bolger, N. (1990). Coping as a personality process: a prospective study. Journal of personality and social psychology, 59(3), 525-537.
19- Cloninger, S. C. (1996). Personality: Description, dynamics, and development. WH Freeman/Times Books/Henry Holt & Co.
20- Cohen, S., & Williamson, G. M. (1991). Stress and infectious disease in humans. Psychological bulletin, 109(1), 5.
21- Costa, P. T. , & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI) professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
22- de Brito, M. J. A., Nahas, F. X., Cordás, T. A., Gama, M. G., Sucupira, E. R., Ramos, T. D., ... & Ferreira, L. M. (2016). Prevalence of body dysmorphic disorder symptoms and body weight concerns in patients seeking abdominoplasty. Aesthetic surgery journal, 36(3), 324-332.
23- Donahue, J. M., Reilly, E. E., Anderson, L. M., Scharmer, C., & Anderson, D. A. (2018). Evaluating associations between perfectionism, emotion regulation, and eating disorder symptoms in a mixed-gender sample. The Journal of nervous and mental disease, 206(11), 900-904.
24- Ferrario, S., Zotti, A., Masara, G., & Nuvolone, G. (2003)A comparative assessment of psychological characteristics of cancer patients and their caregivers. Psycho-Oncology. 11(4): 565–576.
25- Grant, J. E. , Lust, K. , & Chamberlain, S. R (2019) Body dysmorphic disorder and its relationship to sexuality, impulsivity, and addiction. Psychiatry research 273, 260-265.
26- He, W., Shen, C., Wang, C., Jia, Y., Wang, J., & Wang, W. (2018). Body dysmorphic disorder patients: Their affective states, personality disorder functioning styles and body image concerns. Personality and Individual Differences, 131, 1-6.
27- Khanjani,S&Haghayegh,S. A. (2018). A Path analysis of clinical and demographic variabies in body dysmorphic disorder in a student sample. Journal of Fundamentals of Mental Health,20(2),148_58 .
28- Littleton,H. L. , Axsom, D. S. , & Pury, C. L. (2005). Development of the body image concern inventor. Behavior Research and Therapy, 43, 229-241.
29- McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2005). Personality development: Stability and change. Journal of Personality and Social Psychology, 3, 173-175.
30- McCrae, R. R. (1987). Creativity, divergent thinking, and openness to experience. Journal of personality and social psychology, 52(6), 1258-1265.
31- McCrae, R.R., & Costa, P.T. (1986). Personality, coping, and coping effectiveness in an adult sample. Journal of Personality, 54, 385-405.
32- Perkins, A. (2019). Body dysmorphic disorder: The drive for perfection. Nursing made Incredibly Easy, 17(1), 32-38.
33- Phillips, K. (Ed.). (2017). Body Dysmorphic Disorder: Advances in Research and Clinical Practice. Oxford University Press.
34- Phillips, K. A. (2005). The broken mirror: Understanding and treating body dysmorphic disorder. Oxford University Press, USA.
35- Phillips K. Signs and symptoms of BDD.International OCD Foundation. https://bdd.iocdf.org/professionals/signs-symptoms
36- Richardson, C. M., Rice, K. G., & Devine, D. P. (2014). Perfectionism, emotion regulation, and the cortisol stress response. Journal of Counseling Psychology, 61(1), 110-118.
37- Scharschmidt, D. , Mirastschijski, U. , Preiss, S. , Brähler, E. , Fischer, T. , & Borkenhagen, A. (2018). Body image, personality traits, and quality of life in botulinum toxin A and dermal filler patients. Aesthetic plastic surgery, 42(4), 1119-1125.
38- Schieber, K. , Kollei, I. , de Zwaan, M. , Müller, A. , & Martin, A. (2013). Personality traits as vulnerability factors in body dysmorphic disorder. Psychiatry research, 210 (1), 242-246.
39- Veale, D. (2004). Advances in a cognitive behavioural model of body dysmorphic disorder. Body image, 1(1), 113-125.
40- Wilhelm, S. (2006). Feeling good about the way you look: A program for overcoming body image problems. Guilford Press.
41- Wilhelm, S., Phillips, K. A., Fama, J. M., Greenberg, J. L., & Steketee, G. (2011). Modular cognitive–behavioral therapy for body dysmorphic disorder. Behavior Therapy, 42(4), 624-633.
مجله علمی پژوهشهای میانرشتهای زنان دوره دوم، شماره 1، بهار 1399 صفحات 61-50 |
Woman Interdisciplinary Researches Journal Vol. 2, No. 1, Winter 2020 Pages 50-61 |
پنج عامل بزرگ شخصیت و کمالگرایی مثبت و منفی بهعنوان پیش‌بین‌های علائم اختلال بدشکلی بدن دختران نوجوان
نیلوفر شهیدپورهاشمی1، فاطمه اژدری*2، فرزاد امیری3
1. دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی مثبتگرای اسلامی، گروه روانشناسی، مؤسسه آموزش عالی فاطمیه، شیراز، ایران
nilufar.sh57@gmail.com
2. دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه پیام نور شیراز، شیراز، ایران (نویسنده مسئول)
azhdari.fa.1996@gmail.com
3. کارشناس ارشد،گروه روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
Farzadamiri53@yahoo.com
تاريخ دريافت: [12/7/98] تاريخ پذيرش: [28/11/98]
چکيده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اختلال بدشکلی بدن با پنج عامل بزرگ شخصیت و کمالگرایی مثبت و منفی در دانشجویان دختر شهر شیراز انجام شد. مطالعهی حاضر از نوع توصیفی-همبستگی و بر روی300 نفر از دانشجویان دختر 22-18سال شهر شیراز در دانشگاه فاطمیه و دانشگاه شیراز و به شیوهی نمونهگیری دسترس انجام شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامههای ترس از تصویر بدن لیتلتون (BICI, 2005 (، نئو فرم کوتاه پنج عامل بزرگ شخصیت(NEO-60) و پرسشنامهی استاندارد کمالگرایی مثبت و منفی تری-شورت و پرسشنامه جمعیتشناختی بودند. دادهها توسط نرمافزار 21-spss مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. باتوجه به نتایج تحلیل ضریب همبستگی پیرسون به دست آمده، نشان داد که بین متغیرهای نوروزگرایی، توافقگرایی و برونگرایی با اختلال بدشکلی بدن همبستگی مثبت معنادار وجود دارد و بین متغیرهای وجدانی بودن و گشودگی با اختلال بدشکلی بدن همبستگی معناداری وجود ندارد. نتایج حاصل از یافتهها نشان داد از میان پنج عامل بزرگ شخصیت بین نوروزگرایی (بتا = 395/0) برونگرایی (بتا = 144/0) و توافقگرایی (89/0 = بتا) با اختلال بدشکلی بدن ارتباط مثبت معناداری وجود دارد. بین اختلال بدشکلی بدن با کمالگرایی منفی رابطهی معنادار دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که کمالگرایی منفی قویترین پیشبین برای اختلال بدشکلی بدن میباشد (477/ 0= بتا). علاوهبر این بین کمالگرایی مثبت با اختلال بدشکلی بدن رابطه غیرمستقیم وجود دارد (224/0 = بتا). بدین معنی که باافزایش مولفهی کمالگرایی مثبت، اختلال بدشکلی بدن کاهش پیدا میکند. نتایج حاصل از یافتهها نشان داد از میان پنج عامل بزرگ شخصیت، سه عامل نوروزگرایی، برونگرایی و توافقگرایی قویترین پیشبین ابتلا به اختلال بدشکلی بدن میباشد و همچنین کمالگرایی منفی میتواند موجب افزایش بروز اختلالات شود که این کمالگرایی منفی میتواند در ارتباط با متغیر صفات شخصیتی که از مولفههای مهم در پیشبینی اختلال بدشکلی بدن میباشد موجب ایجاد و تشدید اختلالات شود؛ درحالی صفات شخصیتی مطرح شده با کمالگرایی مثبت میتواند نتیجهی عکس کمالگرایی منفی را بیان کند.
واژگان کلیدی: اختلال بدشکلی بدن، پنج عامل بزرگ شخصیت، کمالگرایی، کمالگرایی مثبت و منفی، ترس از تصویر بدن، موسسه آموزش عالی فاطمیه شیراز
بیان مسئله
حجم بالایی از تحقیقات روانشناسی این موضوع را اثبات نمودهاند که زیبایی بدنی روی بسیاری از جنبههای زندگی ازجمله کیفیت زندگی، عزت نفس و تصویر از بدن تاثیرگذار میباشد، ضمن اینکه روابط بین فردی و فرصتهای اشتغال نیز تحت تاثیر قرار میگیرند (بلوک و سارور1، 2013، سومر، زشوکه، برگفلد، ساتلر و آگوستین2، 2003؛ به نقل از بروکن هاگن، اسکارسچیمیت، میراتسچیسکی، پریس، براهلر و فیسچر3، 2018).
اختلال بدشکلی بدن یک اختلال نسبتاً متداول است این اختلال یک اشتغال ذهنی است که در آن یک یا چند عیب یا نقص در ظاهر وجود دارد که فرد معتقد است زشت، فاقد جذابیت، ناهنجار یا بدشکل است و میتواند با دیدگاه خوب، دید ضعیف یا فقدان دیدگاه یا بیتفاوتی همراه باشد (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013).
جالب توجه است که برخی افراد تنها به یک بخش از بدن خود توجه دارند (بهعنون مثال، یک بینی "بزرگ و بدفرم")، در حالی که بقیه تقریباً همه بخش‌های بدن خود را غیرعادی توصیف میکنند (فیلیپس و کاترین4، 2017). شیوع این اختلال در میان افراد بالغ معمولاً چیزی بین7/1 الی 4/2% است (کوران و همکاران، 2008، ریف و همکاران، 2006 ؛به نقل از گرنت، لاست و کمبرلین5، 2019). تغییرات بدنی همچون افزایش سن، بارداری یا تغییر در اطراف بدن موجب تغییرات عملکردی و روانی میشوند و حس شرمساری اجتماعی-فردی بالایی را برای فرد ایجاد میکنند. اما وسواس بیش از حد راجع به شرایط ظاهری با مخفی شدن علایم بیماریهای روانی همراه شده که تشخیص آنها در تمامی شرایط دشوار میکند (دی بریتو، ناهاس، کرداس، گاما، سوکوپیرا، راموس و همکاران6، 2016). بیمارانی با کمبودهای ادراکی جزئی که درصدد عمل جراحی هستند، معمولاً گزینه های مناسبتری برای تشخیص اختلال بدشکلی بدن محسوب میشوند. رفتارهای اجتنابی و کنارهگیری اجتماعی بر شدت اختلال بدشکلی بدن و مزمن شدن آن تاثیرگذار است (دی بریتو و همکاران، 2016).
نکته مهم و حائز اهمیت در مورد این اختلال برای ایجاد تمایز بین اختلال بدشکلی بدن و توجه عادی به ظاهر فیزیکی، که امری بسیار رایج در بین افراد معمولی است، این است که تعریف اختلال بدشکلی بدن نه تنها اشتغال ذهنی، بلکه پریشانی قابل‌توجه از منظر بالینی یا اختلال در عملکرد روانشناختی (در فعالیت‌های اجتماعی، شغلی، تحصیلی، یا شخصیتی) حاصل از توجه افراطی به ظاهر را نیز در برگیرد. تمایل و اقدام به خودکشی نیز با این اختلال در ارتباط است (فیلیپس و همکاران، 2017). همچنین این اختلال با مقادیر بالایی از خودکشی 7همراه است (فیلیپس و منارد، 2006؛ فیلیپس منارد، فای و پاگانو، 2005؛ به نقل از وانگ، وانگ، جیا، وانگ، شن، هی، 2018). تقریباً بیش از یک چهارم مبتلایان به این اختلال در طول عمر خود اقدام به خودکشی میکنند. عوارض و پیامدهای گاهاً مرگبار این اختلال بیانگر اهمیت و لزوم درک بهتر این بیماری هستند (فیلیپس و همکاران، 2017). معمولاً شروع اختلال بدشکلی بدن در دوران نوجوانی یا اوایل جوانی است (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013). همچنین در نمونههای جوان، رابطه بین اختلال بدشکلی بدن و عزت نفس و کیفیت زندگی نامطلوب نیز به اثبات رسیده است (بوهن، ویلهلم، کتن، فلورین، بیر و جنیک8، 2002؛ کریا، بوتسی، گریشام، قیسی9، 2018؛اشنایدر، ترنر، موند، هودسن10، 2017؛ به نقل از گرنت و همکاران، 2019).
مطالعات نشان داده است که این اختلال شامل خصوصیات نسبتاً پایدار نگرانیهای تصویر بدن و ویژگیهای شخصیتی میباشد و با اختلالات دو قطبی و افسردگی و ناخوشیها همراه است. گرچه، توافق کلی بین علائم این اختلال و ویژگیهای شخصیتی وجود ندارد (وانگ و همکاران، 2018) معمولاً تمرکز اصلی نگرانیهای ظاهری، بینی، مو و یا پوست میباشند اما ممکن است شامل بیش از یک قسمت از بدن نیز باشد (فیلیپس و همکاران، 2005؛ به نقل از شیبر، کولی، دی زوان، مولر، مارتین، 2013).
باور عمومی درمورد علل مرتبط و موثر در بروز این اختلال (بدشکلی بدن) بر این است که ژنتیک، تاثیر منفی سروتونین11، ویژگیهای شخصیتی و تجارب زندگی مانند سواستفاده یا تروما12 میتواند در بروز آن نقش داشته باشد. همچنین به نظر میرسد که عوامل اضطراب آور در دوره بزرگسالی ممکن است بر رویداد اختلال بدشکلی بدن تاثیر بگذارد (پرکینز، 2019).
معمولاًچنین گمان میشود که توسعهی اختلال بدشکلی بدن به چندین عامل بستگی دارد، دراین شرایط تعاملات پیچیدهای بین تجربیات قبلی زندگی (مثلاً آزار دادن و قلدری)، عوامل زیستی (مثلا ژنتیک) و ویژگیهای شخصیتی (مثلاً کمالگرایی) برقرار میشوند (ویلهلم، 2006 ؛به نقل از شیبر و همکاران، 2013). همچنین از آن جایی که خصوصیات شخصیتی یکی از عوامل متعدد مرتبط با این اختلال است به ارائه توضیحات مختصر در این باره میپردازیم. نکته مهم آن است که باید بین ویژگیهای شخصیت و اختلالات شخصیت تفاوت قائل شویم. هر شخصی میتواند شخصیتی داشته باشد با ویژگیهای منحصر به فرد که از یک یا ترکیبی از شخصیتهای دهگانه، شکل گرفته است. اما تفاوت بین ویژگیهای شخصیت و اختلال شخصیت در مختل بودن فرد در مراقبت از خود (در همهی ابعاد قابل تعریف) و اختلال در روابط بین فردی و افت در عملکرد میباشد (حقشناس، 1395). براساس مدل پنج عاملی، شخصیت به صورت سلسله مراتبی با پنج عامل اصلی سازمان می یابد و هر یک از این عوامل شامل روان رنجورخویی13، برونگرایی14، موافق بودن15، گشودگی (باز بودن به تجربه)16 و با وجدان بودن17 میباشد (مککری و کاستا 18، 2005؛ به نقل از میکاییلی، قلیزاد، کیامرثی، 1391). همچنین کمالگرایی یک مولفه تشخیص داده شده وسیع در گسترش و حفظ اختلال بدشکلی بدن میباشد (شافران، کوپر، فیربرن19، 2002 ؛به نقل از شیبر و همکاران، 2013).
اختلال بدشکلی بدنی، ناهنجاری تصویر بدنی است که افراد را به سمت کامل بودن سوق میدهد و بر اساس انجمن افسردگی و اضطراب ایالات متحده (ADAA)20، تقریباً در یکی از هر 50 نفر یا 5 تا 7. 5 میلیون نفر از جمعیت ایالات متحده گزارش شده است (انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا؛ فیلیپس؛ به نقل از پرکینز، 2019) افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن، کمالگرایانهتر از افراد عادی میاندیشند و رفتار میکنند. بنابراین احتمال دارد که حتی به کوچکترین نواقص نیز توجه کرده و تمرکز مضاعف خود را روی آنها قرار بدهند. آنها به محض به پایان رسیدن آستانهی تحملشان نسبت به این نواقص، دچار حس ناخوشایند و استرس گونهای میشوند (ویلهلم، 2006؛به نقل از شیبر و همکاران، 2013). در کمالگرایی فرد استانداردهای بالایی را برای خود تصور میکند و با دید انتقادی جدی به آنها مینگرد (فراست و مارتن، 1990؛ به نقل از شیبر و همکاران، 2013). کمالگرایی شامل دو بعد میباشد. بعد اول کمالگرایی سازگارانه است که دستیابی به اهداف همراه با تلاش و با دید منطقی همراه است و بعد دیگر کمالگرایی ناسازگارانه است که با دید غیر منطقی میباشد (باردون، کان21 ، 2007؛ به نقل از داناهی، ریلی، اندرسون و اسکارمر 22، 2018). که هر بعد، نتایج متمایزی همراه دارد. دستیابی به کمالگرایی همراه با تلاش و اهداف واقعبینانه نتایج سازگارانه و بهنجار و مثبتی در پی دارد و سبب موفقیت در زمینههای مختلف میشود (میلز، بلانک استین23، 2000؛ به نقل از داناهی و همکاران، 2018). در مقابل کمالگرایی ناسازگارانه یا نابهنجار به نتایج اجتماعی- روانی منفی مربوط می شود (هیویت، فلت، شری، هابکی، پارکین، لام 24 و همکاران، 2003؛ به نقل از داناهی و همکاران، 2018). سایر مطالعات «مسئله بدریخت‌انگاری» را مورد توجه قرار داده‌اند که با اختلال بدشکلی بدن همپوشانی دارد اما مفهومی گسترده‌تر است که علائم جسمی غیر اختلال بدشکلی بدن و وسواس نسبت به بوی بدن (نشانه‌های سندرم مرجع بویایی) را نیز دربرمی‌گیرد (فیلیپس و همکاران، 2017).
باتوجه به اهمیت موضوع وکمبود مطالعات کافی و جامع در زمینه تاثیر ویژگیهای شخصیتی و کمالگرایی مثبت و منفی بر اختلال بدشکلی بدن در دانشجویان، فرض اصلی پژوهش این بوده است که ویژگیهای شخصیتی و کمالگرایی میتوانند در بدشکلی بدن و تصویر بدنی موثر باشند.
روش
ژوهش حاضر از نوع توصیفی و مطالعات همبستگی بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاههای شهر شیراز بود. نمونه پژوهش شامل دانشجویان 22-18 سال دانشگاههای شهر شیراز بود. تعداد نمونه مورد بررسی 300 نفر بود که به صورت در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامهها اجرا شدند. جهت اجرای این پژوهش بعد از تایید پرسشنامهها و کسب اجازه از مراکز ذیصلاح در یک پروسه دو ماه اطلاعات خام جمعآوری شد. دادههای پژوهش توسط شاخصهای آمار توصیفی و استنباطی و ضریب همبستگی، تحلیل رگرسیون همزمان و تحلیل واریانس (آنوا) و نرمافزار spss-21 تجزیه وتحلیل شدند.
ابزار
در این پژوهش ازابزارهای ذیل استفاده گردید.
1- پرسشنامه ترس از تصویر بدن لیتلتون25 (BICI):پرسشنامه ترس از تصویر بدن لیتلتون در سال 2005 توسط لیتلتون و همکاران طراحی شد. این پرسشنامه شامل 19 پرسش میباشد که هر پرسش دارای طیف 5 درجهای است که از (1) هرگز تا (5) همیشه نمرهگذاری میشود. در ایران بساکنژاد و غفاری 1386 روایی پرسشنامه ترس از تصویر بدن لیتلتون (BICI) را بر اساس همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ 95% گزارش کردند. در تحقیق حاضر پایایی پرسشنامه نگرانی درباره تصویر بدنی به روش آلفای کرونباخ برابر 86%، خرده مقیاس اول 84% (نارضایتی ظاهر) و خرده مقیاس دوم 71% (تداخل در عملکرد) میباشد که بیانگر پایایی قابل قبول میباشد.
2-پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت مک کری و کاستا (NEO):26این پرسشنامه شامل60 سوال است و برای ارزیابی پنج عامل اصلی شخصیت (برونگرایی، روان رنجورخویی، گشودگی، موافق بودن و با وجدان بودن) بهکار میرود و از لحاظ روایی و پایایی هیچ تفاوتی با فرم بلند آن ندارد. مککری و کاستا (1992) به ترتیب ضرایب پایایی مقیاسها را91 %، 88 %، 79 %، 93 %، 90 % را برای روان رنجور خویی، برونگرایی، گشودگی، موافق بودن و وجدانی بودن گزارش کردهاند و ضرایب پایایی بهدست آمده در ایران برابر با 83%، 75%، 80%، 79%، 79% گزارش شده است (گروسی، 1380).
3-پرسشنامه استاندارد کمالگرایی مثبت و منفیتری - شورت و همکاران: این پرسشنامه در سال 1995 ساخته شده است. شامل 40 پرسش میباشد. دارای طیف 5 درجهای لیکرت از 1(کاملاً مخالفم) تا 5 (کاملاً موافقم) نمرهگذاری میشود (رشیدی، رحمتی، دنیوی، راه نجات، احمدی طهورسلطانی، 1395). برای تعیین روایی پرسشنامه از روایی محتوا استفاده شده است. در پژوهش هوشمندی (1393) پایایی مولفههای پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS به دست آمد و در نهایت بر روی گروه نمونه آماری اصلی اجرا شد. مقدار آلفای کرونباخ کل پرسشنامه 89/0 بود.
یافتهها
چنانچه پیشتر اشاره شد شرکتکنندگان در پژوهش 300 نفر از دانشجویان بودند که در دامنه سنی 18 تا 22 سال با میانگین و انحراف معیار معادل 35/1±54/20 قرار داشتند. از این تعداد 239 نفر (7/70درصد) مجرد بودند که عموماً 260 نفر (7/86 درصد) دانشجوی دوره لیسانس بودند.
برای بررسی فرضیهها و تعیین ارتباط احتمالی متغیرها از ضریب گشتاوری همبستگی پیرسون و برای سنجش توان پیشبینی متغیرهای مستقل از رگرسیون چند متغیره استفاده شد. در ادامه ماتریس ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش ارائه میشود:
جدول (1) آمارههای توصیفی مربوط به میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش
متغيرها | مولفهها | میانگین | انحراف معیار |
ویژگیهای شخصیتی | نوروزگرایی | 10/24 | 43/6 |
برون گرایی | 27/19 | 39/4 | |
باز بودن به تجربه | 84/20 | 55/4 | |
توافقگرایی | 45/20 | 71/3 | |
وجدانی بودن | 01/23 | 82/4 | |
اختلال بدشکلی بدن |
| 11/42 | 78/15 |
متغيرها | مولفهها | میانگین | انحراف معیار |
کمالگرایی | کمالگرایی مثبت | 52/78 | 50/11 |
| کمالگرایی منفی | 65/65 | 12/11 |
| نمره کل کمالگرایی | 13/145 | 59/19 |
اختلال بدشکلی بدن |
| 11/42 | 78/15 |
جدول (2) ماتریس ضرایب همبستگی بین پنج عامل بزرگ شخصیت و کمالگرایی مثبت و منفی با بد شکلی بدن
متغیر | M+(SD) | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
نوروزگرایی | 10/24(43/6) | 1 |
|
|
|
|
|
|
|
برونگرایی | 27/19(39/4) | 004/0 | 1 |
|
|
|
|
|
|
باز بودن به. . | 84/20(55/4) | **173/ | **418/0 | 1 |
|
|
|
|
|
توافقگرایی | 45/20(82/4) | **354/0 | **184/0 | *308/0 | 1 |
|
|
|
|
وجدانی بودن | 01/23(80/3) | 106/0 | **394/0 | **406/0 | **317/0 | 1 |
|
|
|
کمال گ مثبت | 52/78(50/11) | 04/0 | 24/-0** | 15/0-** | 11/0- | 39/0_ | 1 |
|
|
کمال گ منفی | 65/65(12/11) | 48/0** | 17/0-** | 26/0** | 37/0** | 29/0** | 97/0-** | 1 |
|
بدن شکلی بدن | 11/42(78/15) | **409/0 | **167/0 | 065/0 | **174/0 | 025/0 | 38/-0** | 39/0** | 1 |
*p<05/0 **p<01/0
نتایج ماتریس ضرایب همبستگی نشان میدهد بدشکلی بدن با مولفههای نوروزگرایی، برونگرایی، توافقگرایی و کمالگرایی منفی رابطه مثبت و معنادار و با کمالگرایی مثبت رابطه منفی و معنادار دارد (01/0>p). همچنین بد شکلی بدن با مولفههای باز بودن به تجربه و وجدانی بودن رابطه معناداری نشان نداد. (05/0<p).
به منظور تعيين سهم هر كدام از متغيرهاي ذكر شده در پيش¬بيني اختلال بدشکلی بدن از رگرسيون همزمان استفاده شد. قبل از انجام تحلیل رگرسیون، بررسی دادههاي پرت با استفاده از نمودار مستطیلی نشان داد که هیچگونه دادهی پرتی (انتهایی) وجود ندارد. بررسي خطي بودن رابطه متغيرها با استفاده از نمودار پراکنش نشان داد كه رابطه بين متغيرهاي مورد بررسي خطي است و توزيع باقي ماندهها نرمال است. همچنين، نتايج آزمون كولموگروف-اسميرنوف نيز نشان داد كه توزيع دادهها نرمال است. نمودار باقيماندهها حاكي از يكساني واريانسها بود و آماره دوربين واتسون نیز نشان داد که مفروضه استقلال برقرار است (659/1=DW). بررسی مفروضه همخطي چندگانه از طريق آماره تلرانس و نیز تورم واريانس (VIF) نشان داد که شاخص تلرانس در دامنه 732/0 تا 537/1 حاکی از عدم همخطي چندگانه بين متغيرهاي مستقل بود. لذا باتوجه به برقرار بودن مفروضهها از تحليل رگرسيون همزمان استفاده شد. بهمنظور تعيين سهم مولفههای معنادار در پیشبینی بد شکلی بدن، از ضريب رگرسيون چند متغيره به شيوه ورود استفاده شد.
جدول (3) نتايج تحليل رگرسيون چند متغيري، پيشبيني بد شکلی بدن از طریق پنج عامل بزرگ شخصیت و کمالگرایی مثبت و منفی:
مدل | Ss | Df | Ms | F | P | ||||||
رگرسيون | 35/19213 | 5 | 71/3842 | 31/21 | 001/0 | ||||||
باقيمانده | 16/51741 | 287 | 28/180 | - | - | ||||||
کل | 73/70954 | 292 | - | - | - | ||||||
متغيرهاي پيشبين | R
52/0 | R2
27/0 | ARS
25/0 | ضرايب غير استاندارد | ضرايب استاندارد | T | P | ||||
B | SE | BETA | |||||||||
عدد ثابت | - | - | - | 62/25 | 29/10 | - | 48/2 | 01/0 | |||
نوروزگرایی | - | - | - | 63/0 | 15/0 | 26/0 | 15/4 | 001/0 | |||
برون گرایی | - | - | - | 70/0 | 18/0 | 19/0 | 77/3 | 001/0 | |||
توافقگرایی | - | - | - | 04/0- | 18/0 | 01/0- | 22/0- | 82/0 | |||
کمالگرایی مثبت | - | - | - | 13/0- | 08/0 | 09/0- | 61/1- | 10/0 | |||
کمالگرایی منفی | - | - | - | 45/0 | 09/0 | 32/0 | 65/4 | 001/0 | |||
همانطور که در جدول شماره (2) مشاهده ميشود ميزان F مشاهده شده معنادار است و استفاده از مدل خطي رگرسيون بلامانع است(31/21 F=). نتايج نشان ميدهد مدل رگرسیون در کل 27/0 درصد از تغييرات بدشکلی بدن را تببين ميکند. باتوجه به ضرايب استاندارد و غير استاندارد از بین هوامل شخصیتی، نورزگرایی و برونگرایی و در بین کمالگرایی، کمال گرایی منفی به صورت معناداری قادر به پیشبینی بدشکلی بدن بودند (010/0>p). در عین حال، قویترین پیش بین بدشکلی بدن کمالگرایی منفی بود (32/0=Beta).
بحث و نتیجهگیری
اختلال بدشکلی بدن، یک اختلال نسبتاً شایع و ناشناخته چه برای مردم عادی و چه برای متخصصان بهداشت روانی میباشد، افراد بسیاری وجود دارند که مبتلا به این اختلال بوده و به جای درمان، زیرتیغ جراحیهای زیبایی قرار میگیرند. ماهیت نسبتاً ناشناخته اختلال بدشکلی بدن، تصویر بالینی چندبعدی از این اختلال را نشان میدهد که ماهیت و درمان آن را با پیچیدگی روبرو میکند خصوصا اگربا متغیر دیگری همراه شود سبب میشود که این فرایند دشوارتر و مبهمتر شود. باوجود اینکه این اختلال شیوع نسبتاً بالایی دارد به خصوص در دانشجویان که بیشتر هم دیده میشود و روز به روز بر تعداد این افراد افزوده میگردد (خسروی و علیزاده صحرایی؛ 1388). در ادامه به مرور نتایج پژوهش و تبیین یافتهها میپردازیم:
نتایج ما نشان داد بین اختلال بدشکلی بدن و نوروزگرایی یا روان رنجوری رابطه معنا دار وجود دارد. خانجانی، بابا پور، صبا (1393) در پژوهشی نشان دادند که بین نوروزگرایی و تصویر مثبت بدنی رابطه منفی معنادار وجود دارد، که خود این یافته با نتایج پژوهشهای آملانگ، هاسلباچ و استورمر27 (2004)، فراریو، زوتی، مسسارا و نوولون28 (2003) کاملاً همسو است و با پژوهش حاضر کاملاً ناهمسو میباشد. به این دلیل کاملاً ناهمسو میباشد چون طبیعی است که بین نوروزگرایی با تصویر مثبت بدنی رابطهی منفی معنادار وجود داشته باشد در این جا تصویر مثبت بدنی اختلال نیست بلکه صرفاً یکی از مولفههای موثر بر اختلال بدشکلی بدن میباشد اما در پژوهش حاضر چون اختلال بدشکلی بدن را با نوروزگرایی میسنجیم، چون همبستگی شان مثبت است هر دو با هم افزایش یا کاهش دارند به این علت که چون نوروزگرایی یکی از مولفههایی است که افراد را مستعد اختلال بدشکلی بدن میسازد بخاطر همین رابطه شان مثبت میباشد. هم چنین باتوجه به پژوهش خانجانی و همکاران (1393) میتوان گفت که ویژگی شخصیتی نوروزگرایی، مشکلات بسیاری برای دانشجویان به وجود میآورد و زمینه را برای اختلالات روانی فراهم میکند. بنابراین فرض پژوهش تأیید میشود. بخش عمدهای از تحقیقات بر وجود رابطهای معنادار بین اختلال بدشکلی بدن و افسردگی (کرسا و همکاران، 2018؛ اشنایدر و همکاران، 2017؛ به نقل از گرنت و همکاران، 2019) و اضطراب (کرسا و همکاران، 2018) بیان کردند. باتوجه به این که نمرهی بالا در شاخص روان رنجوری، افراد را مستعد اختلالات روانی میسازد. همچنین میتوان به شباهتهای دیگر نوروزگرایی با اختلال بدشکلی بدن اشاره کرد. یافتههای پژوهش نشان داد که بیماران مبتلا به اختلال بدشکلی بدن دارای دو مجموعه از علائم روانرنجوری و وسواس فکری_عملی هستند که با ظاهر فیزیکی مرتبط است (خانجانی و حقایق، 2018).
بین اختلال بدشکلی بدن و برونگرایی رابطهی معنادار وجود دارد. نتایج پژوهشهای آملانگ، هاسلباچ و استورمر (2004)، فراریو، زوتی، مسسارا و نوولون (2003) با نتایج پژوهش حاضر همسو است. صفات شخصیتی نقش مهمی درسببشناسی و پییشرفت اختلالات دارد. درونگرایی-برونگرایی دارای یک طیف است. افرادی که برونگرایی شدید (کامل) دارند (افرادی که بهطور کامل برونگرا هستند) مستعد اختلال بدشکلی بدن هستند. اینگونه تبیین میشود که چون افراد برونگرا به معاشرت علاقه زیادتری دارند و پس اینکه چگونه به نظر برسند هم برایشان اهمیت پیدا میکند، به همین دلیل آنها با نقص خود ساخته، خیالی و یا واقعی ولی کوچک خود، اشتغال ذهنی افراطی بیشتری پیدا میکنند. مقیاسهای شاخص Eشامل عاطفهی مثبت، جامعهپذیری و فعالیت میباشد (کاستا و مک کری، 1984؛ به نقل از حقشناس، 1395). بعد نوروزگرایی شامل واکنشهای هیجانی است که میتواند باعث تجربهی زیاد وقایع منفی و رویدادهای استرس زا در زندگی شود (کلونینگر29، 1990). نمرات بالا در نوروزگرایی افراد را مستعد اضطراب میکند و به عقیدهی بولگر30 (1990) و مک کری و کاستا (1986) این افراد از شیوههای مقابلهای غیر موثر که در کاهش استرس فرد موثر نیستند، استفاده میکنند. کوهن و ویلیامسون 31 (1991)، نتیجه گرفتند که در واقع میتوان گفت که برونگرایی و نوروزگرایی دو ویژگی مهم شخصیتی هستند که میتواند افراد را در معرض بیماری قرار میدهند (میکاییلی و همکاران،1391).
نتایج پژوهش حاضر نشان داد بین اختلال بدشکلی بدن و گشودگی رابطهی معناداری وجود ندارد. شاخص باز بودن شامل علائق زیباییشناسی، علائق ذهنی است. معمولاً شاخص "باز بودن" ارتباط مثبتی با هوش دارد. البته بیشتر با آن جنبههایی از هوش سر و کار دارد که کمتر در معرض سنجش در آزمونهای هوش است که از جملهی آن میتوان به تفکر واگرا اشاره کرد، که با خلاقیت ارتباط نزدیکی دارد (مک کری، 1987). البته این شاخص (باز بودن)، معادل هوش نیست )حقشناس، 1395).
نتایج نشان داد بین اختلال بدشکلی بدن و توافقگرایی، رابطهی مثبت معنادار وجود دارد که این یافته با نتایج تحقیقات دمهری و حمداوی (1393) که نشان دادند بین ویژگی شخصیتی موافق بودن با نگرانی از بدشکلی بدن در دانش آموزان همبستگی منفی معنادار وجود دارد، کاملا ناهمسو میباشد. در پژوهش دمهری و همکاران (1393)، بیشترین رابطهی معنادار (همبستگی منفی) بین نگرانی از بدشکلی بدن و ویژگیهای شخصیتی مربوط به وجدانی بودن و موافق بودن است. توافقگرایی همانند برونگرایی، بر گرایشهای ارتباط بین فردی تاکید دارد (حقشناس، 1395). به دلیل تعاملاتی که با دیگران دارد، ظاهرش بیش از کسی که ارتباطات چندانی ندارد، برایش مهم و باعث اشتغال ذهنی او میشود و او را مستعد این اختلال میکند.
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین اختلال بدشکلی بدن با وجدانی بودن رابطهی معناداری وجود ندارد؛ بنابراین دانشآموزانی که دارای ویژگی شخصیتی وجدانی بودن بالا هستند اضطراب و نگرانی کمتری دربارهی ظاهر خود، تجربه میکنند. همچنین پژوهشهای ویلهلم32، فیلیپس، فاما، گرین برگ، استرکتی33 (2011) و فیلیپس (2005) مبنی بر وجود رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و اختلال بدشکلی بدن میباشد. کمالگرایی عنصری است که بهطور گستردهای در ایجاد و توسعه اختلال بدشکلی بدن شناسایی شده است (ارجی، برج آلی، سهرابی و فرخی؛2016).
در تببین این که چگونه بین اختلال بدشکلی بدن و شاخص وجدانی بودن هیچ رابطهی معناداری وجود ندارد شاید بتوان به این مسئله اشاره کرد که چون پژوهش حاضر تک جنسیتی بود (مطالعه تنها روی یک جنس انجام شده بود) چنین نتیجهای حاصل شده است بر خلاف پژوهش دمهری و همکاران (1393) که مطالعه روی هر دو جنس انجام شده بود.
یافتههای پژوهش نشان داد که بین مولفه کمالگرایی منفی بااختلال بدشکلی بدن رابطه مستقیم وجود دارد. این یافتهی پژوهش حاضر با مطالعه هوسپیان، یزدخواستی، فاطمی، (1394) که درمطالعهی خود به این نتیجه رسیدند در بیمارانی که نمرات مقیاس نشانه های بدشکلی بدن بالاتری داشتند نمرات کمالگرایی نوروتیک بالاتری نیز گرفته بودند کاملاً همسو (همخوان) میباشد. زیرا در اختلال بدشکلی بدن یک تصویر ذهنی عمیق از زشت بودن یا مشغولیت ذهنی شدید به سبب یک یا چند عیب یا نقص کوچک و یا حتی خیالی در نظر فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن که فرد گرایش افراطی جهت بیعیب و نقص بودن دارد (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی، 2013).
یافتههای پژوهش نشان میدهد که بین کمالگرایی مثبت با اختلال بدشکلی بدن رابطه غیرمستقیم (معکوس) وجود دارد بدین معنی که با افزایش مولفه کمالگرایی مثبت، اختلال بدشکلی بدن کاهش پیدا میکند. پژوهش حاضر با تحقیق ریچاردسون، رایس، دیواین34 (2014) همسو است آنها در مطالعهی خود به این نتیجه رسیدند که رابطه متقابلی بین تنظیم براحساس و کمالگرایی وجود دارد. کمالگرایی مثبت یا سازگارانه سبب میشود نشخوار ذهنی رنجآور از نابهنجاری ایجاد نشود و در نتیجه با بالا رفتن سازگاری مثبت، از این منظراحتمال اختلال بدشکلی بدن کاهش مییابد.
همچنین، مطابق با فرض کلی و اولیه پژوهش، یافتههای حاصل از تجزیه و تحلیل همبستگی پیرسون فرض را تایید کردند که بین اختلال بدشکلی بدن وکمالگرایی رابطه معناداری وجود دارد نتایج نشان میدهد که کمالگرایی مثبت و منفی 18 % از واریانس متغیر وابسته یعنی اختلال بدشکلی بدن را تبیین میکند. در تایید پژوهش حاضر میتوان به مطالعهی شیبر و همکاران (2013) اشاره کرد که حاکی از بالا بودن نمرات کمالگرایی درافراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن در مقایسه باافراد عادی بود. همچنین یافتههای پژوهش حاضر با نتایج پژوهش ویل35(2004) و ویلهلم (2006)که در بررسی خود به این نتیجه دست یافتند که کمالگرایی عامل آسیبزای عمومی برای به وجودآمدن اختلال بدشکلی است همسو میباشد. این اختلال خصوصاً در دانشجویان بیشتر دیده میشود (ربیعی، 1390) به همین دلیل پژوهش بر روی دانشجویان انجام گرفت. در پژوهش حاضر میانگین اختلال بدشکلی بدن 42/11 % بود. در دختران خصوصاً در دوره نوجوانی توجه به ظاهر افزایش پیدا میکند (کاپلان و سادوک، 2015). این امر به شیوع نسبتأ زیاد این اختلال اشاره دارد که سبب بررسی در پژوهش ما شد. همچنین ناهمسو شدن یافتههای مطالعهی حاضر با مطالعه کاترین36، فیلیپس (2015) شیوع این اختلال 1/5 % بیان کردند میتواند به دلایل متفاوتی باشد ازجمله؛ قدیمی بودن پژوهش در مقایسه با پژوهشهای حاضر و پژوهشهای اخیر زیرا همانطور مطالعات نشان میدهند که اختلال بدشکلی بدن در سالهای اخیر رشد بیشتری داشته است (ربیعی، 1390). همچنین دلیل دیگر برای ناهمسویی میتواند شیوه ی نمونهگیری در مطالعه کاترین و همکاران، (2015) میان دو گروه جنسیتی از دانشجویان (زن و مرد) باشد درحالی که پژوهش حاضر بهطور اختصاصی بر روی دانشجوبان دختر انجام شد زیرا این اختلال در زنان بیشتر دیده میشود و در زنان این اختلال حوزههای وسیعتری را شامل میشود که ممکن است به پایههای زیستی_اجتماعی و تاریخی آنها مربوط باشد. همچنین ممکن است زنان به خاطر عاطفی بودنشان، آمادگی بیشتری برای تجربه این علایم داشته باشند (ربیعی، 1390). بدین معنی که مولفهی کمالگرایی منفی با اختلال بد شکلی بدن رابطه مستقیم وجود دارد و بین کمالگرایی مثبت با اختلال بدشکلی بدن رابطه غیر مستقیم وجود دارد. متغیرهای مختلف از لحاظ روانشناختی به اختلال بدشکلی بدن مرتبط میشوند (خانجانی و همکاران، 2018). بهصورت کلی میتوان نتیجهگیری کرد که بین اختلال بدشکلی بدن با روان رنجور خویی، برونگرایی، توافقگرایی وکمالگرایی منفی رابطه معنادار مثبت بود و بین اختلال بدشکلی بدن با کمالگرایی مثبت رابطه منفی معنادار بود؛ بین اختلال بدشکلی بدن با گشودگی و وجدانی بودن رابطه معناداری مشاهده نشد.
محدودیتهای طرح پژوهش حاضر همبستگی بودن آن است وامکان نتیجهگیری علی وجود ندارد و عدم امکان استفاده از روش نمونهگیری تصادفی یا خوشهای به دلیل عدم دسترسی به لیست دانشجویان یا سایر اطلاعات لازم از سوی دانشگاه ها میباشد. محدودیت دیگر این بود که جامعه آماری پژوهش حاضر محدود به دانشجویان دختر دانشگاهها در شیراز میباشد که امکان تعمیم نتایج را به سایر جوامع و نمونهها محدود میسازد.
پیشنهاد میگردد که در مطالعات بعدی از طرحهای پژوهشی مداخلهای یا علی مقایسهای استفاده گردد که امکان نتیجهگیری علی را فراهم سازد. و پیشنهاد دیگر آن است که در پژوهشهای آتی از روشهای نمونهگیری که تعمیمپذیری دادهها را افزایش میدهند مانند روش نمونهگیری تصادفی استفاده گردد و مطالعات مشابه در جوامع آماری مختلف و نمونههای سایر شهرها مورد بررسی قرار گیرد.
منابع
1. بساك نژاد، سودابه؛غفاري، مجيد. (1386)، رابطه بين ترس از بد ريختي بدني و اختلالات روانشناختي دانشجويان دانشگاه. مجله علوم رفتاري، دوره اول، شماره2، صص187- 179.
2. خانجانی، زینب. (1396). پیشبینی سلامت عمومی براساس تصویر بدنی، استرس و ویژگیهای شخصیتی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 15(58)،صص40-47.
3. خانجانی زینب، باباپور جلیل، صبا گزیزه. بررسی و مقایسه وضعیت روانی و تصویر بدنی متقاضیان جراحی زیبایی با افراد غیرمتقاضی. مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي شهید صدوقی يزد. 1393; ۲۰ (۲) :۲۳۷-1۴۸.
4. حقشناس، حسن. (1395). طرح پنج عامل شخصیتشناسی نظریه، آزمونها و کاربردهای بالینی و مشاورهای NEO FFI & NEO PI-R تهران: انتشارات روانسنجی.
5. خسروی، زهره؛ علیزاده صحرایی، ام هانی. (1388). کمالگرایی سلامت یا بیماری. تهران: انتشارات علم.
6. دمهری، فرنگیس؛ حمداوی، لیلا. (1393). پیشبینی نگرانی دانشآموزان از بدریخت‌انگاری براساس ویژگیهای شخصیتی آنها. فصلنامه شخصیت وتفاوتهای فردی، 3(5)، 1_12.
7. ربیعی، مهدی. (1390). اختلال بدشکلی بدن ماهیت، علل و درمان. تهران: انتشارات ارجمند.
8. رشیدی، مهران؛ رحمتی، محمدرضا؛ دنیوی، وحید؛ راه نجات، امیرمحسن؛ احمدی طهورسلطانی، محسن. (1395). رابطه مورد تمسخر قرارگرفتن به خاطر ظاهر و بازداری رفتاری باشدت نشانگان بدشکلی بدن: نقش واسطهای کمالگرایی منفی. فصلنامه پرستار و پزشک در رزم، سال چهارم، شماره سیزده.
9. رضایی، فرزین؛ فخرایی، علی؛ فرمند، آتوسا؛ نیلوفری، علی؛ هاشمی، آذر؛ ژانت؛ شاملو، فرهاد. (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی. تهران: انتشارات ارجمند.
10. سادوک، بنجامین جیمز؛ سادوک، ویرجینیا آللوت؛ روئیز، بدرو (2015). خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک، جلد اول و دوم، ترجمه: رضایی، فرزین (1394).
11. کاترین، آ؛ فیلیپس، دی (2015). جنبههای بالینی اختلال بدریخت‌انگاری‌بدن وارتباط آن با اختلال وسواس_اجباری، 162، 13_174.
12. گروسی فرشی، م. ت. (1380). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت). چاپ اول. تبریز: نشر دانیال و جامعه پژوه.
13. هوسپیان، النا؛ یزدخواستی، فریبا؛ فاطمی، فرحناز. (1394). کمالگرایی نوروتیک و اختلال بدشکلی بدن در افراد مبتلا به بیماریهای پوستی. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 13(4)، 532_537.
14. هوشمندی، مرضیه. (1393). رابطه ابعاد کمالگرایی با باورهای معرفتشناختی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاداسلامی. واحد ارسنجان.
15. APA.(2013).American Psychiatric Association: Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 4 ed.American Psychiatric Association,Washington DC.
16. Amelang, M., Hasselbach, P., & Stürmer, T.(2004).Personality, cardiovascular disease, and cancer: first results from the Heidelberg cohort study of the elderly. Zeitschrift für Gesundheitspsychologie, 12(3), 102-115.
17. Anxiety and Depression Association of America.Body dysmorphic disorder (BDD). www.adaa.org/understanding-anxiety/related-illnesses/otherrelated-conditions/body-dysmorphic-disorder-bdd#
18. Arji, M. , Borjali, A. , Sohrabi, F. , & Farrokhi, N. A. (2016). Role of Perfectionism and Body Image in the Prediction of Body Dysmorphic Disorder Symptoms. Avicenna J Neuro Psych Physio, e42560.
19. Bolger, N. (1990).Coping as a personality process: a prospective study. Journal of personality and social psychology, 59(3), 525-537.
20. Brewester,K(2011). Body Dysmorphic Disorder adolescence:Imagines ngliness in adolescence: Imagined ugliness. The School Psychologist.
21. Cloninger, S. C. (1996). Personality: Description, dynamics, and development. WH Freeman/Times Books/Henry Holt & Co.
22. Cohen, S., & Williamson, G. M. (1991). Stress and infectious disease in humans. Psychological bulletin, 109(1), 5.
23. Costa, P. T. , & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI) professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
24. de Brito, M. J. A., Nahas, F. X., Cordás, T. A., Gama, M. G., Sucupira, E. R., Ramos, T. D., ... & Ferreira, L. M. (2016). Prevalence of body dysmorphic disorder symptoms and body weight concerns in patients seeking abdominoplasty. Aesthetic surgery journal, 36(3), 324-332.
25. Donahue, J. M., Reilly, E. E., Anderson, L. M., Scharmer, C., & Anderson, D. A. (2018). Evaluating associations between perfectionism, emotion regulation, and eating disorder symptoms in a mixed-gender sample. The Journal of nervous and mental disease, 206(11), 900-904.
26. Ferrario, S., Zotti, A., Masara, G., & Nuvolone, G. (2003)A comparative assessment of psychological characteristics of cancer patients and their caregivers. Psycho-Oncology. 11(4): 565–576.
27. Grant, J. E. , Lust, K. , & Chamberlain, S. R (2019) Body dysmorphic disorder and its relationship to sexuality, impulsivity, and addiction. Psychiatry research 273, 260-265.
28. He, W., Shen, C., Wang, C., Jia, Y., Wang, J., & Wang, W. (2018). Body dysmorphic disorder patients: Their affective states, personality disorder functioning styles and body image concerns. Personality and Individual Differences, 131, 1-6.
29. Khanjani,S&Haghayegh,S. A. (2018). A Path analysis of clinical and demographic variabies in body dysmorphic disorder in a student sample. Journal of Fundamentals of Mental Health,20(2),148_58 .
30. Littleton,H. L. , Axsom, D. S. , & Pury, C. L. (2005). Development of the body image concern inventor. Behavior Research and Therapy, 43, 229-241.
31. McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2005). Personality development: Stability and change. Journal of Personality and Social Psychology, 3, 173-175.
32. McCrae, R. R. (1987). Creativity, divergent thinking, and openness to experience. Journal of personality and social psychology, 52(6), 1258-1265.
33. McCrae, R.R., & Costa, P.T. (1986). Personality, coping, and coping effectiveness in an adult sample. Journal of Personality, 54, 385-405.
34. Perkins, A. (2019). Body dysmorphic disorder: The drive for perfection. Nursing made Incredibly Easy, 17(1), 32-38.
35. Phillips, K. (Ed.). (2017). Body Dysmorphic Disorder: Advances in Research and Clinical Practice. Oxford University Press.
36. Phillips, K. A. (2005). The broken mirror: Understanding and treating body dysmorphic disorder. Oxford University Press, USA.
37. Phillips K. Signs and symptoms of BDD.International OCD Foundation. https://bdd.iocdf.org/professionals/signs-symptoms
38. Richardson, C. M., Rice, K. G., & Devine, D. P. (2014). Perfectionism, emotion regulation, and the cortisol stress response. Journal of Counseling Psychology, 61(1), 110-118.
39. Scharschmidt, D. , Mirastschijski, U. , Preiss, S. , Brähler, E. , Fischer, T. , & Borkenhagen, A. (2018). Body image, personality traits, and quality of life in botulinum toxin A and dermal filler patients. Aesthetic plastic surgery, 42(4), 1119-1125.
40. Schieber, K. , Kollei, I. , de Zwaan, M. , Müller, A. , & Martin, A. (2013). Personality traits as vulnerability factors in body dysmorphic disorder. Psychiatry research, 210 (1), 242-246.
41. Veale, D. (2004). Advances in a cognitive behavioural model of body dysmorphic disorder. Body image, 1(1), 113-125.
42. Wilhelm, S. (2006). Feeling good about the way you look: A program for overcoming body image problems. Guilford Press.
43. Wilhelm, S., Phillips, K. A., Fama, J. M., Greenberg, J. L., & Steketee, G. (2011). Modular cognitive–behavioral therapy for body dysmorphic disorder. Behavior Therapy, 42(4), 624-633.
Five major factors of personality and positive and negative perfectionism as predictor of symptoms of body dysmorphic disorder in adolescent girls
Niloofar Shahidpour Hashemi1, Fatemeh Azhdari2*, Farzad Amiri3
1. MSc Student of Islamic Positive Psychology, Department of Psychology, Fatemieh University, Shiraz, Iran
nilufar.sh57@gmail.com
2. MSc Student of General Psychology, Shiraz Payame Noor University, Shiraz, Iran (Corresponding Author)
azhdari.fa.1996@gmail.com
3. M.Sc., Department of Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
Farzadamiri53@yahoo.com
Abstract
The Relationship of Body Dysmorphic Disorder Symtoms with Five Big Factors of Personality and Perfectionism in 18-22 Years Old Girls in Shiraz.
Purpose: The aim of the present study is evaluation the relation of body dysmorphic disorder symptoms with five big factors of personality and positive and negative perfectionism in 18-22 years old girls in Shiraz.
Method: This study was descriptive- correlation type study which was and has been Performed on 300 students girls 18-22 years old of Fatemieh and Shiraz University. Which participants was selected using available convenient sampling method. Data collection instruments were questioners of Body Image Concern Inventory (BICI: Litelton,2005), short NEO form five big factors of personality (NEO- 60),Terry-short positive and negative perfectionism standard questioner and demographic questioner used. The data were analyzed by analysis with using SPSS-21 software.
Findings: According to Obtained results based on Pearson correlation cofficiene showed that there is a significant positive correlation between variables neuroticism (B=0/395), extraversion (B=0/144) and agreeableness (B=0/089) with body dysmorphic disorder and there is no significant correlation between variables conscientiousness and openness with body dysmorphic disorder. Body dysmorphic disorder has a significant and negative relationship with negative perfectionism. It means that by increasing negative perfectionism, body dysmorphic disorder also increases and also, Regression analysis results show that negative perfectionism, is the most powerful predictor for body dysmorphic disorder (B=0/477). Furthermore between positive perfectionism with body dysmorphic disorder there is an indirect relationship (B=-0/224) it means that by increasing positive perfectionism component, body dysmorphic disorder decrease.
Result Conclusion: obtained results showed that among five big factors of personality, the three most powerful factors of Neuroticism, agreeableness and extraversion are the most powerful predictor of body dysmorphic disorder. Also negative perfectionism can cause to increase disorders,this negative perfectionism can cause exhibit disorders;that this negative perfectionism can be in relation with personality traits variable that is an important element of predicting body dysmorphic disorder causing creation and corroboration of disorder;although personality traits possed with positive perfectionism can explain the revrse result of negative perfectionism.
Keywords: Body Dysmorphic Disorder, 5 Main Factors of Personality, Perfectionism, Posetive and Negative Perfectionism, Fears of Body Image, Shiraz Fatemiyeh Institute.
[1] Block & Sarwer
[2] Summer,Zschocke,Bergfeld,Sattler &Augustin
[3] Borkenhagen,Scharschmidt, Mirastschijski,Preiss, Brähler& Fischer
[4] Pillips & Katharine
[5] Grant, Lust & Chamberlain
[6] De Brito, , Nahas, Cordás, Gama, Sucupira,Ramos
[7] Suicide
[8] Bohen,Wilhelm,Keuthen,Forin,Baer,Jenike
[9] Cerea,Bottesi,Grisham,Ghisi
[10] Schneider,Turner,Mond,Hudson
[11] Serotonin
[12] Abuse or Trauma
[13] Neuvoticism
[14] Extraversion
[15] Agreeableness
[16] Openness
[17] Conscientionsness
[18] Mccrae & costa
[19] Shafran ,Cooper ,Fairburn
[20] Anexiety and Depression Association
[21] Bardon,Cone
[22] Joseph, Donahue ,Erine ,Reilly,Lisa ,Anderson
[23] Mills,Blank stein
[24] Hewitt ,Flett ,sherry ,Habke ,Parkin,Lam
[25] Body Image Concern Inventory (BICI)
[26] NEO-Five Factor Inventory
[27] Amelang, Hasselbach & Sturmer
[28] Ferrario, Zotti, Massara & Nuvelne
[29] Cloninger
[30] Bolger
[31] Cohen & Williamson
[32] Wilhelm
[33] Fama , Greenberg , Steketee
[34] Richardson, Rice & Devine
[35] Veale
[36] Katharine